Thảo dược và thực phẩm chức năng

Biên dịch: Nguyễn Thị Mỹ Nữ, Trần Thị Hương Trầm

Hiệu đính: TS. Nguyễn Minh Liêm

Tổng quan

Bệnh nhân ung thư thường cân nhắc việc dùng các thực phẩm chức năng, thảo dược hay thực phẩm dinh dưỡng bổ sung với hy vọng rằng những sản phẩm này có thể cải thiện sức khỏe, cung cấp dinh dưỡng, tăng cường hệ thống miễn dịch hay giảm các tác dụng phụ. Tuy nhiên, các thực phẩm dinh dưỡng bổ sung này có thể không an toàn hoặc không có hiệu quả. Hãy chắc chắn rằng bạn đã thảo luận về các lợi ích, nguy cơ của việc sử dụng các thực phẩm chức năng và thảo dược với bác sĩ và các chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Thực phẩm dinh dưỡng bổ sung bao gồm 2 loại khác nhau:

• Thực phẩm chức năng. Bao gồm 1 hay một vài thành phần như các vitamin, khoáng chất, thảo dược, men, amino acid và hóc môn. Chúng ta có thể mua chúng mà không cần đơn thuốc ở các nhà thuốc, tạp hóa, cửa hàng thực phẩm chức năng hoặc mua qua các kênh bán hàng trực tuyến. Chúng có thể được sản xuất dưới dạng viên nhộng, viên nang, viên nén, dung dịch, kem hoặc bột.
• Thảo dược, thảo mộc hay các chế phẩm tự nhiên khác. Bao gồm cây hay các bộ phận của cây. Ngoài ra, các chế phẩm tự nhiên khác có thể chứa các loại cao động vật hoặc các thành phần từ động vật, ví dụ như nọc rắn hoặc cóc. Chúng cũng có thể được sản xuất thành phẩm dưới dạng viên nén, viên nhộng, bột, dung dịch hoặc trà túi lọc.

Đánh giá độ an toàn của thảo dược và thực phẩm chức năng

Các loại thuốc đạt chuẩn cần trải qua nhiều quy trình kiểm định chặt chẽ, khoa học và chuẩn mực để chắc chắn rằng chúng an toàn và có hiệu quả trong điều trị. Ở Hoa Kỳ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (Food and Drug Administration, FDA) phê duyệt các phương thức điều trị đạt chuẩn. Tuy nhiên, FDA không kiểm tra hay phê duyệt các thực phẩm chức năng hay thực phẩm có nguồn gốc tự nhiên trước khi người dân có thể mua chúng. Thế nên thông tin về độ an toàn cũng như hiệu quả của chúng thường đến từ:

• Quảng cáo hay tiếp thị
• Những người tin tưởng rằng chúng an toàn vì chúng “tự nhiên”
• Câu chuyện cá nhân của những người sử dụng các sản phẩm này một thời gian dài và cho rằng chúng hiệu quả và an toàn
• Các “chuyên gia” về thảo dược, thầy lang hay những người kinh doanh các sản phẩm thảo dược

Tuy nhiên, độ an toàn và hiệu quả của các sản phẩm này phụ thuộc vào nguyên liệu, hàm lượng và quá trình điều chế. Các nhà sản xuất và cung cấp thực phẩm bổ sung chịu trách nhiệm cho các yếu tố trên. Nếu không được quản lý, các sản phẩm này có thể chứa các thành phần có hại hoặc có hàm lượng dư thừa quá mức đối với một nguyên liệu nào đó.

Đọc nhãn dán trên bao bì sản phẩm trước khi sử dụng là rất quan trọng. FDA cho phép nhãn hiệu bao gồm các thông tin sau:

• Sức khỏe. Mô tả mối liên hệ được chấp thuận bởi FDA giữa thức ăn, nguyên liệu hay một thực phẩm chức năng với một căn bệnh hay tình trạng sức khỏe khác.
• Thành phần dinh dưỡng. Mô tả hàm lượng các chất dinh dưỡng và các chất bổ sung khác có trong sản phẩm.
• Cấu trúc hoặc chức năng. Mô tả các nguyên liệu bổ sung đó có tác dụng như thế nào lên cơ thể con người. Các sản phẩm này cũng phải bao gồm thông báo: “Các tuyên bố này chưa được đánh giá bởi FDA. Các sản phẩm này không có tác dụng chẩn đoán, điều trị, chữa hay ngăn cản bất kỳ căn bệnh nào.” Điều đó có nghĩa là các tuyên bố trên có thể sai vì các nhà nghiên cứu chưa thử nghiệm nó.

Một khi một thực phẩm chức năng hay các sản phẩm từ tự nhiên được bày bán, FDA chỉ có thể khẳng định rằng chúng không an toàn sau khi người tiêu dùng báo cáo về các tai biến y khoa, các sự cố, các vấn đề về sức khỏe khi sử dụng các chế phẩm này.

Các sản phẩm tự nhiên và thực phẩm chức năng cho người bị ung thư

Một số bệnh nhân tiếp nhận điều trị có thể lựa chọn sử dụng thực phẩm chức năng theo các phương thức sau:

• Liệu pháp bổ sung. Đó là khi người mắc ung thư sử dụng thực phẩm chức năng bên cạnh các thuốc điều trị chính. Ví dụ như sử dụng các sản phẩm có chứa gừng để giảm buồn nôn trong quá trình điều trị hóa trị liệu. Một số sản phẩm an toàn khi sử dụng cho các mục đích cụ thể dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lo ngại về tương tác giữa các thảo dược và thuốc vì những tương tác này vẫn chưa được nghiên cứu kĩ càng.
• Liệu pháp thay thế. Đó là khi bệnh nhân sử dụng thực phẩm chức năng để thay thế các phương pháp điều trị chuẩn. Chẳng hạn như sử dụng gừng để chữa ung thư thay vì hóa trị. Không có bất kì thực phẩm chức năng hay sản phẩm tự nhiên nào có thể điều trị hay chữa khỏi ung thư. Nhiều sản phẩm thậm chí còn gây cản trở việc điều trị ung thư hoặc có hại cho cơ thể.

Bệnh nhân đang tiếp nhận điều trị ung thư phải thận trọng về việc sử dụng thực phẩm chức năng hay các sản phẩm tự nhiên. Một số sản phẩm có thể:

• Cản trở quá trình phẫu thuật, hóa trị và xạ trị.
• Gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:
• Tăng huyết áp
• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Táo bón
• Ngất
• Co giật
• Đau thắt ngực
• Đột quỵ

Liên lạc với bác sĩ ngay lập tức khi bạn trải qua bất kì tác dụng phụ có hại nào.

• Gây trở ngại cho các toa thuốc hay thuốc không kê đơn mà bạn đang sử dụng
• Không an toàn khi bạn có cơ địa sức khỏe đặc biệt như là tăng huyết áp, đái tháo đường, tâm thần, bệnh tim hay các bệnh lý rối loạn đông máu.

Lưu ý nếu bạn quyết định sử dụng thực phẩm chức năng

• Mua các sản phẩm chỉ gồm một nguyên liệu duy nhất được chấp thuận bởi bác sĩ của bạn. Một số sản phẩm có thể bao gồm các nguyên liệu khác không được dán nhãn như cây cỏ, thuốc trừ sâu, thuốc theo đơn, kim loại nặng và các chất khác. Đồng thời phải chắc chắn về hàm lượng của các thành phần trong mỗi liều thuốc.
• Sử dụng các nhãn hàng đến từ các công ty mà bạn và bác sĩ của bạn biết rằng đáng tin cậy.
• Tìm các dấu chứng nhận từ các tổ chức độc lập, bên thứ ba, bao gồm:

– Hội nghị Dược điển Hoa K

– Học viện Nghiên cứu Good Housekeeping

Các dấu chứng nhận này chứng tỏ sản phẩm đã đạt được những tiêu chuẩn sản xuất nhất định.

• Kiểm tra trên bao bì để biết các nhà nghiên cứu đã kiểm tra sản phẩm chưa. Liên hệ với nhà sản xuất để biết kết quả của cuộc kiểm tra. Yêu cầu bác sĩ của bạn giải thích bất cứ thứ gì chưa rõ ràng.

Cần nghi ngờ những thông tin khẳng định về tác dụng của các sản phẩm in trên bao bì, đặc biệt là những lời khẳng định rằng sản phẩm có thể chữa ung thư. Không có bất kì phương thuốc hay sự điều trị đơn lẻ nào có thể chữa khỏi tất cả các bệnh ung thư. Và không có loại thảo mộc hay thực phẩm chức năng nào có thể chữa được bệnh ung thư.

Nói với đội ngũ y bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn về các sản phẩm

Việc quyết định sử dụng, khi nào và cách dùng các thực phẩm chức năng hay chế phẩm từ tự nhiên trong quá trình điều trị ung thư là rất khó khăn. Hãy thực hiện các bước sau để trở thành người tiêu dùng có hiểu biết:

• Thảo luận với đội ngũ y tế về lựa chọn của bạn. Phải đảm bảo rằng họ hiểu được lý do bạn muốn dùng thực phẩm chức năng.
• Hỏi bác sĩ của bạn về những phương pháp điều trị an toàn hơn cho trường hợp của bạn, những phương pháp mà đã được chứng minh có hiệu quả. Ví dụ như yoga hoặc thiền đã được chứng minh an toàn hơn để chữa các vấn đề liên quan tới giấc ngủ so với các thực phẩm chức năng. Các tác dụng hiệu quả của yoga hoặc thiền đã được chứng minh một cách khoa học.
• Truy cập những trang web khoa học được liệt kê dưới mục “ Nhiều thông tin hơn” bên dưới để có thêm thông tin về:
• Những lợi ích và nguy cơ phụ thuộc vào tiền sử bệnh của mỗi người.
• Những tương tác có thể với việc điều trị ung thư
• Những tác dụng phụ có thể xảy ra
• Liều lượng và thời gian điều trị
• Những thông tin mới về thực phẩm chức năng, chủ yếu về các thử nghiệm lâm sàng thay vì những câu chuyện của một cá nhân nào đó.

Tài liệu tham khảo

https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/how-cancer-treated/integrative-medicine/dietary-and-herbal-products