Alpelisib (PIQRAY)
Everolimus (Afinitor)
Hiểu về dược lý học di truyền
Y học cá thể hóa là gì?
Các chất ức chế sự hình thành mạch máu trong điều trị ung thư
Danh sách các chủ đề
Ngày:
01/09/2018
Lượt xem:
5116
Bài viết thứ 01/06 thuộc chủ đề “Điều trị nhắm đích và cá nhân hóa”
Liệu pháp nhắm đích (Targeted Therapy) là một phương pháp trị ung thư bằng cách sử dụng thuốc. Nó khác với liệu pháp hóa trị truyền thống. Thuốc ở đây là một liệu pháp có mục tiêu cụ thể giúp ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của khối u. Chúng hoạt động bằng cách tấn công vào các gene hay protein chuyên biệt. Những gene và protein này được tìm thấy ở tế bào ung thư hoặc những tế bào có liên quan đến sự phát triển của khối u, ví dụ như tế bào mạch máu.
Bác sĩ thường sử dụng kết hợp liệu pháp nhắm đích với hóa trị và những phương pháp khác. Cục quản lí Thực phẩm và Dược phẩm của Mỹ (FDA) đã thông qua liệu pháp nhắm đích cho nhiều loại ung thư. Các nhà khoa học cũng đang thử nghiệm thuộc trên những loại ung thư mới.
Hình 1. Liệu pháp nhắm đích cố gắng tiêu diệt đặc hiệu khối u.
Biết phương thức phát triển của tế bào ung thư sẽ giúp hiểu được liệu pháp nhắm đích hoạt động như thế nào. Tế bào tạo nên mọi loại mô trong cơ thể. Có rất nhiều loại tế bào như tế bào máu, tế bào não và tế bào da. Mỗi loại có một chức năng chuyên biệt. Ung thư bắt đầu khi những gene chuyên biệt nào đó trong tế bào khoẻ mạnh thay đổi. Các nhà khoa học gọi những thay đổi này là đột biến. Tế bào tạo ra protein từ các gene để thực hiện các chức năng của nó. Nếu gene thay đổi, những protein này cũng thay đổi luôn. Chính những thay đổi này làm tế bào phân chia bất bình thường hoặc sống quá lâu. Khi việc này xảy ra, tế bào sẽ phát triển mà ngoài tầm kiểm soát. Chính những tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát này tạo thành khối u.
Các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu về sự thay đổi của một số gene nhất định tại một số loại ung thư nhất định. Từ đó họ mới phát triển các loại thuốc nhằm vào các thay đổi này. Những loại thuốc này có thể:
Có 2 loại liệu pháp nhắm đích:
Các nghiên cứu cho thấy rằng không phải tất cả các khối u đều có cùng mục tiêu. Vì vậy cách chữa trị hướng vào một mục tiêu giống nhau lại không hiệu quả cho tất cả mọi người. Ví dụ, một gene gọi là KRAS kiểm soát sự phát triển và lan rộng của khối u. Khoảng 40% trong số các ca ung thư đại tràng có đột biến trên gene này. Khi điều này xảy ra, liệu pháp nhắm đích cetuximab (Erbitux) và panitumumab (Vectibix) lại không hiệu quả. Nếu bạn bị ung thư đại tràng, kiểm tra tình trạng của KRAS sẽ giúp bác sĩ xác định liệu pháp nào là hiệu quả cho bạn. Nó cũng bảo vệ bạn khỏi những tác dụng phụ không cần thiết. Bạn cũng không phải trả tiền cho những loại thuốc có thể không giúp ích được gì.
Bác sĩ của có thể yêu cầu làm một số kiểm tra về gene, protein và những nhân tố khác trong khối u. Điều này giúp họ tìm ra được liệu pháp hiệu quả nhất. Nhiều liệu pháp nhắm đích cũng gây ra tác dụng phụ. Và chúng cũng đắt đỏ nữa. Vì vậy, các bác sĩ phải cố gắng tìm ra các chữa trị hiệu quả nhất dành cho mỗi khối u.
Bên dưới là một vài ví dụ về liệu pháp nhắm đích.
Danh sách trên đây không bao gồm toàn bộ các liệu pháp nhắm đích. Các nhà nghiên cứu còn đang tìm tòi ra nhiều loại mục tiêu mới và thuốc mới.
Sử dụng một loại thuốc hữu hiệu cho một loại ung thư cụ thể nghe có vẻ đơn giản. Nhưng liệu pháp nhắm đích thì phức tạp hơn nhiều và không phải lúc nào cũng hiệu quả. Điều quan trọng là hãy nhớ rằng:
Ví dụ, mục tiêu có thể không quan trọng với khối u như là bác sĩ từng nghĩ. Vì vậy thuốc cũng không giúp được gì. Hoặc thuốc có thể có tác dụng ban đầu nhưng sau đó thì không. Cuối cùng các loại thuốc trong liệu pháp nhắm đích có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Những tác dụng phụ này thường khác với tác dụng phụ do hóa trị truyền thống. Ví dụ, bệnh nhân tiếp nhận liệu pháp nhắm đích thường bị các vấn đề về da, tóc, móng tay và mắt.
Liệu pháp nhắm đích là một phương pháp trị liệu ung thư quan trọng. Nhưng cho đến nay, các bác sĩ chỉ có thể loại bỏ được một số ít các loại ung thư bằng phương pháp này. Hầu hết bệnh nhân vẫn cần phẫu thuật, hóa trị, xạ trị và liệu pháp hormone. Các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục phát triển thêm nhiều loại thuốc nhắm đích khác khi họ biết được nhiều hơn những thay đổi đặc trưng xảy ra trong tế bào ung thư.