Everolimus (Afinitor)
Hiểu về dược lý học di truyền
Hiểu về liệu pháp nhắm đích
Y học cá thể hóa là gì?
Các chất ức chế sự hình thành mạch máu trong điều trị ung thư
Danh sách các chủ đề
0
Ngày:
25/09/2023
Lượt xem:
163
Bài viết thứ 06/06 thuộc chủ đề “Điều trị nhắm đích và cá nhân hóa”
Alpelisib là thuốc thuộc liệu pháp nhắm đích (hay liệu pháp sinh học). Liệu pháp nhắm đích can thiệp vào chu trình phát triển của tế bào ung thư. Alpelisib thuộc nhóm thuốc ức chế phosphatidylinositol-3-kinase (PI3K).
Alpelisib là tên hoạt chất chung quốc tế, tên biệt dược là Piqray.
Alpelisib dùng điều trị ung thư vú dương tính thụ thể estrogen, HER2 âm tính và có đột biến gen PIK3CA. Alpelisib có thể được dùng kết hợp cùng với một thuốc của liệu pháp nội tiết là fulvestrant.
Bạn có thể được chỉ định alpelisib nếu mắc ung thư vú có đột biến gen PIK3CA và đã điều trị bằng liệu pháp nội tiết cùng với chất ức chế CDK 4/6 (abemaiclib, palbociclib hoặc ribociclib) và có đặc điểm sau:
Hiện tại, alpelisib không được dùng cho ung thư vú giai đoạn sớm (nguyên phát), vì vậy các thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành để đánh giá hiệu quả của thuốc trên đối tượng này.
Đột biến PIK3CA không di truyền. Đột biến này thường gặp ở bệnh nhân ung thư vú dương tính thụ thể estrogen và HER2 âm tính.
Bệnh nhân ung thư vú dương tính thụ thể estrogen nên làm xét nghiệm tìm đột biến PIK3CA. Bác sĩ sẽ lấy mẫu sinh thiết mẫu mô vú và thực hiện xét nghiệm tìm đột biến trong phòng thí nghiệm
Nếu kết quả cho ung thư vú của bạn có đột biến PIK3CA, bạn có thể được chỉ định alpelisib là một phần của điều trị.
Liệu pháp nhắm đích ngăn chặn sự phát triển và lan tỏa của ung thư.
Alpelisib hoạt động bằng cách nhắm vào tế bào ung thư vú có đột biến gen PIK3CA. Trong ung thư vú có đột biến gen PIK3CA, một protein gọi là PI3K tham gia vào việc giúp các tế bào ung thư nhân lên và tăng trưởng.
Bằng cách ngăn chặn hoạt động của PI3K, alpelisib làm dừng sự tăng trưởng và lan tỏa của ung thư.
Người lớn: liều thông thường 300mg/lần x 01 lần/ngày, nghĩa là uống 2 viên nén 150mg một lần mỗi ngày. Nuốt nguyên viên thuốc bằng nước (không nghiền, nhai hoặc hòa tan viên thuốc). Nên uống thuốc sau ăn, ở cùng một thời điểm trong ngày.
Fulvestrant được chỉ định 2 mũi tiêm, mỗi mũi vào một bên mông. 3 chu kỳ đầu mỗi chu kỳ kéo dài 14 ngày, các chu kỳ sau mỗi chu kỳ 28 ngày và dùng đồng thời với alpelisib.
Sử dụng tới khi bệnh tiến triển hoặc khi gặp tác dụng phụ không thể kiểm soát được.
Fulvestrant dùng được cho phụ nữ đã mãn kinh.
Nếu bạn chưa mãn kinh, bạn sẽ sử dụng liệu pháp ức chế buồng trứng để ngăn chặn sản sinh estrogen tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Giống như bất cứ thuốc nào, alpelisib có thể gây ra tác dụng phụ.
Mỗi người phản ứng khác nhau với thuốc và một số người gặp tác dụng phụ nhiều hơn những người khác. Các tác dụng phụ này thường có thể khắc phục được và các tác dụng phụ mô tả dưới đây không có nghĩa là xảy ra với tất cả mọi người.
Do thuốc được chỉ định cùng với fulvestrant, bạn cũng có thể gặp các tác dụng phụ do fulvestrant gây ra.
Bác sĩ thường hiệu chỉnh liều thuốc bằng cách giảm liều để phù hợp với từng người bệnh và hạn chế các tác dụng phụ. Điều này giúp một số người tiếp tục được điều trị bằng thuốc này lâu hơn.
Bạn nên có số điện thoại để hỗ trợ 24/24 để có thể liên lạc bất kì khi nào bạn cảm thấy không khoẻ hoặc có lo ngại về tác dụng phụ, kể cả ban đêm và cuối tuần.
Alpelisib có thể làm tăng đường huyết. Nếu bạn cảm thấy khát nước hoặc đi tiểu nhiều hơn bình thường thì hãy báo cho bác sĩ điều trị biết.
Các triệu chứng khác có thể gồm: Cảm thấy mệt hơn thường lệ, ăn ngon hơn nhưng sụt cân, buồn nôn, nôn, hơi thở có mùi trái cây, khó thở hoặc phát ban.
Bạn sẽ được làm xét nghiệm máu thường xuyên để kiểm tra mức đường huyết.
Alpelisib có thể gây ra các thay đổi ở da. Một số thay đổi có thể nghiêm trọng bao gồm:
Bác sĩ điều trị có thể chỉ định thuốc kháng histamin để làm giảm cảm giác ngứa.
Các triệu chứng giống cúm có thể đi kèm với các thay đổi nhỏ ở da.
Để giảm nhẹ các thay đổi ở da, bạn có thể:
Tiêu chảy là tác dụng phụ thường gặp của alpelisib và đôi khi có thể nghiêm trọng.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống tiêu chảy cho bạn sử dụng tại nhà.
Nếu bị tiêu chảy bạn nên uống thuốc chống tiêu chảy ngay lập tức, uống nhiều nước và báo ngay với bác sĩ điều trị.
Nếu bạn bị tiêu chảy nghiêm trọng trong khi đang uống alpelisib, bác sĩ có thể yêu cầu bạn giảm liều hoặc dừng thuốc.
Bạn có thể cảm thấy buồn nôn và nôn.
Bạn có thể được chỉ định thuốc chống nôn. Nếu bạn vẫn thấy buồn nôn hoặc nôn thì hãy báo với bác sĩ điều trị, bác sĩ có thể sẽ thay một thuốc chống nôn khác và thay đổi phác đồ.
Cố gắng ăn các bữa nhỏ đều đặn nếu có thể và uống nhiều nước.
Bạn có thể cảm thấy không muốn ăn, nhất là khi bạn thấy buồn nôn. Bạn cảm thấy vị giác thay đổi, và một số thức ăn hoặc đồ uống có thể có vị khác đi. Ăn nhiều bữa nhỏ đều đặn và đồ ăn dạng lỏng có thể giúp bạn cải thiện cảm giác này. Bạn cũng có thể tham khảo ý kiến bác sỹ để được tư vấn bởi chuyên gia dinh dưỡng.
Alpelisib có thể ảnh hưởng tam thời lên số lượng tế bào máu trong cơ thể.
Bạn sẽ được xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra số lượng các tế bào máu, bao gồm: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Nếu số lượng các tế bào máu quá thấp thì đợt điều trị tới có thể bị trì hoãn hoặc bạn cần giảm liều thuốc điều trị.
Số lượng tế bào bạch cầu thấp có thể làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng như nhiễm trùng đường tiết niệu.
Bác sĩ có thể đưa cho bạn hướng dẫn theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng, nhưng bạn cần liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu có các dấu hiệu sau:
Trước khi bắt đầu dùng alpelisib, bạn nên có số điện thoại liên hệ với bác sỹ hoặc địa chỉ cơ sở y tế để được chăm sóc khi cần cấp cứu. Bạn có thể cần sử dụng kháng sinh.
Lượng hồng cầu thấp nghĩa là bạn bị thiếu máu. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi nhiều, khó thở hoặc chóng mặt, hãy báo ngay cho bác sĩ.
Alpelisib có thể làm giảm số lượng tiểu cầu – một thành phần quan trọng giúp đông máu.
Bạn có thể dễ dàng bị bầm tím hơn, bị chảy máu mũi, nướu hoặc có thể bị chảy máu khi đánh răng.
Hãy báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên.
Mệt lả là triệu chứng cực kỳ mệt mỏi, không thuyên giảm cả khi bạn nghỉ ngơi hoặc ngủ.
Đây là tác dụng phụ rất phổ biến của điều trị ung thư vú, và có thể ảnh hưởng tới bạn cả về thể chất và tinh thần.
Có nhiều nguyên nhân gây mệt lả, từ yếu tố tâm lý như stress của việc đối mặt với chẩn đoán bệnh, cho tới yếu tố thể chất như tác dụng phụ của điều trị hoặc bệnh tiến triển (khối u tăng trưởng và di căn).
Nếu bạn thấy mệt lả, hãy báo cho bác sĩ để được đánh giá đầy đủ và tư vấn đúng cách xử trí nâng cao thể trạng
Tóc mỏng hoặc rụng tóc rất thường gặp khi uống alpelisib cùng với fulvestrant.
Chăm sóc răng miệng, kể cả răng và nướu, là rất quan trọng trong khi điều trị. Miệng bạn có thể bị đau, khô và loét. Bạn cần đi khám nha khoa để kiểm tra răng miệng trước khi bắt đầu điều trị. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ điều trị trước khi đến nha sĩ.
Bác sĩ điều trị có thể tư vấn cách thức theo dõi và xử trí các tác dụng phụ này.
Alpelisib có thể gây ra xơ hóa hoặc viêm phổi.
Tình trạng này được gọi là bệnh phổi kẽ (ILD) hoặc viêm phổi kẽ.
Hãy báo với bác sĩ điều trị ngay lập tức nếu bạn:
Bạn có thể cần chụp X-quang ngực hoặc CT ngực để kiểm tra có bị ILD hay không.
Nếu alpelisib gây ra tình trạng xơ hóa phổi, bạn có thể cần dừng điều trị tạm thời và được chỉ định dùng steroids điều trị ILD.
Tổn thương phổi do ILD có thể là vĩnh viễn và có thể xấu đi theo thời gian. Điều trị có thể giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện chất lượng sống và làm chậm tiến triển của bệnh.
Hoại tử xương là tình trạng không có dòng máu chảy tới mô xương, làm cho xương bị hoại tử. Nó là tác dụng phụ ít gặp nhưng là tác dụng phụ lâu dài nghiêm trọng của alpelsilib. Nó có thể ảnh hưởng tới xương hàm, gây nên các triệu chứng:
Chăm sóc răng miệng, kể cả răng và nướu, có thể làm giảm nguy cơ. Bạn nên khám nha khoa để kiểm tra trước khi bắt đầu điều trị. Bất kỳ vấn đề răng miệng nào cũng cần được xem xét trước khi điều trị.
Hiếm gặp: Hoại tử xương có thể gây ảnh hưởng đến tai.
Nếu bạn bị đau tai, chảy dịch từ tai hoặc nhiễm trùng tai trong khi đang uống alpelisib, hãy báo ngày với bác sĩ.
Alpelisib không được khuyến cáo cho người đã bị hoại tử xương hàm do các điều trị khác gây ra như thuốc điều trị loãng xương.
Phản ứng dị ứng với alpelisib có thể xảy ra. Các phản ứng có thể từ nhẹ tới nặng.
Nếu bạn gặp phản ứng dị ứng với alpelisib, nhiều khả năng nó xảy ra ở lần điều trị đầu tiên.
Các triệu chứng gồm đỏ bừng mặt, ban đỏ trên da, ngứa, đau lưng, khó thở, chóng mặt, sốt hoặc ớn lạnh.
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào, hãy báo bác sĩ ngay lập tức.
Những người mắc ung thư vú có nguy cơ huyết khối như thuyên tắc tĩnh mạch sâu (DVT) cao hơn do bản chất bệnh ung thư và phương pháp điều trị. Nguy cơ này tăng lên đối với ung thư vú di căn.
Những người bị DVT có nguy cơ gặp thuyên tắc phổi (PE), do một phần của cục máu đông vỡ ra và đi tới phổi.
Huyết khối có thể nguy hiểm nhưng điều trị được và cần phải báo triệu chứng càng sớm càng tốt cho bác sĩ.
Nếu bạn có một trong các triệu chứng sau, hãy báo với bác sĩ ngay lập tức:
Nhiều loại thuốc không được dùng cùng với alpelisib như thuốc chống trào ngược dạ dày thực quản hoặc ợ nóng. Hãy báo với bác sĩ về bất kỳ thuốc kê đơn hoặc không kê đơn mà bạn đang sử dụng.
Nhiều bệnh nhân quan tâm đến việc sử dụng thuốc dược liệu hoặc các thực phẩm chức năng trong khi đang điều trị ung thư vú. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi uống bất kỳ thực phẩm, thuốc hoặc thực phẩm chức năng hay dược liệu nào.
Bạn không được có thai trong khi đang uống alpelisib do thuốc có thể gây hại cho sự phát triển của thai nhi.
Một số phụ nữ vẫn có thể có thai ngay cả khi kinh nguyệt trở nên không đều hoặc dừng hẳn.
Hãy sử dụng các phương pháp tránh thai an toàn trong khi điều trị và ít nhất một tuần sau liều cuối cùng.
Nếu bạn chưa mãn kinh, hãy hỏi bác sĩ điều trị phương pháp tránh thai phù hợp nhất với bạn.
Nam giới uống alpelisib có bạn tình là người còn khả năng mang thai cần sử dụng bao cao su trong khi uống alpelisib và và trong ít nhất một tuần sau liều cuối cùng.
Alpelisib có thể ảnh hưởng lên chức năng sinh sản của cả nam và nữ. Cần trao đổi bất kỳ lo lắng nào về khả năng sinh sản với bác sĩ trước khi bắt đầu điều trị.
Không khuyến nghị cho con bú trong khi uống alpelisib, hoặc ít nhất một tuần sau liều cuối cùng, do thuốc có nguy cơ đi vào sữa mẹ.
Nếu bạn dự định đi du lịch hoặc ra nước ngoài, hãy tham khảo trước ý kiến bác sĩ.
Bạn không nên tiêm bất kỳ loại vắc xin sống nào trong khi đang điều trị.
Các vắc xin sống gồm quai bị, sởi, rubela, bại liệt, lao, zona thần kinh và sốt vàng.
Các vắc xin sống có chứa một lượng nhỏ các virut sống hoặc vi khuẩn sống. Nếu bạn có hệ miễn dịch suy yếu thì vắc xin có thể gây hại trong quá trình điều trị.
Sáu tháng sau khi kết thúc điều trị alpelisib, có thể tiêm các vắc xin này. Tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi tiêm vắc xin.
Nếu bạn tiếp xúc gần với người tiêm vắc xin sống, hãy báo bác sĩ để được tư vấn cách phòng ngừa tuỳ từng loại vắc xin.
Người có hệ miễn dịch suy yếu, người đã hoặc đang hóa trị sẽ dễ nhiễm khuẩn nên cần tiêm vắc xin cúm.
Vắc xin cúm không phải là vắc xin sống nên không chứa bất kỳ vi rút sống nào. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ về thời gian tốt nhất để tiêm vắc xin cúm.
Người đang uống alpelisib nên tham khảo ý kiến bác sĩ về thời gian tốt nhất để tiêm phòng Covid-19
Tài liệu tham khảo
0
0
