Các vấn đề về tim

Vấn đề về tim tuy không phổ biến nhưng là tác dụng phụ nghiêm trọng của một số phương pháp điều trị ung thư. Chúng cũng có thể được gọi là độc tính lên tim do hóa chất (cardiac toxicity). Các vấn đề về tim hiếm khi gây tử vong nhưng có thể ảnh hưởng đến điều trị và giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Không phải tất cả các phương pháp điều trị ung thư đều liên quan đến vấn đề về tim. Hơn nữa cũng có nhiều cách để ngăn ngừa hoặc quản lý chúng khi gặp phải.

Giảm tác dụng phụ này và các tác dụng phụ khác là một phần quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân ung thư. Cách tiếp cận này được gọi là chăm sóc giảm nhẹ hoặc chăm sóc hỗ trợ. Hãy báo với bác sĩ về bất kỳ triệu chứng mới xuất hiện hoặc khi có sự thay đổi các triệu chứng mà bạn đang mắc phải.

Các triệu chứng báo hiệu vấn đề về tim

Bệnh nhân có các vấn đề về tim có thể có các triệu chứng dưới đây. Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào, bạn phải liên hệ với nhóm chăm sóc sức khỏe bác sĩ của bạn ngay lập tức.

• Khó thở
• Choáng hoặc chóng mặt
• Khó chịu hoặc đau ở ngực
• Mệt mỏi
• Sưng bàn tay và/hoặc bàn chân

Phân loại các vấn đề về tim

Dưới đây là danh sách các bệnh tim có thể mắc phải sau khi điều trị ung thư:

• Bệnh cơ tim và suy tim sung huyết (CHF), tổn thương tim khiến cho nó không thể bơm máu tốt
• Viêm cơ tim, sưng tim có thể ảnh hưởng đến nhịp tim
• Bệnh động mạch vành, tắc nghẽn hoặc xơ sẹo mạch máu của tim
• Rối loạn nhịp tim hay còn gọi là nhịp tim bất thường
• Tổn thương van tim, khiến van bị hẹp, xơ cứng hoặc hở van
• Các vấn đề với màng ngoài tim như sưng (viêm màng ngoài tim) hay màng ngoài tim dày hoặc có sẹo (xơ hóa màng ngoài tim)

Nguyên nhân dẫn đến các vấn đề về tim

Không phải tất cả phương pháp điều trị hoặc thuốc điều trị ung thư đều làm tăng nguy cơ mắc phải các vấn đề về tim. Một số phương pháp điều trị ung thư sau đây có nhiều khả năng gây ra các vấn đề về tim:

– Hóa trị với các loại thuốc thuộc nhóm anthracyclines, bao gồm:

• Daunorubicin (Cerubidin)
• Doxorubicin (Adriamycin, Doxil)
• Epirubicin (Ellence)
• Idarubicin (Idamycin)
• Valrubicin (Valstar)

– Hóa trị với một số loại thuốc khác, chẳng hạn như mitoxantrone (Novantrone)

– Xạ trị ngực

– Một số loại liệu pháp nhắm đích, bao gồm:

• Bevacizumab (Avastin)
• Trastuzumab (Herceptin)
• Lapatinib (Tykerb)
• Sunitinib (Sutent)
• Sorafenib (Nexavar)

Ai có nguy cơ mắc các vấn đề về tim do điều trị ung thư?

• Bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên, trẻ nhỏ và phụ nữ
• Bệnh nhân được điều trị với anthracyclines liều cao
• Bệnh nhân có xạ trị liều cao ở ngực
• Bệnh nhân được điều trị kết hợp anthracycline và xạ trị vào ngực
• Bệnh nhân điều trị với anthracycline hoặc trastuzumab và có tiền sử hút thuốc, cao huyết áp, tiểu đường, béo phì và/hoặc các vấn đề về tim trước khi điều trị ung thư
• Bệnh nhân điều trị với anthracyclines sau khi điều trị với trastuzumab

Trước khi thực hiện các phương pháp điều trị ung thư mà có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim, bác sĩ sẽ các xét nghiệm cần thiết. Ngoài ra, bạn và bác sĩ của bạn nên thảo luận với nhau về tiền căn sức khỏe (những bệnh đã mắc phải trong quá khứ) của bạn để tìm hiểu về bất kỳ nguy cơ khác có thể tác động lên tim.

Chẩn đoán các vấn đề về tim

Nếu bạn gặp các triệu chứng liên quan đến tim trong hoặc sau khi điều trị, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để tìm nguyên nhân. Tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm hoặc yêu cầu xét nghiệm cần thiết, bác sĩ của bạn có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa tim mạch là người chuyên chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về tim.

• Khám sức khỏe: Bác sĩ có thể nghe nhịp tim của bạn hoặc âm thanh của dòng máu di chuyển qua các mạch máu chính ở cổ. Trong khi thực hiện, bác sĩ tìm kiếm mọi âm thanh thông thường hoặc những thay đổi lên nhịp tim của bạn. Kết quả của đợt kiểm tra này sẽ cho biết sẽ cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác hay không.
• Siêu âm tim (echo): ECHO là một thử nghiệm không xâm lấn, bác sĩ có thể kiểm tra cấu trúc và chức năng của tim thông qua sóng âm và cảm biến điện tử.
• Quét đa điểm (MUGA): Việc quét MUGA tạo ra hình ảnh video của các buồng giữ máu của tim (gọi là “tâm thất”) để kiểm tra xem liệu chúng có bơm máu bình thường hay không.
• Chụp cộng hưởng từ tim (MRI): Kỹ thuật MRI sử dụng từ trường chứ không phải tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của cơ thể. MRI tim sẽ cho hình ảnh của tim. Một loại thuốc nhuộm đặc biệt gọi là chất tương phản (contrast medium) được đưa ra trước khi chụp để tạo ra hình ảnh rõ ràng. Thuốc nhuộm này thường được tiêm vào tĩnh mạch của bệnh nhân.
• Xét nghiệm máu: Một số dấu hiệu tổn thương tim có thể xuất hiện trong máu. Bác sĩ của bạn có thể kiểm tra những điều này.
• Kỹ thuật Angiogram: Kỹ thuật này chụp ảnh các mạch máu thông qua việc sử dụng thuốc nhuộm được tiêm vào động mạch. Sau đó, động mạch được kiểm tra bằng một thiết bị chụp X-quang đặc biệt gọi là fluoroscope.
• X-quang ngực: Kỹ thuật sẽ cho hình ảnh bên trong ngực.
• Điện tâm đồ (EKG, ECG): Một EKG là một thử nghiệm không xâm lấn để tìm nhịp tim bất thường hoặc tổn thương tim.

Theo dõi các vấn đề về tim

Bác sĩ có thể khuyên bạn nên theo dõi các vấn đề về tim ngay cả khi bạn không có triệu chứng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có nguy cơ cao gặp phải vấn đề của tim hoặc đang được điều trị liên tục với trastuzumab như ở những bệnh nhân ung thư vú di căn. Hiệp hội Ung thư lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) đã cung cấp các khuyến cáo để theo dõi các vấn đề về tim. Phương pháp chính được khuyến cáo thực hiện là siêu âm tim, nhưng phương pháp MRI tim hoặc quét MUGA cũng có thể được sử dụng. Thử nghiệm có thể được thực hiện định kỳ trong khi điều trị và/hoặc 6 đến 12 tháng sau khi kết thúc điều trị ung thư.

Phòng ngừa và quản lý các vấn đề về tim mạch

Bác sĩ của bạn có thể đề xuất các lựa chọn giúp bạn tránh được nguy cơ mắc phải các vấn đề về tim do điều trị ung thư. Dưới đây là danh sách các tùy chọn có thể có:

• Sử dụng một loại thuốc khác: Không phải tất cả các loại thuốc đều gây ra các vấn đề về tim. Có thể có các loại thuốc có hiệu quả tương đương nhưng không liên quan đến các vấn đề về tim.
• Sử dụng ít thuốc với liều thấp hơn hoặc theo một cách khác: Bạn có thể nhận được một liều thấp hơn mà vẫn còn hiệu quả để điều trị ung thư nhưng ít có khả năng ảnh hưởng đến tim. Bác sĩ cũng có thể khuyến cáo sử dụng thuốc theo cách nào đó có thể làm giảm tổn thương tim.
• Sử dụng thuốc bổ sung có thể giúp bảo vệ tim bạn khỏi bị tổn thương: Thuốc dexarazoxane (Zinecard) có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề về tim do anthracycline. Ngoài ra còn có các loại thuốc khác đang được nghiên cứu để giúp ngăn ngừa tổn thương tim.
• Giảm ảnh hưởng của tia xạ lên tim: Điều này có thể bằng cách sử dụng liều thấp hơn. Hay còn có một số kỹ thuật cũng có thể giúp tránh làm tổn thương tim như kỹ thuật xạ trị kết hợp giữ hơi thở sâu và kĩ thuật xạ trị điều biến cường độ (IMRT). Giữ hơi thở sâu có thể được sử dụng ở một số bệnh nhân ung thư khi tim có thể bị tác động một cách không cần thiết trong quá trình xạ trị. Phương pháp này bao gồm việc hít sâu và giữ nó trong thời gian ngắn trong khi tia xạ được đưa vào cơ thể bệnh nhân và IMRT là một kĩ thuật xạ trị đưa tia xạ trực tiếp hay khu trú vào khối u với các cường độ khác nhau của chùm tia mà ít ảnh hưởng lên các mô kế cận.

Nếu xuất hiện vấn đề về tim sau khi điều trị ung thư, bác sĩ có thể đề nghị một số loại thuốc để điều trị. Chúng có thể bao gồm 1 hoặc nhiều loại thuốc sau đây:

• Thuốc lợi tiểu, là loại thuốc giúp loại bỏ chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể bằng cách tăng sự đi tiểu
• Thuốc huyết áp, chẳng hạn như thuốc ức chế ACE hoặc thuốc beta-blockers
• Thuốc Digitalis, giúp điều chỉnh nhịp tim

Tài liệu tham khảo

https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/side-effects/heart-problems