Các thay đổi ở móng của người bệnh ung thư

Tổng quan chung

Móng giúp bảo vệ đầu ngón tay và ngón chân và giúp các ngón tay thực hiện các động tác như gãi hoặc nhặt một vật gì đó. Móng thường có ở mỗi ngón tay và ngón chân. Chúng được cấu tạo với 2 phần: “đĩa móng” (phần cứng nhất và là phần có thể nhìn thấy) vàphần mô mềm nằm dưới “đĩa móng”.

Móng nhận máu và chất dinh dưỡng từ cơ thể. Chúng được gắn với cơ thể bằng giường móng, hoạt động như rễ cây và nhận chất dinh dưỡng để giúp móng khỏe mạnh và tạo điều kiện cho tế bào móng mới hình thành và phát triển. Khi móng phát triển, tế bào mới đẩy tế bào cũ ra ngoài. Các tế bào móng cũ được đẩy về phía trước,trở nên bằng phẳng và cứng hơn tạo thành đĩa móng. Phần đĩa móng không có tế bào, do vậy có thể cắt móng mà không đau.

Biến đổi về móng là do những vấn đề sức khỏe khác nhau, có thể xảy ra ở móng tay, móng chân hoặc cả hai. Một số loại ung thư và việc điều trị ung thư có thể là nguyên nhân gây thay đổi ở móng. Những thay đổi này có thể xảy ở giường móng hoặc chính phần đĩa móng. Biến đổi ở móng có thể tạm thời hoặc kéo dài.

Những kiểu thay đổi ở móng

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây nên sự thay đổi về móng, có thể thấy những thay đổi về hình thức, cảm giác, và hoạt động của móng. Bạn cũng có thể nhận thấy những thay đổi về phần mô mềm xung quanh hoặc phía dưới móng. Những thay đổi thường gặp bao gồm:

• Thay đổi về độ dày và chắc khỏe của móng, làm cho móng trở nên yếu hơn.
• Phần giường móng, ngón tay – chân bị đau và dễ tổn thương.
• Vùng da xung quanh đường chân móng bị khô, nứt.
• Thay đổi về màu sắc của móng hoặc giường móng (hoặc bị mất màu hoặc quá nhiều sắc tố, tối hơn bình thường).
• Các vết nứt, vết rỗ, rãnh hoặc hoặc xuất hiện những vết bất thường trên móng.
• Phần đĩa móng tách ra khỏi giường móng hoặc bị rơi ra.
• Móng phát triển chậm hơn bình thường hoặc thiếu tăng trưởng tạm thời.

Thay đổi về móng ở người bệnh ung thư

Một số phương pháp điều trị ung thư có thể dẫn đến tổn thương hoặc thay đổi về móng. Thuốc ung thư thường là nguyên nhân gây ra thay đổi về móng, nhưng xạ trị cũng có thể là nguyên nhân.

Những phương pháp điều trị khác nhau có thể ảnh hưởng đến những tế bào bình thường, cũng như tế bào móng bằng các cách khác nhau, và những tác dụng phụ của chúng cũng có thể ảnh hưởng khác nhau đến móng. Một, hai, một vài hoặc tất cả móng của người bệnh có thể bị ảnh hưởng. Một số thay đổi xảy ra sớm sau khi bắt đầu điều trị, nhưng cũng xảy ra thay đổi sau vài tuần hoặc vài tháng.  Những biến đổi trên móng có thể là tạm thời, lâu dài hoặc vĩnh viễn. Cần nhớ rằng một số loại ung thư và các phương pháp điều trị ung thư có thể là nguyên nhân gây ra những thay đổi về móng, nhưng một số vấn đề sức khỏe và thuốc không phải ung thư cũng có thể gây thay đổi móng. Vì vậy cần nói cho bác sĩ biết về tất cả vấn đề y tế bạn đang gặp phải, các thuốc, vitamin, khoáng chất, và những chất bổ sung bạn đang dùng.

Dấu hiệu thay đổi của móng

• Vùng tối cạnh đường chân móng (tổn thương dưới da): trông như vết bầm tím ở dưới móng, thường chạy dọc theo mép dưới của móng, gần lớp da xung quanh đường chân móng. Những thay đổi về màu sắc kiểu này có thể thấy trong ung thư móng (được gọi là u hắc tố) và cũng có thể là tác dụng phụ của một số thuốc điều trị ung thư.
• Vết nứt: những vết nứt nhỏ, vết cắt, hoặc vết rách ở đầu ngón, đĩa móng, giường móng, có thể rất đau.
• Xuất huyết (xuất huyết mảng): những đường nhỏ màu đỏ ở móng là những vùng chảy máu phía dưới đĩa móng.
• Tăng sắc tố: phần đĩa móng thường trong mờ (sáng). Một số loại thuốc hoặc xạ trị có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng da hoặc móng bị tối sẫm màu. Thông thường thay đổi kiểu này chỉ là tạm thời, nhưng cũng có khi là vĩnh viễn và có thể xuất hiện ở một phần hoặc toàn bộ móng.
• Viêm (viêm quanh móng): móng bị đỏ, thi thoảng có sưng ở giường móng và xung quanh đầu ngón tay, chân; đôi khi có kèm nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm gây cảm giác rất đau và hạn chế hoạt động thường ngày của người bệnh.
• Móng bị nâng lên (bong móng): thường là tình trạng tạm thời nhưng có thể gây khó chịu. Nếu móng nâng lên xa khỏi giường móng, có thể bị rơi ra và trở thành nơi dễ nhiễm trùng.
• Mất móng: đĩa móng mất hoàn toàn. Một số loại thuốc là nguyên nhân đĩa móng rơi hẳn ra. Triệu chứng này chỉ là tạm thời nhưng gây đau và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Xuất hiện các gờ và rãnh trên đĩa móng: Một số loại thuốc là nguyên nhân tạo nên các gờ hoặc rãnh có màu sắc hình dạng khác nhau trên đĩa móng. Dấu hiệu này có thể xuất hiện và tồn tại trong suốt quá trình điều trị và sẽ biến mất khi móng mọc hoàn thiện. Những thay đổi này thường không đau.

Những phương pháp điều trị ung thư gây biến đổi móng

Một số loại thuốc điều trị ung thư có thể làm móng ngừng phát triển khi bạn đang sử dụng chúng. Nếu bạn đang trong các chu kỳ điều trị, móng của bạn có thể mọc một chút ở giữa các chu kỳ, nhưng có thể tạo nên đường ngang màu trắng trên đĩa móng, được gọi là đường Beau. Chúng thường vô hại và sẽ biến mất khi điều trị kết thúc.

Dưới đây là một số thay đổi về móng, và một số loại thuốc điều trị ung thư có thể là nguyên nhân. Sử dụng nhiều hơn một loại thuốc gây biến đổi móng có thể làm tăng độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ.

Quản lý những thay đổi về móng

Rất nhiều thay đổi trên móng xảy ra trong quá trình điều trị ung thư có thể ảnh hưởng đến hình thức của móng.

Ví dụ, các nếp gấp, đường kẻ trên móng thường không đau, nhưng làm cho móng nhìn không đẹp mắt thậm chí khó chịu. Nếu thay đổi trên móng là do phương pháp điều trị ung thư thì khi dừng điều trị và móng mọc lại các thay đổi này sẽ biến mất.

Những thay đổi tạm thời trên móng bao gồm

• Thay đổi về màu sắc (vùng da tối, tăng sắc tố mô)
• Xuất huyết mảnh
• Các nếp gấp, đường kẻ, nếp nhăn trên móng

Đối với những thay đổi nhỏ, không đau, có thể xử trí như sau   

• Bảo vệ móng bị chẻ, nếp gấp, mỏng manh bằng sơn móng tay hòa tan trong nước, hoặc là thuốc dưỡng bóng móng do bác sỹ kê đơn.
• Biotin (một loại thực phẩm chức năng) có thể được kê để móng của bạn khỏe hơn. Hỏi bác sĩ trước khi sử dụng để biết dùng biotin có an toàn cho bạn không.

Tuy nhiên, một số thay đổi trên móng gây đau, hoặc liên quan đến nhiễm trùng, và cần điều trị. Hỏi ý kiến bác sĩ của bạn cách xử trí nào là tốt nhất cho tình trạng của bạn trước khi cố gắng làm bất cứ điều gì tại nhà.

• Viêm móng (viêm quanh móng): Điều trị theo khuyến cáo của bác sĩ; có thể bao gồm sử dụng thuốc mỡ steroid và ngâm bằng hỗn hợp giấm trắng với nước (một phần nước một phần giấm), ngâm nước khử trùng, uống thuốc chống viêm hoặc kháng sinh.
• Móng bị nâng lên (bong móng): Phẫu thuật lấy bỏ một phần đĩa móng có thể được sử dụng để làm giảm đau.
• Viêm móng (do vi khuẩn hoặc nấm): thuốc mỡ kháng khuẩn có thể được bác sĩ khuyên dùng và cần bôi thường xuyên lên móng hoặc giường móng.
• Các vết nứt (rãnh sâu có thể mở hoặc gây tách móng): Phẫu thuật lấy bỏ một phần đĩa móng có thể được sử dụng để làm giảm đau

Người bệnh nên làm gì?

Có thể chúng ta không thể ngăn ngừa được những biến đổi trên móng nhưng vẫn có thể xử trí những thay đổi nhỏ, và ngăn những thay đổi tiến triển nặng hơn.

Những phương pháp xử trí có thể bao gồm:

• Kiểm tra ngón tay chân hàng ngày để phát hiện ngay những thay đổi trên móng.
• Sử dụng sơn móng loại tan trong nước để củng cố và bảo vệ những móng có nếp gấp, mỏng manh, hoặc bị chẻ.
• Báo cho bác sỹ điều trị ung thư biết ngay khi thấy những thay đổi trên móng.
• Luôn cắt ngắn móng. Móng ngắn sẽ ít khi bị gãy hoặc tổn thương hơn.
• Giữ móng luôn sạch sẽ để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
• Bảo vệ bàn tay khi phải ngâm tay trong nước (như khi rửa bát), khi làm vườn, lau dọn. Mang găng tay lao động khi làm những công việc này để bảo vệ móng.
• Không đi làm móng ở tiệm móng khi đang điều trị ung thư.
• Đi giày rộng.
• Tránh tạo áp lực lên giường móng (cả ngón tay và chân).
• Nếu đang sử dụng nhóm thuốc Taxane (đặc biệt là Docetaxel), có thể chườm lạnh móng của bạn trước truyền thuốc 15 phút, trong khi truyền, và sau khi truyền 15 phút để giúp ngăn ngừa móng bị bong.

Nói cho bác sỹ điều trị ung thư biết ngay khi bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trên móng, điều này rất quan trọng. Phòng ngừa và tránh thương tích ở móng là một phần rất quan trọng để giữ cho móng khỏe mạnh. Nếu bạn dùng thuốc để điều trị những thay đổi về móng, cần nói cho bác sĩ điều trị ung thư biết thuốc tác dụng với bạn ở mức độ nào và báo cho bác sỹ nếu có những vấn đề khác về móng xuất hiện.

Các câu hỏi về thay đổi ở móng

Nếu bạn lo lắng hoặc có nguy cơ có những thay đổi ở móng, có thể hỏi bác sỹ điều trị những câu hỏi sau:

• Tôi có nên sơn móng bằng loại sơn bảo vệ móng không? Nếu không nên thì lý do tại sao?
• Tôi có thể tiếp tục chăm sóc, làm đẹp móng theo chế độ như trước đây vẫn thường làm không? Hãy giải thích rõ nếu bạn đang được chăm sóc móng theo chế độ đặc biệt tại salon chuyên nghiệp, ví dụ dùng móng acrylic hoặc gel hoặc làm bóng móng.
• Việc điều trị ung thư của tôi có thể gây thay đổi về móng hay không? Những thay đổi nào có thể xảy ra.
• Những thay đổi đó xảy ra khi nào và khi nào sẽ kết thúc?
• Tôi có thể làm gì để tránh được những thay đổi này không?
• Nếu tôi nhận thấy có thay đổi trên móng, tôi nên làm gì?
• Nếu tôi có những thay đổi trên móng, những loại thuốc nào tôi cần tránh sử dụng?
• Những thay đổi về móng có làm chậm, tạm dừng hoặc ngưng việc điều trị ung thư của tôi không? Nếu có, tôi còn có những lựa chọn nào?

Tài liệu tham khảo

Treatments and side effects: Nail changes. American Cancer Society www.cancer.org