Trầm cảm sau sinh

Căng thẳng thoáng qua sau sinh là gì?

Khoảng 2-3 ngày sau sinh, vài phụ nữ bắt đầu cảm thấy lo âu, buồn bã. Họ dễ dàng nổi giận với đứa con mới sinh, chồng, và những đứa con khác. Họ còn có thể:

• Khóc dù không có lý do
• Khó ngủ, rối loạn ăn uống và khó đưa ra lựa chọn
• Phân vân liệu họ có khả năng chăm sóc con hay không

Những cảm xúc này, thường gọi là căng thẳng thoáng qua sau sinh, có thể xuất hiện rồi hết trong vài ngày đầu sau sinh.

Căng thẳng thoáng qua sau sinh thường kéo dài bao lâu?

Căng thẳng sau sinh thường giảm dần trong vài ngày hoặc 1-2 tuần mà không cần điều trị.

Trầm cảm sau sinh là gì?

Phụ nữ bị trầm cảm sau sinh có cảm giác buồn bã, lo âu, đau khổ nặng nề hơn. Nó khiến họ không có khả năng thực hiện những công việc hằng ngày.

Khi nào trầm cảm sau sinh xảy ra?

Trầm cảm sau sinh có thể xảy ra 1 năm sau khi sinh, nhưng đa phần thường xảy ra 1-3 tuần sau sinh.

Nguyên nhân gây nên trầm cảm sau sinh?

Trầm cảm sau sinh có thể do nhiều lý do. Những lý do đó bao gồm:

• Thay đổi nồng độ nội tiết tố – Nồng độ estrogen và progesterone giảm mạnh trong vài giờ sau sinh. Những sự thay đổi này có thể gây ra trầm cảm. Giống như những thay đổi nhỏ trong nồng độ nội tiết tố có thể gây nên thay đổi tính cách và căng thẳng trước mỗi kì kinh.
• Tiền sử trầm cảm – Phụ nữ bị trầm cảm, trước, trong, hoặc sau sinh. Hoặc những người đang được điều trị trầm cảm có nguy cơ cao bị trầm cảm sau sinh.
• Cảm xúc – Cảm giác nghi ngờ thường xuất hiện ở phụ nữ có thai. Nếu mang thai ngoài ý muốn, cảm giác này có thể ảnh hưởng đến cách suy nghĩ của người phụ nữ về thai kỳ cũng như đứa trẻ trong bụng. Ngay cả khi mang thai nằm trong kế hoạch, vẫn cần một khoảng thời gian để người phụ nữ quen với việc có con. Khi con trẻ bị bệnh hoặc phải nằm viện, cả cha lẫn mẹ đều có thể rơi vào trạng thái buồn phiền, giận dữ, hoặc cảm thấy có tội. Những cảm xúc này có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng của người phụ nữ cũng như cách đối phó với stress của họ.
• Mệt mỏi – Nhiều phụ nữ cảm thấy mệt mỏi sau khi sinh. Có thể cần vài tuần để một phụ nữ lấy lại sức khỏe và năng lượng. Với những phụ nữ sinh mổ, thời gian này có thể lâu hơn.
• Yếu tố đời sống – Thiếu sự ủng hộ từ những người xung quanh và những sự kiện gây chấn động, như người thân vừa mất, gia đình bị đau ốm, hoặc chuyển đến sống ở thành phố mới,… Những yếu tố này có thể làm tăng cao nguy cơ trầm cảm sau sinh.

Xem thêm bài Trầm cảm sau sinh và vai trò của người chồng của BS. Lê Tiểu My

Khi nào nên đi khám khi cảm thấy trầm cảm sau sinh?

Nếu bạn nghĩ bạn bị trầm cảm sau sinh, hoặc chồng bạn hoặc người thân trong gia đình cho rằng bạn bị trầm cảm sau sinh, bạn cần đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt. Đừng đợi cho đến lần hẹn tái khám định kì sau sinh.

Trầm cảm sau sinh được điều trị như thế nào?

Trầm cảm sau sinh được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm. Liệu pháp tâm lý có thể được áp dụng để điều trị trầm cảm, thường được kết hợp với dùng thuốc.

Thuốc chống trầm cảm là gì?

Thuốc chống trầm cảm giúp cân bằng những chất điều hòa cảm xúc do não tiết ra. Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm. Đôi khi phải phối hợp nhiều thuốc để đạt kết quả tốt nhất. Có thể mất 3-4 tuần sau khi dùng thuốc bạn mới thấy thuyên giảm.

Tác dụng không mong muốn của thuốc chống trầm cảm?

Thuốc chống trầm cảm có thể gây nên tác dụng không mong muốn. Nhưng thường chúng chỉ là tạm thời và có thể biến mất trong một thời gian ngắn. Nếu bạn gặp phải những tác dụng không mong muốn nặng nề và gây cản trở công việc hằng ngày của bạn, hãy báo với bác sĩ. Bạn có thể cần thử một loại thuốc chống trầm cảm khác. Nếu bệnh trầm cảm trở nặng ngay sau khi bắt đầu sử dụng thuốc hoặc nếu bạn có ý nghĩ về làm hại đến cơ thể mình hoặc người khác, hãy gặp bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu ngay lập tức.

Thuốc chống trầm cảm có đi qua sữa mẹ không?

Nếu một phụ nữ dùng thuốc chống trầm cảm, họ có thể truyền tác dụng của thuốc qua sữa đến đứa trẻ. Nồng độ thuốc trong sữa thường rất thấp. Nuôi con bằng sữa mẹ mang lại nhiều lợi ích cho bạn và con bạn. Trước khi quyết định liệu có nên dùng thuốc chống trầm cảm khi cho con bú hay không, cần cân nhắc đến những tai biến đối với con bạn khi tiếp xúc với thuốc qua sữa. Bạn nên gặp bác sĩ để được tư vấn một cách tốt nhất về vấn đề này.

Liệu pháp tâm lý là gì?

Khi sử dụng liệu pháp tâm lý, bác sĩ tâm lý và bạn sẽ tâm sự về những cảm xúc của bạn và cùng tìm cách giải tỏa chúng. Đôi lúc, bạn chỉ cần điều trị tâm lý vài tuần, nhưng đôi khi cũng cần mất nhiều tháng hoặc lâu hơn.

Các phương pháp của liệu pháp tâm lý?

Bạn có thể trị liệu tâm lý một mình với bạn và bác sĩ tâm lý của bạn. Hoặc trị liệu tâm lý theo nhóm, bạn gặp bác sĩ tâm lý cùng những bệnh nhân đang mắc phải tình trạng bệnh tương tự. Một phương pháp khác là trị liệu theo gia đình hay theo cặp, bạn và gia đình hoặc chồng bạn cùng gặp bác sĩ trị liệu.

Làm gì để phòng ngừa trầm cảm sau sinh ở phụ nữ có tiền sử trầm cảm?

Nếu bạn có tiền sử trầm cảm bất kì lúc nào trong đời hoặc nếu bạn đang dùng thuốc chống trầm cảm, hãy nói với bác sĩ bạn trong giai đoạn sớm của chương trình chăm sóc trước sinh. Nói với bác sĩ bạn trước khi bạn có thai là lý tưởng nhất. Bác sĩ của bạn có thể gợi ý việc bắt đầu điều trị ngay sau khi sinh xong để dự phòng trầm cảm sau sinh. Nếu bạn đang dùng thuốc chống trầm cảm trước khi mang thai, bác sĩ của bạn có thể xem xét và giúp bạn quyết định liệu có nên dùng thuốc khi đang mang thai hay không.

Chương trình hỗ trợ giúp vượt qua trầm cảm sau sinh?

Bạn có thể tìm thấy những chương trình hỗ trợ ở bệnh viện, phòng khám kế hoạch hóa gia đình, hoặc trung tâm cộng đồng. Bệnh viện bạn sinh con hoặc bác sĩ bạn có thể giúp bạn tìm chương trình hỗ trợ. Những thông tin hữu ích về trầm cảm sau sinh có thể được tìm thấy ở các trang sau:

• Trung tâm thông tin sức khỏe phụ nữ quốc gia

https://www.womenshealth.gov/mental-health/mental-health-conditions/postpartum-depression

• Chương trình hỗ trợ sau sinh quốc tế

http://www.postpartumsupport.com/

• Medline Plus

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/postpartumdepression.html

Giải thích thuật ngữ

Nội tiết tố: Một chất được tạo ra trong cơ thể bởi những tế bào hoặc cơ quan điều khiển hoạt động của cơ thể. Một ví dụ là estrogen, nội tiết tố điều hòa hoạt động hệ sinh dục nữ.

Estrogen: Một nội tiết tố nữ do buồng trứng sản xuất.

Progesterone: Một nội tiết tố nữ do buồng trứng sản xuất và có nhiệm vụ chuẩn bị nội mạc tử cung cho quá trình mang thai.

Căng thẳng thoáng qua sau sinh: Cảm giác buồn, sợ sệt, giận dữ, hoặc lo lắng xảy ra sau khoảng 3 ngày sau sinh và thường kết thúc trong 1-2 tuần.

Trầm cảm sau sinh: Cảm giác buồn phiền, lo lắng hoặc đau khổ cực độ xảy ra sau sinh, làm ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường của mẹ và không biến mất sau 2 tuần.

Sinh mổ: Trẻ được sinh ra bằng phương pháp mổ lấy thai, với đường mổ trên thành bụng và đoạn dưới tử cung.

Thuốc chống trầm cảm: Thuốc điều trị trầm cảm.

Nếu bạn có thêm những câu hỏi gì, hãy liên hệ bác sĩ sản phụ khoa.

Tài liệu tham khảo

http://www.acog.org/-/media/For-Patients/faq091.pdf?dmc=1&ts=20150307T0904037091