Danh sách các chủ đề
0
Ngày:
03/01/2021
Lượt xem:
950
Bài viết thứ 01/82 thuộc chủ đề “Ung thư vú”
Goserelin là một loại liệu pháp nội tiết được sử dụng trong điều trị ung thư vú cho phụ nữ tiền mãn kinh (phụ nữ chưa trải qua thời kỳ mãn kinh). Thuốc được tiêm tại vùng bụng.
Thuốc cũng có thể được chỉ định để bảo tồn khả năng sinh sản trong khi hóa trị, do hóa trị có thể có thể làm tổn thương buồng trứng (xem các phần sau).
Hoóc-môn estrogen trong cơ thể có thể thúc đẩy sự phát triển của một số dạng ung thư vú, và các dạng ung thư này được gọi là ung thư vú dương tính thụ thể estrogen hay là ung thư vú ER+.
Goserelin có tác dụng ngăn chặn tác dụng của estrogen lên các tế bào ung thư vú. Do đó, thuốc chỉ được chỉ định đối với ung thư vú ER+.
Bệnh nhân ung thư vú xâm lấn sẽ được xét nghiệm để kiểm tra để xác định có dương tính với thụ thể estrogen (hay ER+) hay không thông qua việc phân tích mẫu mô lấy từ sinh thiết hoặc phẫu thuật.
Trước thời kỳ mãn kinh, estrogen được sản xuất chủ yếu từ buồng trứng. Goserelin làm ngừng sản xuất estrogen bằng cách tác động lên các hoóc-môn nội tiết kiểm soát hoạt động của buồng trứng ở tuyến yên. Việc này được gọi là ức chế chức năng buồng trứng hoặc cắt buồng trứng (bằng thuốc).
Trong vòng khoảng ba tuần sau mũi tiêm goserelin đầu tiên, estrogen sẽ hạ thấp tới mức tương tự như ở phụ nữ đã mãn kinh và thông thường bạn sẽ không còn kinh nguyệt nữa. Ức chế buồng trứng có thể giúp làm giảm nguy cơ ung thư vú tái phát hoặc xuất hiện ung thư vú mới (ung thư vú nguyên phát mới).
Nhiều bằng chứng cho rằng phụ nữ tiền mãn kinh sau hóa trị có thể hưởng lợi nhiều nhất từ goserelin. Những phụ nữ tiền mãn kinh lớn tuổi hơn (từ 35 tuổi trở lên) có thể không hưởng nhiều lợi ích từ ức chế buồng trứng sau hóa trị.
Những phụ nữ không được khuyến nghị hóa trị ít khi được chỉ định ức chế buồng trứng.
Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về việc liệu ức chế buồng trứng có thể có lợi cho bạn hay không.
Goserelin được dùng để điều trị cho các phụ nữ tiền mãn kinh mắc ung thư vú nguyên phát ER+ (ung thư vú chưa lan quá vú hoặc hạch bạch huyết dưới cánh tay (hố nách).
Goserelin có thể được chỉ định dùng đơn độc hoặc phối hợp với một liệu pháp nội tiết khác như là tamoxifen hoặc thuốc ức chế men aromatase (anastrozol, exemestan và letrozol). Bạn có thể tham khảo các thông tin dưới đây hoặc vào website www.breastcancernow.org hoặc đọc từng chuyên mục riêng để có thêm thông tin về tamoxifen và các thuốc ức chế men aromatase.
Goserelin có thể được chỉ định để điều trị cho những phụ nữ tiền mãn kinh mắc ung thư vú ER+ đã lan tới bộ phận khác của cơ thể (ung thư vú thứ phát).
Goserelin có thể được chỉ định dùng đơn độc hoặc phổ biến hơn là phối hợp với các liệu pháp nội tiết khác như tamoxifen hoặc thuốc ức chế aromatase. Bạn có thể tham khảo các thông tin dưới đây hoặc vào website www.breastcancernow.org hoặc xem từng chuyên mục riêng để có thêm thông tin về liệu pháp nội tiết.
Goserelin thường được kết hợp với một liệu pháp nội tiết khác như tamoxifen hoặc các chất ức chế men aromatase (anastrozol, letrozol và exemestan). Các nghiên cứu cho rằng việc phối hợp sẽ có thể làm giảm nguy cơ ung thư vú tái phát cho một số phụ nữ tiền mãn kinh đã được hóa trị.
Việc lựa chọn các thuốc ức chế men aromatase có thể đem lại một số lợi ích hơn so với tamoxifen. Tuy nhiên các thuốc này có các tác dụng không mong muốn khác nhau nên cần cân nhắc các tác động của chúng tới chất lượng sống của bạn. Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về lợi ích và các tác dụng phụ có thể gặp phải.
Các chất ức chế aromatase không được sử dụng đơn độc như là liệu pháp nội tiết ở phụ nữ tiền mãn kinh do việc ức chế estrogen thông qua ức chế aromatase không phải con đường chủ đạo khi buồng trứng vẫn đang sản xuất ra estrogen, nhưng chúng có thể được dùng cùng với goserelin. Nhóm bác sĩ điều trị sẽ thảo luận với bạn về các khuyến cáo và lý do.
Bạn có thể truy cập website www.breastcancernow.org hoặc từng chuyên mục để có thêm thông tin về các chất ức chế aromatase và tamoxifen.
Hóa trị có thể gây tổn thương buồng trứng, làm giảm số lượng hoặc chất lượng trứng và ảnh hưởng tới khả năng có thai. Tỷ lệ mất khả năng sinh sản sau hóa trị phụ thuộc vào loại thuốc được dùng, liều lượng, tuổi tác và khả năng sinh sản của bạn trước khi điều trị ung thư vú.
Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng ức chế buồng trứng bằng các thuốc điều trị nội tiết như goserelin có thể bảo vệ buồng trứng trong khi hóa trị do thuốc tạm thời “đóng” buồng trứng lại. Tuy nhiên hiệu quả của goserelin như một phương pháp bảo tồn khả năng sinh sản vẫn còn đang tranh cãi. Nó không thể thay thế các phương pháp bảo tồn khả năng sinh sản khác như là đông lạnh trứng và đông lạnh phôi.
Cần thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định vai trò của ức chế buồng trứng trong khi hóa trị để bảo tồn khả năng sinh sản.
Goserelin không phù hợp cho đối tượng phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
Goserelin dưới dạng mẫu cấy (một viên pellet rất nhỏ) được nạp sẵn trong một xy lanh và được tiêm dưới da (tiêm vào mô mỡ dưới da) tại vùng bụng. Zoladex được bảo hiểm chi trả ngay cả đối với bệnh nhân điều trị ngoại trú và trong trường hợp này bệnh nhân cần tuân theo lịch hẹn để được tiêm đúng thời gian.
Việc tiêm thuốc có thể gây khó chịu với một số người. Bác sĩ có thể chỉ định dùng kem gây tê tại chỗ để làm tê da trước khi tiêm nhằm giảm sự khó chịu. Tuy nhiên, sau khi thoa kem bạn sẽ cần chờ ít nhất một giờ trước khi vùng da bị tê. Do đó, bạn phải hỏi rõ về cách sử dụng kem này trước khi tiêm để có thể bố trí thời gian phù hợp.
Đối với ung thư vú nguyên phát, goserelin được khuyến cáo tiêm sau mỗi 28 ngày (bốn tuần). Việc tiêm được gọi là “tiêm dự trữ” nghĩa là thuốc phóng thích từ từ vào máu trong 4 tuần.
Hiện có Goserelin để tiêm ba tháng một lần để điều trị các loại ung thư khác. Tuy nhiên, không khuyến nghị tiêm goserelin theo cách này để điều trị ung thư vú do không đủ bằng chứng chứng minh thuốc đủ ức chế estrogen tới nồng độ cần thiết. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn đang dùng goserelin cùng với một chất ức chế aromatase (thuốc nội tiết bậc 2) (xem phía trên).
Nếu bạn mắc ung thư vú nguyên phát và được chỉ định điều trị bằng goserelin thì thường được tiêm tới khi đủ 5 năm hoặc đôi khi lâu hơn.
Nếu bạn mắc ung thư vú thứ phát thì bạn sẽ được tiêm goserelin cho đến khi bệnh tiến triển. Nếu bạn tiêm goserelin để bảo tồn khả năng sinh sản thì goserelin thường được tiêm trước khi bắt đầu hóa trị, sau đó cứ mỗi 4 tuần trong khi hóa trị và liều cuối cùng sau khi kết thúc hóa trị.
Nếu bạn lỡ một mũi tiêm, cố gắng tiêm càng sớm càng tốt.
Trong thời gian đầu điều trị bằng goserelin một số phụ nữ có thể bị ra máu âm đạo. Nếu bạn vẫn thấy có kinh nguyệt thì hãy nói với bác sĩ điều trị do buồng trứng của bạn có thể chưa bị ức chế.
Trong vòng ba tuần của mũi tiêm đầu tiên, nồng độ estrogen sẽ hạ thấp xuống mức tương tự như ở phụ nữ mãn kinh và thông thường bạn không có kinh nguyệt nữa. Ảnh hưởng này là tạm thời và sẽ chỉ kéo dài khi mà bạn vẫn đang tiêm goserelin.
Khi bạn dừng tiêm goserelin thì buồng trứng thường sẽ lại bắt đầu sản xuất ra estrogen. Hầu hết kinh nguyệt của phụ nữ sẽ bắt đầu lại trong vòng 3 đến 12 tháng sau khi kết thúc điều trị. Tuy nhiên nếu bạn đang dần tới tuổi mãn kinh tự nhiên thì buồng trứng của bạn có thể không làm việc trở lại.
Nếu bạn lo lắng về mãn kinh sớm hoặc muốn có con thì bạn có thể thảo luận với bác sĩ điều trị về khoảng thời gian tiêm goserelin.
Không nên có thai trong khi bạn đang tiêm goserelin do thuốc có thể gây hại tới sự phát triển của thai nhi. Bạn vẫn có thể thụ thai trong khi đang tiêm goserelin thậm chí ngay cả khi kinh nguyệt đã dừng hoặc không đều.
Hãy sử dụng phương pháp tránh thai phi nội tiết, như bao cao su, bao cao su cho nữ hoặc màng ngăn âm đạo. Cũng có thể dùng vòng tránh thai (IUD hoặc dụng cụ tử cung). Tuy nhiên bạn sẽ cần thảo luận với bác sĩ do không phải tất cả các loại này đều phù hợp cho những phụ nữ mắc ung thư vú.
Giống như bất kỳ thuốc nào khác, goserelin có thể có tác dụng phụ. Mỗi người phản ứng khác nhau với thuốc và một số người gặp tác dụng phụ nhiều hơn người khác. Gặp ít hoặc không gặp tác dụng phụ không có nghĩa là thuốc không có hiệu quả. Do goserelin có thể được chỉ định bổ sung cho hóa trị hoặc các liệu pháp nội tiết khác nên đôi khi khó biết tác dụng phụ nào do phương pháp điều trị nào gây nên.
Đối với một số người, tác dụng phụ có thể được cải thiện trong vòng vài tháng đầu điều trị. Tuy nhiên đối với một số người thì tác dụng phụ có thể gây đau khổ và làm ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, cho dù có được liệt kê trong quyển sách này hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ điều trị về cách thức tốt nhất để xử trí tác dụng phụ.
Tác dụng phụ hay gặp nhất của goserelin là các triệu chứng mãn kinh như là bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm, khô âm đạo và giảm ham muốn tình dục. Mặc dầu các triệu chứng này có thể khá dữ dội trong thời gian đầu, chúng thường giảm theo thời gian.
Sau khi được tiêm goserelin, bạn có thể thấy chỗ tiêm đỏ lên hoặc thâm tím, nhưng triệu chứng này sẽ biến mất trong vòng vài giờ. Thỉnh thoảng, một số vết thâm tím có thể kéo dài vài ngày.
Một số phụ nữ thấy kích thước vú của họ thay đổi. Mụn trứng cá là một tác dụng phụ phổ biến khác có thể xuất hiện trên bất kỳ bộ phận nào của cơ thể.
Các tác dụng phụ ít phổ biến gồm đau đầu, tê ngứa ngón tay và ngón chân. Một số phụ nữ cũng thấy lên cân, mệt mỏi và buồn nôn.
Một số người trải qua trạng thái buồn chán hoặc trầm cảm. Hãy trao đổi với bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ điều trị về cách thức xử trí thay đổi cảm xúc. Sự tư vấn, chánh niệm và tập luyện đều đặn có thể đem lại lợi ích.
Bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ chuyên khoa có thể tư vấn hoặc gợi ý bạn dùng thuốc chống trầm cảm.
Trong tháng điều trị đầu tiên sẽ có thể có chảy máu âm đạo do việc suy giảm hoóc-môn estrogen gây ra.
Khi bắt đầu điều trị goserelin, một số người gặp triệu chứng đau và cứng khớp. Ảnh hưởng này xảy ra do nồng độ estrogen giảm và thường được cải thiện theo thời gian, mặc dù đối với một số người thì triệu chứng này có thể nặng hơn và kéo dài hơn. Có thể dùng thuốc giảm đau nhẹ như là paracetamol hoặc thuốc giảm đau kháng viêm như ibuprofen. Trước khi dùng thuốc giảm đau kháng viêm, hãy hỏi nhóm bác sĩ điều trị về liều lượng, thời gian dùng thuốc và các tác dụng phụ, đặc biệt nếu bạn bị loét dạ dày hoặc hen suyễn.
Goserelin đôi khi có thể làm tóc bị mỏng đi ở mức độ nhẹ. Nhiều người thường không nói với bác sĩ về tóc thưa đi khi họ đang được điều trị nội tiết nên khó để biết hiện tượng này phổ biến như thế nào. Một số người cũng báo cáo xuất hiện phát ban nhẹ.
Cũng có thể xảy ra sự thay đổi huyết áp. Huyết áp có thể cao hơn hoặc thấp hơn bình thường, nhưng thường là không cần điều trị hoặc ngừng tiêm goserelin.
Việc thiếu estrogen trong một thời gian dài có thể gây mỏng xương (loãng xương). Bác sĩ điều trị có thể đề nghị bạn đo mật độ xương bằng kỹ thuật DEXA (phương pháp đo độ hấp thụ tia X năng lượng kép) để kiểm tra mật độ xương trước khi bắt đầu điều trị bằng goserelin.
Bác sĩ điều trị sẽ tuân theo hướng dẫn từ các tổ chức uy tín để quyết định có khuyến nghị đo DEXA. Hướng dẫn khuyến nghị rằng các bệnh nhân ung thư vú xâm lấn giai đoạn sớm cần được đo DEXA nếu họ không được điều trị bằng thuốc biphosphonat và chuẩn bị bắt đầu liệu pháp ức chế buồng trứng.
Nếu bạn lo ngại về rủi ro bị loãng xương, hãy nói chuyện với bác sĩ điều trị. Để có thể thông tin đề nghị xem Loãng xương sau điều trị ung thư vú.
Nếu bạn được dùng goserelin để điều trị ung thư vú di căn xương, bạn có thể thấy các triệu chứng tăng lên trong thời gian ngắn sau khi bắt đầu điều trị (đôi khi được gọi là hiện tượng “bùng phát”).
Trên một số hiếm các bệnh nhân ung thư vú thứ phát nồng độ canxi máu có thể tăng tạm thời, dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, nôn, táo bón hoặc hoa mắt chóng mặt. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào, hãy liên lạc với bác sĩ điều trị.
Nếu các tác dụng phụ do goserelin kéo dài, hãy nói chuyện với bác sĩ điều trị để họ quyết định cách thức xử trí tốt nhất cho các triệu chứng này.
0
0
