Tăng calci máu trong ung thư

Tăng calci máu là tình trạng lượng calci trong máu cao hơn mức bình thường, xảy ra ở khoảng 10% đến 20% bệnh nhân ung thư và có thể đe dọa đến tính mạng.

Làm giảm các tác dụng phụ như tăng calci máu là một phần quan trọng của công việc chăm sóc và điều trị ung thư – hay còn được gọi là chăm sóc giảm nhẹ. Hãy nói với đội ngũ chăm sóc sức khỏe về bất cứ triệu chứng hoặc tác dụng phụ nào bạn cảm nhận được, bao gồm cả sự thay đổi triệu chứng cũ hoặc xuất hiện thêm triệu chứng mới.

Về calci trong cơ thể

Hầu hết lượng calci trong cơ thể lưu trữ trong xương. Khoảng 1% lượng calci này tồn tại trong máu. Calci rất quan trọng đối với nhiều chức năng của cơ thể. Chúng giúp cho sự hình thành xương và hoạt động chức năng của cơ, thần kinh và não bộ.

Cơ thể kiểm soát lượng calci trong máu theo nhiều cách khác nhau. Cả nội tiết tố (hormone) tuyến cận giáp và thận đều đóng vai trò quan trọng. Nội tiết tố tuyến cận giáp được phóng thích bởi tuyến cận giáp, trong khi thận loại bỏ calci dư thừa trong máu.

Các triệu chứng tăng calci máu

Các triệu chứng của tăng calci máu thường tiến triển chậm/từ từ và có thể giống như các triệu chứng của bệnh ung thư hoặc tác dụng phụ của điều trị ung thư. Mức độ trầm trọng của triệu chứng không liên quan đến mức calci trong máu. Nhiều bệnh nhân không có triệu chứng. Tuy nhiên, những bệnh nhân lớn tuổi thường gặp nhiều triệu chứng hơn bệnh nhân trẻ tuổi.

Những bệnh nhân tăng calci máu có thể gặp các triệu chứng sau:

• Ăn mất ngon;
• Buồn nôn và nôn;
• Táo bón và đau bụng;
• Khát nước và đi tiểu thường xuyên;
• Mệt mỏi, yếu và đau cơ;
• Lẫn lộn, mất phương hướng và suy nghĩ khó khăn;
• Nhức đầu;
• Trầm cảm.

Các triệu chứng tăng calci máu trầm trọng có thể bao gồm:

• Sỏi thận, muối và khoáng chất hình thành những khối rắn gọi là sỏi trong thận hoặc đường tiết niệu gây đau;
• Nhịp tim không đều;
• Đau thắt ngực;
• Mất ý thức;
• Hôn mê.

Bệnh nhân và gia đình nên biết đến các triệu chứng trong danh sách này.

Các nguyên nhân tăng calci máu

Ung thư có thể gây ra gia tăng lượng calci máu theo những cách khác nhau:

• Ung thư có ảnh hưởng đến xương, chẳng hạn như đa u tủy xương hoặc bạch cầu cấp, và ung thư đã xâm lấn đến xương gây hủy xương, gây phóng calci dư thừa vào máu.
• Một số khối u tạo ra một loại protein có hoạt động rất giống với nội tiết tố tuyến cận giáp. Protein này làm cho xương giải phóng calci vào máu.
• Một số bệnh ung thư ảnh hưởng đến khả năng loại bỏ calci dư thừa trong máu của thận.
• Mất nước do buồn nôn và nôn gây khó khăn cho thận trong việc loại bỏ calci ra khỏi máu.
• Thiếu hoạt động thể chất có thể khiến xương bị phân hủy, giải phóng calci vào máu.

Một số ung thư có thể gây tăng calci máu

• Ung thư vú
• Ung thư phổi
• Đa u tủy xương
• U lympho
• Ung thư máu
• Ung thư thận
• Ung thư đầu và cổ
• Ung thư đường tiêu hóa

Chẩn đoán và kiểm soát tăng calci máu

Để chẩn đoán tăng calci máu, bác sĩ sẽ làm xét nghiệm để kiểm tra lượng calci và một vài xét nghiệm khác để kiểm tra chức năng thận.

Một khi đã được chẩn đoán tăng calci máu, bác sĩ sẽ lập kế hoạch tốt nhất để điều trị tình trạng này dựa trên mức độ nghiêm trọng của nó.

• Tăng calci máu nhẹ: những bệnh nhân không có triệu chứng sẽ được bổ sung thêm dịch, thông thường qua đường truyền tĩnh mạch. Điều này giúp thận loại bỏ calci dư thừa.
• Tăng calci máu vừa hoặc nặng: đối với những bệnh nhân này, bác sĩ kiểm soát tăng calci máu theo những cách khác nhau:
  • Điều trị ung thư;
  • Thay thế lượng dịch bị mất do nôn ói, đi tiểu nhiều, hoặc các lý do khác;
  • Cho thuốc để giúp ngăn chặn sự hủy xương. Bao gồm:
    • Risedronate (Actonel)
    • Ibandronate (Boniva)
    • Alendronate (Fosamax)
    • Zoledronic acid (Zometa)
    • Pamidronate (Aredia)
    • Calcitonin (Miacalcin)
    • Plicamycin (Mithracin)
    • Gallium Nitrat (Ganite)
  • Sử dụng steroids cho một số ung thư cụ thể như u lympho. Steroids giúp giảm sự hủy xương và tăng sự hấp thu calci từ thức ăn. Tuy nhiên, steroids có thể làm tăng nguy cơ loãng xương và sự hủy xương trong một số trường hợp.
  • Lọc máu ở bệnh nhân bị suy thận. Lọc máu là một quá trình lọc cơ học, loại bỏ lượng chất thải dư thừa ra khỏi máu.

Điều trị cải thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống, giúp việc điều trị ung thư dễ dàng hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng cần biết là trừ khi ung thư được điều trị hiệu quả, tăng calci máu dự báo bệnh nhân đang ở những tuần cuối cùng của cuộc đời.

Việc bạn có thể làm để phòng ngừa và xử trí tăng calci máu

Ngoài những điều trị gợi ý từ bác sĩ, những lời khuyên sau đây có thể giúp ngăn tình trạng tăng calcimáu trở nên tồi tệ hơn:

• Uống nhiều nước;
• Kiểm soát buồn nôn và nôn;
• Đi bộ và hoạt động nhiều hơn, giúp ngăn xương không bị hủy;
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất cứ loại thuốc nào, vì một số có thể làm tăng calci máu trở nặng hơn.

Lưu ý: Ở những bệnh nhân ung thư, tăng calci máu không liên quan đến việc có quá nhiều calci trong chế độ ăn. Giảm lượng calci ăn vào bằng cách ăn ít sản phẩm từ bơ sữa và các thực phẩm giàu calci khác không giúp giải quyết tình trạng này.

Tài liệu tham khảo

http://www.cancer.net/navigating-cancer-care/side-effects/hypercalcemia