Trong bài viết này: Bạn sẽ tìm hiểu về các phương pháp khác nhau được các bác sĩ sử dụng để điều trị sarcoma xương (u xương ác tính) ở trẻ em và thanh thiếu niên. Sử dụng menu để xem các bài viết khác.
Giới thiệu chung
Nhìn chung, ung thư là bệnh không phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Điều này gây khó khăn cho các bác sĩ trong việc lên kế hoạch điều trị trừ khi họ biết phương pháp nào có hiệu quả nhất ở những trẻ khác ở lứa tuổi này. Đó là lý do tại sao hơn 60% trẻ mắc ung thư được điều trị như một phần của thử nghiệm lâm sàng (là nghiên cứu thử nghiệm một hướng điều trị mới). Tiêu chuẩn chăm sóc là những phương pháp điều trị tốt nhất được biết đến. Thử nghiệm lâm sàng có thể bao gồm thử sử dụng một loại thuốc mới, một cách kết hợp mới giữa các phương pháp điều trị tiêu chuẩn hoặc sử dụng các phương pháp điều trị hiện tại nhưng với liều lượng mới. Tính an toàn và tình trạng sức khỏe của tất cả trẻ tham gia thử nghiệm lâm sàng luôn được theo dõi chặt chẽ.
Để tận dụng các phương pháp điều trị mới mẻ này, những trẻ mắc sarcoma xương (u xương ác tính) nên được điều trị tại một trung tâm ung thư chuyên biệt. Các bác sĩ tại các trung tâm này có nhiều kinh nghiệm trong việc điều trị ung thư cho trẻ và được tiếp cận với các nghiên cứu mới nhất. Bác sĩ chuyên điều trị trẻ em mắc ung thư được gọi là bác sĩ ung bướu nhi.
Tổng quan về điều trị
Trong nhiều trường hợp, đội ngũ bác sĩ điều trị cho bệnh nhi ung thư là đội ngũ đa ngành. Các trung tâm ung thư nhi khoa thường có các chuyên gia hỗ trợ thêm cho bệnh nhi và gia đình các dịch vụ như chuyên gia về đời sống trẻ em, chuyên gia dinh dưỡng, vật lý trị liệu và cơ năng trị liệu, nhân viên công tác xã hội và chuyên viên tư vấn. Ngoài ra có thể có các hoạt động và chương trình đặc biệt để giúp con bạn và gia đình đương đầu với khó khăn.
Danh sách dưới đây mô tả những phương pháp phổ biến nhất trong điều trị bệnh sarcoma xương (u xương ác tính). Phẫu thuật và hóa trị liệu đem lại cơ hội điều trị thành công cao nhất đối với tất cả bệnh nhi mắc sarcoma xương (u xương ác tính) có độ mô học cao. Xạ trị được sử dụng cho một số bệnh nhi. Kế hoạch điều trị bao gồm cả điều trị các triệu chứng và tác dụng phụ, như một phần quan trọng trong chăm sóc ung thư. Các phương pháp điều trị và khuyến cáo dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:
- Phân loại, giai đoạn và phân độ của ung thư
- Những tác dụng phụ có thể xảy ra
- Tổng trạng sức khỏe của trẻ
- Lựa chọn của bệnh nhi và gia đình
Bạn cần dành thời gian để tìm hiểu về tất cả các phương pháp điều trị cho con bạn và đặt câu hỏi về những điều chưa rõ ràng. Trao đổi với bác sĩ về mục tiêu của mỗi phương pháp điều trị và kỳ vọng trong đợt điều trị.
Tìm hiểu thêm về đưa ra quyết định điều trị.
Phẫu thuật
Phẫu thuật nhằm mục đích loại bỏ khối u kèm một phần các mô lành xung quanh. Bác sĩ ung thư chỉnh hình là bác sĩ chuyên điều trị ung thư bằng phẫu thuật khi khối u ảnh hưởng đến xương. Các bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật bảo tồn chi để giúp trẻ vẫn có thể sử dụng tay, chân và giúp chân tay giữ hình dáng như bình thường. Kỹ thuật phẫu thuật bao gồm ghép xương và phẫu thuật tạo hình. Ghép xương đồng loại là sử dụng xương từ người cho để hồi phục và tái tạo lại vùng xương bị tổn thương ở trẻ.
Phẫu thuật bảo tồn chi luôn được thực hiện khi có thể. Đôi khi cuộc phẫu thuật sẽ giúp chân tay trẻ có lại sức lực và hoạt động hiệu quả nhất, nhưng không đồng thời mang lại hình dáng bình thường nhất.
Thỉnh thoảng các bác sĩ cần phải cắt bỏ một chi với mục đích loại bỏ được toàn bộ khối u. Đó gọi là cắt cụt. Nếu phải cắt cụt, trẻ cần được phục hồi chức năng để giúp phát huy tối đa chức năng thể chất. Phục hồi chức năng cũng giúp xoa dịu những ảnh hưởng tâm lý và xã hội khi trẻ bị mất một chi.
Tìm hiểu thêm về phục hồi chức năng.
Tìm hiểu thêm về những điều cơ bản của phẫu thuật ung thư.
Trước khi phẫu thuật, hãy thảo luận với đội ngũ chăm sóc sức khỏe về các tai biến có thể xảy do từng phương pháp phẫu thuật cụ thể.
Hóa trị liệu
Hóa trị liệu là sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư, bằng cách kìm hãm khả năng phát triển và phân chia của chúng. Hóa trị liệu được chỉ định bởi bác sĩ ung thư nhi khoa hoặc bác sĩ ung thư nội khoa – là bác sĩ chuyên về điều trị ung thư bằng thuốc.
Hóa trị hệ thống là đưa hóa chất vào máu để tiêu diệt tế bào ung thư trên toàn cơ thể. Các đường vào phổ biến của hóa chất bao gồm qua ống thông tĩnh mạch (IV) được nối cố định vào tĩnh mạch nhờ kim truyền, hoặc bệnh nhân có thể dùng thuốc dạng viên nén. Hóa trị liệu ở bệnh sarcoma xương (u xương ác tính) thường sử dụng ống thông tĩnh mạch. Hầu hết trẻ mắc sarcoma xương (u xương ác tính) đều đặt một hộp nhỏ dưới da với một ống thông vào tĩnh mạch lớn. Thiết bị này thường được gọi là infusaport hoặc port-a-cath (buồng tiêm tĩnh mạch dưới da), giúp đưa trực tiếp hóa chất vào tĩnh mạch. Thiết bị được đặt vào cơ thể thông qua một cuộc tiểu phẫu.
Một phác đồ, hoặc liệu trình hóa trị thường bao gồm một số chu kỳ cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định. Bệnh nhi có thể được dùng một thuốc tại một thời điểm hoặc kết hợp nhiều loại thuốc khác nhau cùng một lúc. Hóa trị liệu đối với bệnh sarcoma xương (u xương ác tính) thường kéo dài khoảng một năm rưỡi.
Trong bệnh sarcoma xương (u xương ác tính) độ mô học cao, gần như tất cả trẻ em và thanh thiếu niên đều được hóa trị liệu. Tỷ lệ sống sót của những bệnh nhi mắc sarcoma xương (u xương ác tính) khu trú và độ mô học cao nhưng không được điều trị hóa trị hệ thống là dưới 20%, so với tỷ lệ 60% đến 80% nếu được hóa trị. Hóa trị được chỉ định cả trước và sau phẫu thuật để tiêu diệt các tế bào khối u ở các vị trí khác trong cơ thể. Hóa trị trước phẫu thuật có thể tạo thuận lợi cho phẫu thuật.
Các tác dụng phụ của hóa trị liệu phụ thuộc vào từng bệnh nhi và liều lượng sử dụng. Với liệu trình điều trị thông thường ở bệnh nhi mắc sarcoma xương (u xương ác tính), các tác dụng phụ thường bao gồm nguy cơ nhiễm trùng, buồn nôn và nôn, rụng tóc và chán ăn. Đội ngũ chăm sóc sức khỏe sẽ giúp kiểm soát và làm thuyên giảm những tác dụng phụ này cho trẻ. Thông thường chúng sẽ biến mất sau khi kết thúc điều trị. Một số tác dụng phụ khác có thể tiếp tục sau khi điều trị, bao gồm suy yếu cơ tim, giảm thính lực hoặc giảm chức năng thận. Mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ tùy thuộc từng loại thuốc và thời gian điều trị. Tìm hiểu thêm về tác dụng phụ lâu dài trong phần chăm sóc theo dõi.
Tìm hiểu thêm về hóa trị liệu và chuẩn bị trước điều trị. Những thuốc được dùng để điều trị ung thư vẫn đang tiếp tục được thử nghiệm. Trao đổi với bác sĩ của trẻ là cách tốt nhất để tìm hiểu về những thuốc được chỉ định cho trẻ, mục đích sử dụng và các tác dụng phụ có khả năng xảy ra hoặc tương tác với các thuốc khác. Tìm hiểu thêm về đơn thuốc của trẻ bằng cách sử dụng cơ sở dữ liệu tìm kiếm thuốc.
Xạ trị
Xạ trị là dùng tia X năng lượng cao hoặc các hạt năng lượng cao khác để tiêu diệt tế bào ung thư. Bác sĩ chuyên về xạ trị để điều trị ung thư được gọi là bác sĩ xạ trị ung thư. Xạ trị ngoài thường được chỉ định cho bệnh sarcoma xương (u xương ác tính), đây là loại xạ trị với tia xạ được chiếu từ một máy phát xạ nằm bên ngoài cơ thể. Một phác đồ, hoặc liệu trình xạ trị thường bao gồm một số đợt điều trị cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định.
Xạ trị không được chỉ định phổ biến trong điều trị sarcoma xương (u xương ác tính), do sarcoma xương (u xương ác tính) tương đối kháng với tia xạ. Xạ trị chủ yếu được chỉ định trong trường hợp không thể loại bỏ hoặc còn sót lại tổ chức ung thư sau khi điều trị bằng các phương pháp khác.
Tác dụng phụ của xạ trị bao gồm mệt mỏi, phản ứng da nhẹ, đau bụng và tiêu chảy. Hầu hết các tác dụng không mong muốn thường biến mất sau khi kết thúc điều trị. Tìm hiểu thêm về những điều cơ bản của liệu pháp xạ trị.
Điều trị triệu chứng và các tác dụng phụ
Ung thư và việc điều trị ung thư thường gây ra nhiều tác dụng không mong muốn. Ngoài mục đích làm chậm diễn tiến và loại bỏ ung thư, điều trị làm giảm triệu chứng và tác dụng phụ cho bệnh nhân là một phần cũng rất quan trọng. Cách tiếp cận này được gọi là chăm sóc giảm nhẹ hoặc chăm sóc hỗ trợ, bao gồm các phương pháp hỗ trợ bệnh nhân với các nhu cầu thể chất, tinh thần và xã hội.
Chăm sóc giảm nhẹ chú trọng vào giảm nhẹ triệu chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống, hỗ trợ bệnh nhân và gia đình của họ. Chăm sóc giảm nhẹ có hiệu quả tốt nhất khi được bắt đầu càng sớm càng tốt trong quá trình điều trị ung thư.
Bệnh nhân thường được điều trị ung thư cùng lúc với điều trị giảm tác dụng phụ. Trong thực tế, bệnh nhân được điều trị phối hợp cùng lúc cả hai phương pháp thường có triệu chứng ít nghiêm trọng hơn, chất lượng cuộc sống tốt hơn và báo cáo cho thấy bệnh nhân hài lòng hơn khi điều trị.
Các phương pháp điều trị hỗ trợ, tích hợp và giảm nhẹ rất đa dạng, thường bao gồm dùng thuốc, thay đổi chế độ dinh dưỡng, các kỹ thuật thư giãn và các liệu pháp khác. Trẻ có thể được điều trị giảm nhẹ cùng lúc với điều trị ung thư trực diện như các phương pháp hóa trị, phẫu thuật hoặc xạ trị. Hãy trao đổi với bác sĩ về các mục tiêu của từng phương pháp trong kế hoạch điều trị.
Trước khi bắt đầu điều trị, hãy trao đổi với nhóm chăm sóc sức khỏe về các tác dụng phụ có thể xảy ra trong kế hoạch điều trị cụ thể và lựa chọn những phương pháp chăm sóc giảm nhẹ phù hợp. Trong và sau quá trình điều trị, nếu con bạn gặp vấn đề thì cần báo cho bác sĩ hoặc các thành viên trong đội ngũ chăm sóc sức khỏe để có thể xử lý nhanh nhất có thể.
Tìm hiểu thêm về chăm sóc giảm nhẹ.
Thuyên giảm bệnh và khả năng tái phát
Thuyên giảm là khi ung thư không còn được phát hiện trong cơ thể và không có triệu chứng, cũng có thể gọi là “không có bằng chứng của bệnh” hoặc NED.
Thuyên giảm có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn. Mặc dù trong nhiều trường hợp bệnh thuyên giảm vĩnh viễn, điều quan trọng bạn vẫn nên trao đổi với bác sĩ về khả năng ung thư tái phát. Hiểu được yếu tố nguy cơ gây tái phát và các phương pháp điều trị có thể giúp bạn và con chuẩn bị tốt hơn nếu ung thư trở lại. Tìm hiểu thêm về đối phó với nỗi sợ tái phát.
Nếu ung thư xuất hiện trở lại sau điều trị ban đầu, nó được gọi là ung thư tái phát. Ung thư có thể tái phát ở cùng vị trí (được gọi là tái phát tại chỗ), lân cận (tái phát vùng) hoặc ở một nơi khác (tái phát xa).
Khi ung thư tái phát, một loạt các xét nghiệm sẽ được thực hiện lại từ đầu để đánh giá về tình trạng hiện tại của cơ thể và của ung thư. Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ trao đổi với bạn về phương pháp điều trị phù hợp. Kế hoạch điều trị thường sẽ bao gồm nhiều phương pháp như đã mô tả ở trên, chẳng hạn như phẫu thuật và hóa trị liệu. Tuy nhiên, những phương pháp điều trị có thể được phối hợp khác đi hoặc thay đổi nhịp độ điều trị. Bác sĩ có thể đề xuất những thử nghiệm lâm sàng để tìm ra hướng mới trong điều trị sarcoma xương (u xương ác tính) tái phát.
Điều trị sarcoma xương (u xương ác tính) tái phát dựa vào 3 yếu tố:
- Vị trí tái phát ung thư?
- Phương pháp điều trị trước đó đã áp dụng
- Tổng trạng sức khỏe của trẻ
Nếu bệnh tái phát ở phổi, thường tiến hành phẫu thuật để loại bỏ các khối u ở phổi. Nếu có thể loại bỏ hoàn toàn các khối u ở phổi này cho trẻ thì sẽ đem lại tiên lượng tốt hơn. Điều này đặc biệt hiệu quả khi bệnh tái phát sau khi kết thúc điều trị lần đầu.
Bác sĩ cũng có thể chỉ định hóa trị liệu hoặc các phương pháp điều trị khác. Nếu ung thư tái phát tại vị trí nào khác trong cơ thể, bác sĩ sẽ kết hợp sử dụng nhiều loại thuốc. Khi ung thư đã di căn sang một vài xương khác, phẫu thuật có thể được chỉ định, đặc biệt nếu trước đó hóa trị liệu có hiệu quả tốt.
Dù lựa chọn bất cứ kế hoạch điều trị nào thì chăm sóc giảm nhẹ vẫn giữ vai trò quan trọng, giúp giảm các triệu chứng và tác dụng phụ.
Bệnh nhân và gia đình thường trải qua những cảm xúc như hoài nghi hay sợ hãi khi ung thư tái phát. Bạn được khuyến khích trao đổi với nhóm chăm sóc sức khỏe về những cảm xúc đó và hỏi thêm về các dịch vụ hỗ trợ để giúp bạn và gia đình chiến đấu với bệnh tật.
Tìm hiểu thêm về đương đầu với ung thư tái phát.
Điều trị không hiệu quả
Mặc dù đa số trẻ mắc ung thư được điều trị thành công, đôi khi vẫn có những trường hợp không thành công. Nếu bệnh không thể chữa khỏi hay kiểm soát được thì gọi là ung thư tiến triển hay ung thư giai đoạn cuối. Chẩn đoán này khá nặng nề, nhất là khi chẩn đoán trên một đứa trẻ, thanh thiếu niên và thanh niên, và là vấn đề rất khó thảo luận. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có những cuộc trò chuyện cởi mở và chân thành với nhóm chăm sóc sức khỏe của trẻ để nói lên cảm xúc, mong muốn và mối bận tâm của gia đình bạn. Nhóm chăm sóc sức khỏe có các kỹ năng chuyên môn, kinh nghiệm và kiến thức để hỗ trợ và luôn sẵn sàng giúp đỡ bệnh nhi và gia đình.
Chăm sóc cuối đời được thiết kế để cung cấp chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể cho những bệnh nhân ung thư tiến triển có tiên lượng sống dưới 6 tháng. Phụ huynh và người giám hộ được khuyến khích nên trao đổi với nhóm chăm sóc sức khỏe về các lựa chọn này, bao gồm chăm sóc cuối đời tại nhà, tại trung tâm chăm sóc cuối đời cụ thể hoặc địa điểm chăm sóc sức khỏe khác. Chăm sóc điều dưỡng và các thiết bị đặc biệt có thể giúp cho việc ở lại tại nhà là một lựa chọn khả thi cho nhiều gia đình.
Một số trẻ em và thanh thiếu niên sẽ vui hơn nếu chúng có thể đi học bán thời gian hoặc tham gia các hoạt động khác và kết nối xã hội. Nhóm chăm sóc sức khỏe của trẻ sẽ giúp cha mẹ hoặc người giám hộ quyết định mức độ hoạt động thích hợp. Điều quan trọng nhất là đảm bảo trẻ thoải mái về thể chất và không bị đau, đó là một phần của chăm sóc cuối đời. Tìm hiểu thêm về chăm sóc trẻ ở giai đoạn cuối và kế hoạch chăm sóc nâng cao.
Mất người thân là một tổn thất rất lớn và gia đình của trẻ cần được hỗ trợ để giúp họ vượt qua sự mất mát này. Các trung tâm ung thư trẻ em thường có các nhân viên chuyên môn và các nhóm hỗ trợ để giúp đỡ trong giai đoạn đau buồn. Tìm hiểu thêm về đau buồn khi mất con.
Phần tiếp theo trong hướng dẫn này là về Thử nghiệm lâm sàng, cung cấp thêm thông tin về các nghiên cứu nhằm tìm kiếm phương pháp tốt hơn trong chăm sóc bệnh nhi mắc ung thư. Sử dụng menu để chọn phần bạn muốn đọc trong hướng dẫn này.
Tài liệu tham khảo
Osteosarcoma – Childhood and Adolescence: Types of Treatment
