Chế độ ăn uống lành mạnh dành cho những người sống với và sau chẩn đoán ung thư vú nguyên phát

Biên dịch: Hoàng Thu Hà, Lã Thanh Thủy

Giới thiệu

Thuật ngữ “sống khỏe” có thể có nhiều nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau nhưng nó có thể được mô tả là cảm giác hài lòng, sự khỏe mạnh về thể chất và cảm xúc hoặc có cảm giác kiểm soát. Ung thư vú và điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng tới việc bạn sống khỏe. Bạn có thể cảm thấy buồn bã thường xuyên hơn hoặc khó thư giãn hơn.

Trải nghiệm về việc mắc ung thư vú có thể làm bạn muốn chăm sóc đặc biệt các khía cạnh khác nhau của sống khỏe về thể chất và cảm xúc. Ví dụ, bạn có thể quyết định chú ý nhiều hơn tới thực phẩm bạn ăn vào hoặc bạn muốn có thời gian làm việc gì đó mà bạn yêu thích để giúp bạn thư giãn. Nếu bạn lên cân do điều trị bạn có thể muốn bắt đầu hoặc quay trở về tập luyện đều đặn.

Bạn có thể cảm thấy rằng điều trị tại bệnh viện đã kết thúc, bạn nên quay lại cuộc sống thường nhật nhưng thay vào đó bạn vẫn đang trải qua nhiều cảm xúc khác nhau.

Nếu đã có nhiều thay đổi vĩnh viễn tới cách thức bạn nhìn nhận hoặc cảm giác thì chắc chắn bạn cần thời gian để đau buồn cho điều đã mất. Điều này hoàn toàn tự nhiên và bạn không phải xóa bỏ những ý nghĩ này đi. Có thể cần thời gian dài để quen với những thay đổi đã xảy ra và để điều chỉnh cuộc sống sau ung thư vú.

Phần này đưa ra việc chẩn đoán và điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng tới việc bạn sống khỏe như thế nào và nhiều điều khác bạn có thể làm để cải thiện bạn sống khỏe.

Ăn uống lành mạnh

Ăn uống lành mạnh là quan trọng cho mọi người, nhưng khi bạn đã mắc ung thư vú bạn có thể hiểu biết hơn nhiều về bạn ăn cái gì và uống cái gì. Bạn có thể đã trải qua việc mất hoặc tăng cảm giác thèm ăn hoặc khẩu vị của bạn có thể đã thay đổi trong khi điều trị. Bạn có thể lên cân hoặc có thể muốn tìm ra chế độ ăn nếu chế độ ăn đóng vai trò trong việc bạn phục hồi và sức khỏe trong tương lai

Chế độ ăn cân bằng là gì

Để đạt chế độ ăn lành mạnh và cân bằng, bạn cần ăn nhiều loại thực phẩm từ bốn nhóm thực phẩm chính mỗi ngày. Một bữa ăn tốt cho thấy các loại thực phẩm khác nhau chúng ta cần ăn và ăn theo phần gồm:

• Nhiều trái cây và rau
• Nhiều bánh mì, cơm, khoai tây, pasta và các thức phẩm giàu tinh bột khác – hãy chọn các loại từ ngũ cốc nguyên cám (nguyên hạt) bất cứ khi nào có thể
• Một ít sữa và thực phẩm từ sữa
• Một ít thịt, cá, trứng, đậu hạt và các nguồn protein không phải từ sữa khác.

Ngoài ra, bạn cần:

• Tránh ăn thức ăn và uống đồ uống có đường quá thường xuyên
• Tránh ăn thực phẩm béo quá thường xuyên
• Uống rượu chỉ lượng vừa phải

Trừ khi bạn đang có vấn đề về phục hồi sau điều trị, các thực phẩm chức năng như là sắt hoặc đa sinh tố là không cần thiết. Do các thực phẩm chức năng có tiềm năng gây hại cũng như có tiềm năng tốt, bạn hãy nói chuyện với bác sĩ dinh dưỡng hoặc bác sĩ điều trị trước khi uống thực phẩm chức năng.

Rượu

Uống trong khoảng được khuyến nghị được cho là không có bất kỳ ảnh hưởng nào lên nguy cơ ung thư vú quay lại. Nhưng uống thường xuyên nhiều hơn lượng khuyến nghị có thể làm tăng nguy cơ. Khuyến nghị rằng nam giới và phụ nữ không được uống nhiều hơn 14 đơn vị rượu một tuần, và cần chia đều cho các ngày trong tuần.

Một số người thấy rằng một cốc rượu vang trước bữa ăn có thể cải thiện sự ngon miệng. Tuy nhiên nếu bạn lo lắng về việc lên cân, hãy nhớ rằng rượu có nhiều calo.

Nếu bạn đã lên cân

Một số người lên cân trong khi và sau khi điều trị, điều này có thể gây tâm lý lo lắng. Chúng ta lên cân khi lượng calo chúng ta ăn vào lớn hơn lượng calo chúng ta đốt cháy thông qua các hoạt động thông thường và tập luyện hàng ngày.

Lên cân có thể do:

• Tác dụng phụ của một số thuốc làm tăng cảm giác ngon miệng
• Cơ thể bạn giữ nước
• Ít hoạt động hơn lệ thường
• Mãn kinh tự nhiên hoặc mãn kinh sớm làm bạn nhiều khả năng lên cân hơn, nhất là xung quanh vùng eo

Nên kiểm tra cân nặng lý tưởng của bạn

Nếu bạn muốn giảm cân sau điều trị, thì nhắm tới giảm cân chừng 0,5-1 kg một tuần cho tới khi bạn đạt cân nặng tốt lý tưởng. Các mẹo nhỏ sau có thể có ích:

• Giảm kích cỡ khẩu phần ăn
• Ăn ít nhất 5 khẩu phần trái cây và rau mỗi ngày
• Chọn nhiều ngũ cốc nguyên cám
• Sử dụng thực phẩm sữa ít béo, như là sữa tách bơ hoặc tách một phần bơ hoặc pho mát ít chất béo
• Ăn thịt nạc và cố gắng cắt đi càng nhiều mỡ càng tốt
• Đưa đậu hạt và đậu lăng vào chế độ ăn
• Hạn chế uống rượu
• Chỉ thỉnh thoảng mới ăn bánh quy, bánh ngọt, sô cô la
• Cẩn thận khi đi ăn hàng và hãy nhớ rằng đồ ăn nhanh mang đi có thể có nhiều chất béo và calo.

Duy trì chế độ ăn lành mạnh thông qua kết hợp ăn lành mạnh và hoạt động thể chất có thể giúp giảm cơ hội ung thư vú quay lại.

Nếu bạn đã giảm cân

Nếu bạn đã giảm cân trong khi điều trị, một số thay đổi đơn giản tới chế độ ăn có thể giúp bạn lên cân. Để duy trì cân nặng hoặc lên cân, bạn cần ăn thêm nhiều calo và thêm đạm. Các mẹo nhỏ sau có thể giúp bạn:

• Thêm dầu ăn, bơ, magarin hoặc pho mát vào bữa ăn hàng ngày
• Pha những đồ uống nóng với sữa hơn là chỉ uống nước
• Tránh các thực phẩm “lựa chọn tốt cho sức khỏe” hoặc thức ăn ít chất béo

Bác sĩ có thể cho bạn thêm đồ uống có lượng calo cao hoặc có nhiều năng lượng nếu bạn cần lên cân.

Ghi lại cân nặng hàng tháng có thể giúp bác sĩ hoặc bác sĩ dinh dưỡng theo dõi mô hình thay đổi cân nặng của bạn.

Ăn cho xương chắc khỏe

Một số điều trị ung thư vú như là hóa trị hoặc liệu pháp nội tiết có thể ảnh hưởng tới xương của bạn, có thể làm tăng nguy cơ loãng xương.

Quan trọng là phải lấy được đủ lượng canxi từ chế độ ăn bởi canxi là chất quan trọng có tính sống còn với xương chắc khỏe. Nguồn canxi chính của chúng ta là từ sản phẩm sữa. Thực  phẩm từ sữa giàu canxi là sữa, pho mát, và sữa chua.

Nếu bạn không đưa thực phẩm từ sữa vào chế độ ăn, đảm bảo rằng bạn ăn các thức phẩm khác chứa canxi như là:

• Cá có xương ăn được như là cá trích
• Rau lá xanh như là bông cải xanh và cải xoăn.
• Đậu lăng, đậu xanh hoặc đậu rang
• Các loại hạt
• Ngũ cốc được bổ sung canxi
• Trái cây khô như là mơ hoặc quả vả
• Okra

Cần Vitamin D để giúp cơ thể ban hấp thụ canxi. Nguồn tốt nhất là ánh nắng mặt trời mà cơ thể bạn dùng để tạo ra vitamin này trong da bạn. Các nguồn vitamin D khác gồm cá béo, margarin.

Một số phụ nữ chọn chế độ ăn không sữa sau khi chẩn đoán ung thư vú. Tuy nhiên không có bằng chứng rằng điều này làm giảm nguy cơ ung thư vú tái phát.

Chế độ ăn thay thế là gì?

Một số người đã bị ung thư vú xem xét tuân theo chế độ ăn thay thế, có thể là do họ tin chế độ ăn thay thế có thể làm giảm nguy cơ ung thư vú quay lại.

Chế độ ăn thay thế thường khuyến khích ăn hoặc tránh ăn các loại thức ăn nào đó.

Chưa có bằng chứng khoa học đáng tin cậy nào cho thấy ăn chế độ ăn thay thế sẽ làm ung thư vú không quay trở lại.

Bằng chứng cho thấy rằng duy trì cân nặng lành mạnh, tập luyện và ăn chế độ ăn cân bằng có lợi cho những người mắc ung thư vú. Chế độ ăn thay thế có thể thường là rất nghiêm ngặt, đắt tiền và đôi khi không cung cấp cho bạn các chất dinh dưỡng bạn cần, và như vậy có thể dẫn đến các tình trạng khác như thiếu máu, hoặc loãng xương.

Nếu bạn nghĩ về việc thay đổi chế độ ăn hoặc muốn tìm thêm thông tin về các chế độ ăn khác nhau, hãy trao đổi với bác sĩ hoặc bác sĩ dinh dưỡng.

Đề nghị đọc quyển Chế độ ăn và ung thư vú để có thêm thông tin.

Tài liệu tham khảo

https://www.breastcancercare.org.uk/information-support/publication/moving-forward-people-living-beyond-breast-cancer-bcc197