Các vấn đề về dậy thì

Dậy thì là gì?

Dậy thì là giai đoạn khi một đứa trẻ trải qua những thay đổi về thể chất và nội tiết đánh dấu trẻ bước sang tuổi trưởng thành. Những thay đổi này là kết quả của:

• Sản xuất hormone sinh dục của tuyến yên
• Trưởng thành của các cơ quan sinh sản như tinh hoàn ở nam và buồng trứng ở nữ

Dậy thì thường bắt đầu ở độ tuổi 8-13 ở trẻ gái và từ 9-14 tuổi ở trẻ trai. Nó có thể kéo dài từ 2-5 năm. Thời điểm và quá trình dậy thì bị ảnh hưởng bởi nền tảng di truyền của mỗi người.

Cùng với những thay đổi về thể chất ở tuổi dậy thì, trẻ lứa tuổi thanh thiếu niên (13-19 tuổi) và trước đó có thể bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến các mối quan hệ lãng mạn và tình dục.

Dấu hiệu dậy thì

Dậy thì có thể có các kiểu mẫu khác nhau.

Ở các bé gái, nó thường bắt đầu bằng sự tăng trưởng và phát triển của chồi vú. Các dấu hiệu khác bao gồm:

• Sự phát triển của lông mu và lông trên cơ thể khác
• Mùi cơ thể
• Bắt đầu có kinh nguyệt
• Mụn trứng cá

Ở bé trai, nó thường bắt đầu bằng việc tăng kích thước tinh hoàn và dương vật. Các dấu hiệu khác bao gồm:

• Sự phát triển của lông mu, lông cơ thể khác và râu
• Mùi cơ thể
• Tăng trưởng cơ bắp
• Tăng trưởng nhảy vọt
• Mụn trứng cá
• Giọng nói trầm

Ung thư và điều trị ung thư có thể ảnh hưởng đến dậy thì như thế nào?

Tác động của ung thư và điều trị ung thư đến dậy thì khác nhau ở mỗi người.

Nó phần lớn phụ thuộc vào thời điểm và phương thức điều trị. Các điều trị thông thường không tác động đến dậy thì. Nhưng một số ung thư trẻ em và phương pháp điều trị ung thư ở trẻ có thể khiến trẻ bắt đầu dậy thì sớm. Trong các trường hợp khác, điều trị có thể gây ra dậy thì muộn, gián đoạn dậy thì hoặc không bắt đầu dậy thì.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến dậy thì bao gồm:

• Thủ thuật phẫu thuật ở não, vùng chậu hoặc cơ quan sinh dục
• Xạ trị ở vùng não hoặc vùng chậu
• Hóa trị liệu với các tác nhân kiềm hóa và một số loại thuốc khác
• Khối u tế bào mầm sản xuất hormone sinh dục

Dậy thì sớm

Các biểu hiện của dậy thì sớm tương tự như các dấu hiệu dậy thì bình thường nhưng chúng xảy ra sớm hơn- trước 8 tuổi ở trẻ gái, trước 9 tuổi ở trẻ trai và với tốc độ nhanh.

Dậy thì sớm xảy ra khi vùng dưới đồi và tuyến yên gửi tín hiệu đến buồng trứng (ở bé gái) hoặc tinh hoàn (ở bé trai) để tạo ra nội tiết tố nữ hoặc nam sớm hơn bình thường. Nó cũng có thể xảy ra khi một số loại khối u sản xuất hormone dư thừa.

Dậy thì sớm:

• Làm phát triển các đặc điểm tình dục sớm hơn dự kiến
• Có thể dẫn đến phát triển xương nhanh chóng và cốt hóa sớm sụn tăng trưởng dẫn đến tầm vóc lùn

Dậy thì muộn

Dậy thì muộn xảy ra khi dậy thì không bắt đầu trong phạm vi lứa tuổi bình thường. Nhiều trẻ dậy thì muộn cuối cùng sẽ trải qua quá trình dậy thì bình thường, chỉ là ở độ tuổi muộn hơn.

Trong một số trường hợp, dậy thì đã bắt đầu nhưng có thể dừng lại trong một khoảng thời gian. Hiện tượng này được gọi là gián đoạn dậy thì.

Ở nữ giới, nó có thể ảnh hưởng đến kinh nguyệt. Có thể có một sự chậm trễ khi bắt đầu kinh nguyệt, kinh nguyệt không đều và / hoặc mãn kinh sớm.

Ở nam giới, nó có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất testosterone

Không dậy thì

Một số trẻ có thể có bệnh lý kéo dài làm ngăn chặn dậy thì xảy ra.

Nhóm chăm sóc sẽ làm việc với những người đã hồi phục sau điều trị để phát triển một kế hoạch chăm sóc nhằm đối phó với các mối quan tâm liên quan đến dậy thì.

Những trẻ hồi phục sau cuộc chiến chống ung thư có thể làm gì?

Nếu những trẻ này có các yếu tố nguy cơ cho dậy thì sớm hoặc dậy thì muộn, các xét nghiệm sau đây có thể được khuyến cáo:

• Xét nghiệm máu xem nồng độ FSH, LH và hormone sinh dục (estradiol hoặc testosterone)
• X-quang tuổi xương (X-quang dùng để xác định tuổi phát triển hoặc mức trưởng thành của xương)

Nếu có vấn đề, trẻ sẽ được chuyển đến bác sĩ nội tiết. Trong trường hợp dậy thì sớm, thuốc có thể được sử dụng để tạm thời ngừng dậy thì và làm giảm tốc độ trưởng thành của xương. Trong trường hợp dậy thì muộn, liệu pháp hormone thay thế có thể được chỉ định để kích thích dậy thì.

Đôi khi việc trải qua tuổi dậy thì, sớm hơn hoặc muộn hơn so với những trẻ khác cùng tuổi có thể là vấn đề khó cho trẻ. Những trẻ này cũng có thể được giới thiệu đến một nhà tâm lý học hoặc tư vấn tâm lý. Điều quan trọng là đánh giá và xử lý các tác động lên tâm lý của dậy thì sớm hoặc muộn.

Tài liệu tham khảo

Puberty Problems