Biên dịch: Vũ Thị Tuyên
Hiệu đính: BSNT. Trương Ngọc Phương Thanh
Que cấy tránh thai (Nexplanon) là một thanh nhựa nhỏ, dẻo được bác sĩ hoặc điều dưỡng đặt dưới da ở phía trên tay của bạn.
Nó giải phóng hormone progestogen vào máu để tránh thai và hiệu quả này kéo dài trong 3 năm.
Tổng quan về que cấy tránh thai
- Que cấy tránh thai dưới da có hiệu quả tránh thai hơn 99%.
- Sau khi cấy, bạn không cần phải bận tâm về nó trong 3 năm.
- Hữu ích cho những phụ nữ không thể sử dụng biện pháp tránh thai có chứa estrogen.
- Phù hợp cho những phụ nữ cảm thấy khó khăn trong việc nhớ uống thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày.
- Que cấy có thể được lấy ra nếu bạn có các tác dụng phụ.
- Bạn có thể lấy nó ra bất cứ lúc nào và khả năng mang thai tự nhiên của bạn sẽ trở lại rất nhanh chóng.
- Khi lần đầu tiên cấy que, bạn có thể có một số vết bầm tím, cảm thấy đau hoặc sưng xung quanh vị trí cấy.
- Kinh nguyệt của bạn có thể trở nên không đều, lượng ít hơn, cường kinh hoặc rong kinh.
- Một tác dụng phụ thường gặp là kinh nguyệt của bạn ngừng lại (vô kinh). Điều này không gây hại cho sức khỏe của bạn, nhưng bạn cần cân nhắc trước khi quyết định cấy que dưới da.
- Một số loại thuốc có thể làm cho tác dụng của que cấy dưới da kém hiệu quả.
- Que cấy không bảo vệ khỏi các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STI), vì vậy bạn có thể cần sử dụng bao cao su.
Que cấy hoạt động như thế nào
Que cấy giải phóng đều đặn hormone progestogen vào máu của bạn, ngăn cản quá trình rụng trứng mỗi tháng (sự phóng noãn).
Nó cũng làm đặc chất nhầy cổ tử cung, khiến tinh trùng khó di chuyển qua cổ tử cung hơn và làm mỏng lớp niêm mạc tử cung để trứng đã thụ tinh ít có khả năng tự làm tổ.
Khi nào sử dụng que cấy
Bạn có thể đặt que cấy vào bất kỳ lúc nào trong chu kỳ kinh nguyệt, miễn là bạn đang không mang thai.
Nếu que cấy được đặt trong 5 ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, bạn sẽ được bảo vệ ngay lập tức để tránh mang thai.
Nếu nó được đặt vào bất kỳ ngày nào khác của chu kỳ kinh nguyệt của bạn, bạn sẽ cần sử dụng biện pháp tránh thai bổ sung (chẳng hạn như bao cao su) trong 7 ngày tiếp theo.
Sau khi sinh con
Bạn có thể đặt que cấy bất kỳ lúc nào sau khi sinh.
Nếu nó được đặt trước ngày 21 sau khi sinh con, bạn sẽ được bảo vệ tức thì để tránh mang thai.
Nếu nó được đặt ngay hoặc sau ngày 21, bạn sẽ cần sử dụng biện pháp tránh thai bổ sung (chẳng hạn như bao cao su) trong 7 ngày tiếp theo.
Sử dụng que cấy là an toàn khi đang cho con bú.
Sau khi sẩy thai hoặc phá thai
Que cấy có thể được đặt ngay sau khi sẩy thai hoặc phá thai và bạn sẽ được tránh thai ngay lập tức.
Que cấy tránh thai được lắp vào hay tháo ra như thế nào?
Thuốc gây tê tại chỗ được sử dụng để làm tê phần trên cánh tay của bạn.
Sau đó, que cấy sẽ được đưa vào dưới da của bạn – Chỉ mất vài phút để đưa vào và sẽ có cảm giác như khi tiêm. Bạn sẽ không cần bất kỳ mũi khâu nào sau khi cấy xong.
Que cấy tránh thai có tác dụng trong 3 năm trước khi nó cần được thay thế. Bạn có thể sử dụng biện pháp này cho đến khi bước vào tuổi mãn kinh, khi kinh nguyệt hàng tháng của phụ nữ ngừng lại một cách tự nhiên.
Que cấy có thể được lấy ra bất cứ lúc nào bởi một bác sĩ hoặc y tá được đào tạo chuyên môn. Thao tác này chỉ mất vài phút để gây tê tại chỗ và lấy que cấy ra. Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ tạo một vết cắt nhỏ trên da rồi nhẹ nhàng kéo que cấy ra ngoài.
Ngay sau khi que cấy được lấy ra, bạn sẽ không còn được bảo vệ để tránh thai.
Đối tượng sử dụng que cấy
Hầu hết phụ nữ có thể được đặt que cấy tránh thai.
Que cấy tránh thai có khả năng không phù hợp nếu bạn:
- Nghĩ rằng bạn có thể đang mang thai.
- Không muốn kinh nguyệt thay đổi.
- Dùng các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến việc đặt que cấy.
- Chảy máu không rõ nguyên nhân giữa các kỳ kinh hoặc sau khi quan hệ tình dục.
- Mắc các bệnh lý động mạch, tiền sử bệnh tim hoặc đột quỵ.
- Mắc bệnh gan.
- Mắc ung thư vú hoặc đã từng mắc bệnh này trong quá khứ.
- Có tình trạng sức khỏe có thể ảnh hưởng đến biện pháp tránh thai mà bạn sử dụng – gặp bác sĩ đa khoa hoặc điều dưỡng của bạn để được tư vấn hoặc đến phòng khám sức khỏe phụ khoa gần nhất để thảo luận thêm.
Ưu điểm và nhược điểm của việc đặt que cấy
Ưu điểm
- Tác dụng trong vòng 3 năm.
- Không làm gián đoạn quan hệ tình dục.
- Đó là một lựa chọn khác nếu bạn không thể sử dụng biện pháp tránh thai có chứa estrogen, như: thuốc tránh thai kết hợp, miếng dán hoặc vòng tránh thai.
- An toàn để sử dụng khi đang cho con bú.
- Khả năng sinh sản trở lại bình thường ngay sau khi que cấy được lấy ra.
- Có thể làm giảm rong kinh hoặc đau bụng kinh.
Nhược điểm
- Có thể gặp các tác dụng phụ tạm thời trong vài tháng đầu, như đau đầu, buồn nôn, căng tức ngực và thay đổi tâm trạng.
- Kinh nguyệt có thể không đều hoặc vô kinh.
- Có thể bị mụn trứng cá hoặc tình trạng mụn trứng cá trở nên tệ hơn.
- Cần một thủ thuật nhỏ để đặt và lấy que cấy ra.
- Không bảo vệ ngăn ngừa các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STI), vì vậy cần sử dụng các biện pháp tránh thai bổ sung (như bao cao su).
Các loại thuốc khác có ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng que cấy không?
Một số loại thuốc có thể làm cho việc đặt que cấy giảm hiệu quả, chẳng hạn như:
- Thuốc điều trị HIV, động kinh và lao
- Các biện pháp điều trị bổ sung, chẳng hạn như thảo dược có tính hướng thần (St John’s Wort)
- Một số loại kháng sinh (ví dụ như rifabutin hoặc rifampicin)
Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số này, bạn sẽ cần dùng thêm biện pháp tránh thai bổ sung (ví dụ như bao cao su) hoặc bạn có sử dụng một biện pháp tránh thai khác mà không bị ảnh hưởng do thuốc của bạn.
Luôn nói với bác sĩ rằng bạn đang sử dụng que cấy tránh thai nếu được kê đơn bất kỳ loại thuốc nào. Bạn cũng nên hỏi bác sĩ liệu loại thuốc bạn đang dùng có ảnh hưởng đến hiệu quả que cấy tránh thai hay không.
Nguy cơ khi đặt que cấy tránh thai
Trong một số trường hợp hiếm gặp, vùng da nơi đặt que cấy có thể bị nhiễm trùng. Nếu xảy ra, bạn cần dùng kháng sinh.
Bạn nên gặp bác sĩ đa khoa hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe bất cứ lúc nào nếu:
- Không thể tìm thấy que cấy
- Cảm giác que cấy bị thay đổi hình dạng
- Nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trên da hoặc cảm giác đau tại vị trí đặt que cấy
- Có thai
Có thể đặt hoặc lấy que cấy tránh thai ở đâu?
Bạn có thể đặt que cấy tránh thai dễ dàng, ngay cả khi dưới 16 tuổi, từ:
- Phòng khám tránh thai
- Phòng khám sức khỏe tình dục hoặc phòng khám tiết niệu-sinh dục (GUM)
- Bác sĩ phẫu thuật
- Một số mạng lưới dịch vụ cho người trẻ
Một số bác sĩ đa khoa hoặc điều dưỡng có thể đặt và lấy que cấy ra, vì vậy bạn sẽ cần kiểm tra với bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật.
Ngoài ra, hầu hết các phòng khám sức khỏe tình dục sẽ có thể làm điều này cho bạn.
Tránh thai trong thời kỳ coronavirus
Nếu bạn cần tránh thai, hãy gọi cho bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật hoặc phòng khám sức khỏe tình dục càng sớm càng tốt. Chỉ đến gặp trực tiếp nếu được yêu cầu.
Bạn có thể không được đặt hoặc thay thế que cấy tại thời điểm này.
Que cấy tránh thai có tác dụng tốt nhất trong 3 năm, nhưng tiếp tục có tác dụng đến 4 năm.
Khả năng mang thai năm thứ 4 là rất thấp. Nếu lo lắng về việc mang thai, bạn cũng có thể sử dụng bao cao su hoặc viên uống tránh thai chỉ chứa progestogen.
Nếu bạn dưới 16 tuổi
Các dịch vụ tránh thai thường dễ dàng và riêng tư, kể cả đối với những người dưới 16 tuổi.
Nếu bạn dưới 16 tuổi và muốn tránh thai, bác sĩ, điều dưỡng hoặc dược sĩ sẽ không nói với cha mẹ của bạn (hoặc người chăm sóc) miễn là họ tin rằng bạn hiểu đầy đủ thông tin được cung cấp và quyết định của bạn.
Các bác sĩ và điều dưỡng làm việc theo nguyên tắc cẩn trọng khi tiếp xúc với những người dưới 16 tuổi. Họ sẽ khuyến khích bạn cân nhắc việc thông báo với cha mẹ bạn, nhưng sẽ không ép buộc bạn.
Trường hợp duy nhất mà một chuyên gia phải thông báo với người khác là khi tin rằng bạn có nguy cơ bị tổn hại, chẳng hạn như bị lạm dụng. Rủi ro thường nghiêm trọng và họ đa phần sẽ thảo luận điều này với bạn trước.
Tài liêu tham khảo
www.nhs.uk/conditions/contraception/contraceptive-implant
