U lympho Hodgkin ở trẻ em: Chăm sóc theo dõi

Biên dịch: Lê Hoàng Nhật Nam

Hiệu đính: Ths.Bs Phạm Võ Phương Thảo, Lê Hà Cảnh Châu

TRÊN TRANG NÀY: Bạn sẽ đọc về chăm sóc y tế cho trẻ sau khi kết thúc điều trị ung thư và tầm quan trọng của chăm sóc theo dõi. Để xem các trang khác, hãy sử dụng menu.

Tổng quan chung

Chăm sóc cho trẻ em mắc bệnh ung thư không dừng lại khi điều trị tích cực đã kết thúc mà cần tiếp tục kiểm tra để đảm bảo ung thư không tái phát, điều trị mọi tác dụng phụ và theo dõi sức khỏe toàn diện cho trẻ. Tất cả trẻ em được điều trị ung thư, bao gồm u lympho Hodgkin, cần được chăm sóc theo dõi suốt đời.

Chăm sóc theo dõi sau điều trị ung thư có thể bao gồm khám lâm sang thường xuyên, xét nghiệm cận lâm sàng hoặc cả hai. Các bác sĩ muốn theo dõi sự phục hồi của trẻ trong nhiều tháng và nhiều năm tiếp theo.

Tìm hiểu thêm về tầm quan trọng của việc chăm sóc theo dõi ở đây.

Theo dõi tái phát

Một trong những mục tiêu của chăm sóc theo dõi là đánh giá tái phát. Ung thư tái phát vì có một số vùng nhỏ trong cơ thể có thể có tế bào ung thư mà chưa bị phát hiện. Theo thời gian, các tế bào này có thể gia tăng số lượng cho đến khi biểu hiện trên kết quả xét nghiệm hoặc gây ra triệu chứng lâm sàng.

Trong suốt quá trình chăm sóc theo dõi, một bác sĩ nắm rõ bệnh sử của trẻ có thể đưa ra các lời khuyên hữu ích và cụ thể về nguy cơ tái phát. Một số trẻ có thể thường xuyên được làm xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm hình ảnh. Quyết định xét nghiệm hay không còn phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại và giai đoạn,nhóm nguy cơ ung thư hạch được chẩn đoán lúc đầu và loại điều trị đã áp dụng.

Trong khi chờ kết quả xét nghiệm, người thân trong gia đình có thể cảm thấy căng thẳng. Hiện tượng này đôi khi được gọi là “chứng sợ kiểm tra”.

Tìm hiểu thêm về cách đối phó với loại căng thẳng này ở đây.

Kiểm soát tác dụng phụ dài hạn và muộn của ung thư ở trẻ em

Đôi khi các tác dụng phụ có thể kéo dài sau giai đoạn điều trị tích cực, chúng được gọi là tác dụng phụ dài hạn. Ngoài ra, còn có tác dụng phụ muộn có thể phát triển nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau đó. Các tác dụng phụ muộn có thể xảy ra bất kì đâu trong cơ thể và ảnh hưởng đến tình trạng thể chất, chẳng hạn như các vấn đề về tim phổi và ung thư thứ phát (mắc một loại ung thư mới); các vấn đề về cảm xúc như lo lắng và trầm cảm; vấn đề nhận thức (trí nhớ, suy nghĩ, độ tập trung); và những khó khăn trong học tập). Nguy cơ tác dụng phụ muộn liên quan trực tiếp đến các loại thuốc hóa trị cụ thể, các khu vực được điều trị bằng xạ trị và phẫu thuật.

Dựa trên phương pháp điều trị cho trẻ, bác sĩ sẽ đề nghị kiểm tra và xét nghiệm cần thiết để phát hiện các tác dụng phụ muộn. Tác dụng phụ kéo dài của hóa trị liệu cũng phụ thuộc vào loại và tổng liều của từng loại thuốc. Bao gồm:

• Vấn đề về tim sau khi điều trị bằng doxorubicin hoặc xạ trị
• Vấn đề về phổi sau khi điều trị bằng bleomycin hoặc xạ trị
• Vấn đề với tuyến giáp sau xạ trị
• Ung thư thứ phát sau xạ trị hoặc hóa trị
• Sức khỏe sinh sản sau điều trị bằng mechlorethamine, procarbazine hoặc xạ trị khung chậu

Ngoài ra, những trẻ bị cắt lá lách có thể bị nhiễm trùng nghiêm trọng. Mặc dù hiếm gặp nhưng trẻ em mắc u lympho Hodgkin có thể mắc ung thư thứ phát là bệnh bạch cầu cấp dòng tủy, xảy ra do tác dụng của hóa trị liệu đối với chức năng của tủy xương. May mắn là các kế hoạch điều trị mới đã giảm được nhiều các nguy cơ gặp tác dụng phụ dài hạn, vì các kế hoạch mới này giới hạn những loại thuốc và xạ trị gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Đối với hầu hết bệnh nhân sống sót sau khi mắc u lympho Hodgkin, tác dụng phụ của điều trị không ảnh hưởng đáng kể đến tuổi thọ. Tuy nhiên những bệnh nhân này quan ngại về sức khỏe nhiều hơn các bạn sống sót của các loại ung thư trẻ em khác. Việc này có thể gây ra từ các tác động xã hội và cảm xúc trong tuổi thiếu niên, khi thanh thiếu niên cảm thấy mình khác với các bạn bè khỏe mạnh. Ngoài ra, một số người có cảm giác mệt mỏi dài hạn, điều này có thể yêu cầu thay đổi lối sống, chẳng hạn như giảm tải khóa học ở trường đại học hoặc chọn việc làm phù hợp với sức khỏe bản thân. Cần tham khảo nhiều hơn về chiến lược đối phó cụ thể cho từng nhóm tuổi trẻ em và thanh niên.

Chăm sóc theo dõi nên coi trọng cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ, bao gồm mọi vấn đề về phát triển thể chất và tinh thần.

Chăm sóc theo dõi liên tục bởi các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có kinh nghiệm về tác dụng phụ kéo dài sau ung thư là rất quan trọng. Chăm sóc phòng ngừa, bao gồm sàng lọc ung thư vú sau xạ trị trung thất; không hút thuốc sau điều trị bằng bleomycin hoặc xạ trị do tăng nguy cơ ung thư phổi; giảm nguy cơ mắc bệnh tim thông qua tập thể dục, chế độ ăn uống và thuốc là những bước quan trọng đối với những người sống sót sau u lympho Hodgkin. Các biện pháp phòng ngừa như vậy có thể mang lại sức khỏe tốt hơn, lâu dài và cung cấp cho người bệnh một số khả năng kiểm soát sức khỏe của chính mình.

Nhóm Ung thư trẻ em Hoa Kì (COG) đã nghiên cứu các tác động về thể chất và tâm lý mà những người sống sót sau ung thư thời thơ ấu phải đối mặt. Dựa trên những nghiên cứu này, COG đã khuyến nghị chăm sóc theo dõi lâu dài sau ung thư ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên, có thể tìm đọc ở trang web riêng: www.survivocateguferences.org.

Lưu giữ hồ sơ sức khỏe cá nhân của trẻ

Bạn nên quản lí và lưu giữ hồ sơ y tế cá nhân của con bạn. Bác sĩ sẽ giúp bạn tạo hồ sơ. Như vậy, khi đứa trẻ bước vào tuổi trưởng thành, bé có văn bản rõ ràng về lịch sử chẩn đoán, phương pháp điều trị được đưa ra và các khuyến nghị của bác sĩ về lịch trình chăm sóc theo dõi. ASCO hỗ trợ tạo ra bản tóm tắt điều trị để theo dõi quá trình điều trị ung thư của trẻ và đẩy mạnh kế hoạch chăm sóc người sống sót sau ung thư.

Một số trẻ tiếp tục gặp bác sĩ chuyên khoa ung thư, trong khi những trẻ khác được chuyển về theo dõi bởi bác sĩ gia đình hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác. Quyết định này phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại và giai đoạn ung thư, tác dụng phụ, quy tắc bảo hiểm y tế và nguyện vọng gia đình. Hãy tham khảo ý kiến của đội ngũ y tế về chăm sóc sức khỏe dài hạn cho con bạn và bất kỳ mối quan tâm nào của gia đình về sức khỏe tương lai của trẻ.

Nếu một bác sĩ không liên quan trực tiếp đến việc chăm sóc ung thư của con bạn chịu trách nhiệm theo dõi, hãy cho họ xem bản tóm tắt điều trị ung thư và mẫu kế hoạch chăm sóc theo dõi. Chi tiết cụ thể về phương pháp điều trị ung thư được đưa ra rất có giá trị đối với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe, những người sẽ chăm sóc con bạn trong suốt cuộc đời.

Phần tiếp theo trong hướng dẫn này là Vượt qua bệnh tật, mô tả cách đối phó với những thách thức trong cuộc sống hàng ngày sau khi chẩn đoán ung thư. Bạn có thể sử dụng menu để chọn đọc một phần khác trong hướng dẫn này.

Tài liệu tham khảo

Lymphoma – Hodgkin – Childhood: Follow-Up Care