(Lược dịch giới thiệu bài viết trên N Engl J Med 2018)
Ung thư tuyến giáp đã trở thành một căn bệnh được chẩn đoán ngày càng nhiều ở Hoa Kỳ. Trong vòng 25 năm qua, số ca bệnh được ghi nhận tăng gấp ba lần (!), phần lớn phản ánh khả năng phát hiện những khối u giáp dạng nhú kích thước nhỏ.
Dù tỉ lệ chẩn đoán bệnh tăng nhanh như vậy, tỉ lệ tử vong vì ung thư tuyến giáp vẫn không thay đổi, gợi ý rằng chẩn đoán quá mức (overdiagnosis, cố gắng chẩn đoán bệnh mà thật ra chẳng nguy hiểm tới tính mạng mấy) là một vấn đề ẩn đằng sau. Chính vì vậy, Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ đã cảnh báo rằng KHÔNG NÊN tầm soát ung thư tuyến giáp, và không nên sinh thiết những khối u nhỏ.
Ngoài ra, việc điều trị quá mức (overtreatment) cũng là vấn đề cần nói tới.
Khi phát hiện ra khối u trong tuyến giáp, có hai lựa chọn là cắt bỏ hoàn toàn tuyến giáp hoặc chỉ cắt một phần có khối u.
Cắt toàn bộ tuyến giáp thường làm tăng nguy cơ liệt dây thần kinh điều khiển thanh quản gây khàn tiếng, mất giọng nói hoặc làm suy tuyến giáp, suy tuyến cận giáp phải bù hóc-môn (hormone) suốt đời. Những nguy cơ trên thấp hơn nhiều khi cắt một phần tuyến giáp.
Mặc dù số liệu cho thấy tỉ lệ tử vong do bệnh này là cực thấp (2% trong 25 năm) và cách mổ nào cũng mang lại hiệu quả trị bệnh như nhau (Hình 1), trên thực tế có tới 80% bệnh nhân đã mổ cắt hoàn toàn tuyến giáp khi có u khu trú <2cm (Hình 2).
Vì sao tỉ lệ cắt bỏ hoàn toàn lại cao như vậy?
Nhiều người cho rằng đó là do bệnh nhân đã chọn. Nhưng thật ra, trên thực tế tại Hoa Kỳ, nó chủ yếu là do các bác sĩ “hướng dẫn” hay “định hướng”; có lẽ vì người ta hay làm theo thói quen truyền thống, không cập nhật kiến thức dựa trên bằng chứng khoa học, đánh giá thấp tỉ lệ biến chứng hoặc không quan tâm tới những tổn hại mà bệnh nhân sẽ gánh chịu suốt về sau do cắt bỏ tuyến giáp hoàn toàn.
Hình 1. Tỉ lệ tử vong do ung thư tuyến giáp rất thấp, và không bị ảnh hưởng bởi cách mổ.
Hình 2. Tỉ lệ mổ cắt bỏ hoàn toàn tuyến giáp tăng cao và hiện chiếm tới 80%.
Dù rất nhiều bác sĩ đang lên tiếng kêu gọi “cứu lấy tuyến giáp!”, thay đổi tình trạng này không hề dễ. Như bao hiện tượng khác, nó liên quan tới việc thay đổi thói quen của con người. Cả bác sĩ và bệnh nhân đều đã “quen” điều trị tích cực bằng cắt bỏ hoàn toàn nên việc “lùi bước” (bao gồm lựa chọn theo dõi khối u nhỏ xíu vì thường lành tính) thường làm bệnh nhân lẫn bác sĩ lo lắng.
Trong y khoa, nhiều khi “Ít hơn lại là Tốt hơn” (Less is More). Mong rằng những người nhận chẩn đoán ung thư tuyến giáp dành thời gian bình tĩnh tìm tòi để hiểu rằng ung thư giáp là một phức hợp nhiều dạng bệnh, thường là lành tính, để có thái độ “vừa phải”, cùng bác sĩ chọn ra cách thích hợp để đối mặt với căn bệnh.
Tài liệu tham khảo
DOI: 10.1056/NEJMp1804426
