Danh sách các chủ đề
0
Ngày:
30/06/2021
Lượt xem:
607
Bài viết thứ 51/89 thuộc chủ đề “Ung thư vú”
Một số phương pháp điều trị ung thư vú có thể gây nên các triệu chứng mãn kinh. Một số phụ nữ thấy các triệu chứng mãn kinh này có thể xử lý được, nhưng nhiều người thấy thật khó mà ứng phó với các triệu chứng này và có thể ảnh hưởng tới chất lượng sống của họ.
Quyển sách này giải thích về triệu chứng mãn kinh, điều trị ung thư vú có thể gây nên các triệu chứng mãn kinh như thế nào và bạn có thể trải qua các triệu chứng gì. Sách gợi ý cách thức để xử trí chúng, gồm chỉ định thuốc và các phương thức khác như là các liệu pháp bổ trợ.
Các trích dẫn trong quyển sách này là từ các phụ nữ mắc ung thư vú và rất có thể đã trải qua nhiều trải nghiệm giống như bạn.
Nói về triệu chứng mãn kinh có thể rất khó khăn. Giải quyết bất kỳ mối lo ngại nào của bạn là một phần quan trọng của quá trình điều trị và phục hồi. Kết thúc quyển sách là một danh sách giúp bạn nói về các triệu chứng của bạn với các nhân viên y tế. Quyển sách này chủ yếu dành cho phụ nữ nhưng nam giới được điều trị ung thư vú cũng có thể trải qua các triệu chứng tương tự.
Mãn kinh là thời gian khi phụ nữ không còn hành kinh nữa.
Mãn kinh là hiện tượng tự nhiên của tất cả các phụ nữ và thường xảy ra trong khoảng 45 tới 55 tuổi, với tuổi trung bình là 51.
Hành kinh thường không đều trong nhiều tháng hoặc nhiều năm trước khi mãn kinh, và hiện tượng này có thể gọi là “tiền mãn kinh”.
Điều trị ung thư vú có thể dẫn đến mãn kinh sớm hoặc các triệu chứng mãn kinh.
Một số triệu chứng mãn kinh phổ biến nhất gồm:
Những thay đổi mà bạn nhận thấy trên cơ thể có thể diễn ra từ từ, nhưng đối với một số phụ nữ thì những triệu chứng này có thể bắt đầu đột ngột hơn. Bạn có thể đọc thêm về các triệu chứng mãn kinh khác ở các trang sau.
Nhiều phụ nữ sẽ trải qua các triệu chứng mãn kinh do điều trị gây ra.
Ở những phụ nữ tiền mãn kinh, một số phương pháp điều trị có thể gây mãn kinh sớm, dẫn tới các triệu chứng được mô tả trong quyển sách này. Một số phương pháp điều trị sẽ không gây nên mãn kinh sớm nhưng có thể gây nên các triệu chứng gắn liền với mãn kinh.
Một số phụ nữ có thể được chỉ định liệu pháp thay thế nội tiết (HRT) khi họ bị chẩn đoán ung thư vú. HRT được chỉ định để giúp giảm các triệu chứng mãn kinh, nhưng thường không được khuyến nghị cho phụ nữ ung thư vú. Do vậy, nếu bạn đang dùng HRT khi bị chẩn đoán bệnh, thì bạn chắc chắn sẽ được khuyên dừng thuốc lại. Hãy nói chuyện với bác sĩ điều trị để có lời khuyên về cách thức làm thế nào cho tốt nhất. Dừng uống HRT có thể làm các triệu chứng mãn kinh quay trở lại.
Bạn có thể đã qua mãn kinh, nhưng điều trị ung thư vú có thể làm cho bạn lại có các triệu chứng đó.
Một số thể ung thư vú sử dụng chất nội tiết estrogen trong cơ thể để làm chúng phát triển. Các dạng ung thư vú này gọi là ung thư vú dương tính thụ thể estrogen hay là ung thư vú ER+.
Liệu pháp nội tiết ngăn chặn ảnh hưởng của estrogen lên các tế bào ung thư vú. Các thuốc nội tiết khác nhau hoạt động theo các cách khác nhau.
Các thuốc nội tiết gồm tamoxifen, anastrozole (Arimidex), letrozole (Femara) và exemmestane (Aromasin), tất cả có thể gây nên các triệu chứng mãn kinh.
Để có thêm thông tin đề nghị đọc quyển sách Điều trị ung thư vú nguyên phát hoặc từng quyển sách về liệu pháp nội tiết.
Ức chế buồng trứng (hay còn gọi là ức chế chức năng buồng trứng, cắt buồng trứng) là làm cho buồng trứng dừng sản sinh ra estrogentạm thời hoặc vĩnh viễn. Ức chế buồng trứng có thể bằng:
Mãn kinh tự nhiên là quá trình từ từ, trong khi ức chế buồng trứng có thể mang đến các triệu chứng mãn kinh đột ngột và các triệu chứng này có thể mạnh hơn.
Để có thêm thông tin đề nghị đọc quyển Ức chế buồng trứng và ung thư vú.
Nếu bạn chưa mãn kinh tự nhiên thì hóa trị có thể làm bạn mất kinh; đó là do buồng trứng là nguồn sinh ra estrogen bị hóa trị làm ảnh hưởng. Đối với một số người, hóa trị có thể gây mãn kinh sớm, đột ngột hơn. Các triệu chứng thường mạnh hơn so với khi mãn kinh xảy ra tự nhiên.
Đôi khi, hành kinh tạm thời mất đi. Trong trường hợp này các triệu chứng mãn kinh sẽ cải thiện khi hành kinh trở lại, có thể là vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi kết thúc điều trị.
Để có thêm thông tin đề nghị đọc quyển Hóa trị cho ung thư vú.
Thậm chí nếu hành kinh của bạn đã dừng và có các triệu chứng mãn kinh thì bạn vẫn có thể thụ thai và có thể có thai. Bạn cũng có thể thụ thai nếu bạn đang qua thời kỳ mãn kinh, do buồng trứng của bạn có thể không ngừng hoạt động hoàn toàn.
Nếu bạn không chắc chắn về khả năng sinh sản của mình hoặc trạng thái mãn kinh, hãy nói với bác sĩ điều trị để được tư vấn biện pháp tránh thai thích hợp.
Đôi khi bác sĩ điều trị có thể gợi ý làm một loạt xét nghiệm máu để kiểm tra xem bạn đang tiền mãn kinh hay mãn kinh, nhưng các xét nghiệm này không hoàn toàn chính xác với tất cả mọi người và sẽ phụ thuộc vào bạn đang ở đâu trong quá trình điều trị.
Đối với một số phụ nữ, mãn kinh sớm có thể đồng nghĩa với việc không thể thụ thai. Điều này có thể rất khó để ứng phó, nhất là nếu bạn đang cân nhắc bắt đầu lập gia đình hoặc có thêm con.
Để có thêm thông tin, đề nghị xem quyển Khả năng sinh sản, có thai và ung thư vú.
Đôi khi các triệu chứng mãn kinh ở mức độ nghiêm trọng và có tác động đáng kể lên chất lượng sống. Việc quyết định xử trí các triệu chứng mãn kinh có thể phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và các tác dụng phụ có thể của bất kỳ phương pháp điều trị nào.
Bạn sẽ tìm thấy bản danh sách các triệu chứng mãn kinh ở trang sau. Bạn có thể mang danh sách này tới gặp bác sĩ điều trị để thảo luận các lựa chọn điều trị hiện có cho bạn. Cũng nên tư vấn thêm bác sĩ sản phụ khoa để có thêm lời khuyên và thông tin về ứng phó với các triệu chứng mãn kinh.
Phần này nói về thuốc, các liệu pháp hỗ trợ và những thay đổi lối sống có thể giúp làm giảm nhẹ các triệu chứng mãn kinh và xử trí chúng dễ hơn.
Các cơn bốc hỏa là triệu chứng mãn kinh phổ biến nhất do điều trị ung thư vú gây nên. Tần suất bốc hỏa có thể thay đổi từ người này qua người khác, từ một vài ngày cho tới vài giờ.
Chúng cũng có thể thay đổi từ cảm giác ấm nóng ở mặt cho tới các cơn nóng bừng khắp cơ thể. Một số phụ nữ cũng trải qua việc ra mồ hôi quá mức ảnh hưởng tới toàn cơ thể.
Đối với một số phụ nữ, bốc hỏa sẽ mất dần theo thời gian và trở nên ít nghiêm trọng hơn, nhưng đối với những người khác thì bốc hỏa có thể tiếp tục kéo dài trong nhiều năm.
Nhiều phụ nữ bị bốc hỏa vào ban đêm, có thể dẫn tới rối loạn giấc ngủ và tỉnh dậy trên giường lạnh và ẩm, và cần phải thay ga trải giường. Việc này có thể rất bất tiện, đặc biệt là nếu ngủ cùng với bạn đời. Giấc ngủ bị rối loạn do bốc hỏa có thể dẫn đến hay quên, dễ cáu gắt và khó tập trung.
Bạn có thể cảm thấy bạn phải chịu đựng các cơn bốc hỏa do bạn đã được điều trị ung thư vú, nhưng chúng có thể gây rất khó chịu nên bạn cần nói với bác sĩ điều trị. Nếu bạn lâu rồi không liên lạc với bác sĩ điều trị thì bác sĩ tại phòng khám có thể giúp hoặc giới thiệu bạn quay trở lại gặp họ để có lời khuyên. Có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp bạn.
Ghi nhật ký khi bạn trải qua các cơn bốc hỏa có thể hữu ích. Điều này có thể giúp bạn nhận diện bất kỳ mô hình bốc hỏa hoặc bất kỳ thứ gì kích thích các cơn bốc hỏa mà bạn có thể tránh được. Nếu bạn biết khi nào có thể có cơn bốc hỏa thì bạn có thể được chuẩn bị tốt hơn để đón nhận nó.
Thực phẩm hoặc đồ uống có thể là một trong những yếu tố kích thích cơn bốc hỏa, như thực phẩm cay nóng, caffein hoặc rượu. Một số phụ nữ thấy rằng ăn thường xuyên các bữa ăn nhỏ thay vì các bữa ăn lớn có thể hữu ích. Các thức uống lạnh cũng có thể tạm thời làm giảm nhiệt độ của cơ thể và có thể làm giảm số lượng các cơn bốc hỏa.
Hạn chế uống rượu và hút thuốc lá cũng có thể làm giảm số lần bốc hỏa.
Các nghiên cứu chứng minh rằng phụ nữ có cân nặng bình thường có ít cơn bốc hỏa hơn nên nếu bạn thừa cân thì giảm cân có thể cải thiện các triệu chứng.
Bằng chứng về mối liên quan giữa tập luyện và bốc hỏa rất đa dạng. Đôi khi tập luyện mạnh có thể làm cho các triệu chứng trở nên xấu hơn nhưng tập luyện đều đặn là tốt cho thể chất lẫn tinh thần cũng như giúp duy trì cân nặng lành mạnh.
Nói chuyện với các phụ nữ khác có các triệu chứng tương tự có thể mang lại cho bạn cơ hội chia sẻ trải nghiệm và có được các mẹo bỏ túi về các cách thức ứng phó khác nhau.
Có nhiều thuốc kê đơn cho thấy có thể giúp làm nhẹ các cơn bốc hỏa và một số phụ nữ thấy các thuốc này hữu ích. Tuy nhiên, giống như bất kỳ thuốc nào, các thuốc này có các tác dụng phụ mà bạn cần xem xét xem lợi ích của việc uống thuốc có bù cho nhược điểm hay không.
Một số các thuốc này có thể tương tác với các thuốc khác mà bạn có thể đang uống, nên hãy hỏi bác sĩ điều trị điều này.
Bạn có thể cần thử một vài thuốc trước khi bạn tìm ra thuốc có thể hợp với bạn.
Nhiều nghiên cứu cho thấy một số thuốc chống trầm cảm có thể giúp làm giảm các cơn bốc hỏa cho một số phụ nữ, mặc dầu các lợi ích này có thể giảm dần theo thời gian. Ví dụ, Vanlafaxine có thể được chỉ định với liều thấp hơn liều điều trị trầm cảm để giúp giảm bốc hỏa, và như vậy nhiều khả năng ít có hiệu quả chống trầm cảm. Các tác dụng phụ có thể gồm buồn nôn (cảm thấy mệt), tiêu chảy, buồn ngủ, giảm ham muốn tình dục và hoa mắt chóng mặt, mặc dầu đối với nhiều người thì các tác dụng phụ này sẽ giảm theo thời gian. Các thuốc chống trầm cảm khác có thể được chỉ định gồm citalopam và escitalopam cũng có các tác dụng phụ tương tự.
Các thuốc chống trầm cảm khác như là fluoxetine và paroxetine đôi khi cũng được chỉ định để giúp làm giảm bốc hỏa. Một số nghiên cứu gợi ý rằng các thuốc này có thể can thiệp vào hoạt động của tamoxifen. Nếu bạn đang uống tamoxifen thì bác sĩ điều trị có thể khuyến nghị tránh dùng các thuốc này.
Nếu bạn đang uống thuốc ức chế aromatase (thuốc nội tiết bậc 2 như là letrozole, exemestane hoặc anastrozole) thì bạn có thể uống bất kỳ thuốc chống trầm cảm nào.
Uống thuốc chống trầm cảm để giúp làm giảm bốc hỏa có thể cần vài tuần để có hiệu quả.
Gabapentin và pregabalin là thuốc thường được dùng để điều trị đau mãn tính và bệnh động kinh, nhưng có thể hữu ích trong việc làm giảm những cơn bốc hỏa. Các thuốc này có thể có tác dụng phụ, gồm mệt lả, rối loạn giấc ngủ và lo âu. Uống thuốc vào buổi tối và tăng liều chậm theo thời gian có thể giảm tác dụng phụ.
Clonidine là thuốc thường được dùng để điều trị huyết áp cao. Thuốc cũng có thể được dùng để giúp xử trí bốc hỏa, và có thể có hiệu quả cho một số phụ nữ. Các tác dụng phụ gồm đầu óc quay cuồng nhẹ, khô mồm, đau đầu, táo bón và hoa mắt chóng mặt.
Clonidine có thể cần vài tuần để có hiệu quả.
Mặc dầu HRT là điều trị có hiệu quả các triệu chứng mãn kinh, thuốc thường không được khuyến nghị cho những phụ nữ bị chẩn đoán ung thư vú. Đó là do có sự không chắc chắn về liệu HRT có làm tăng nguy cơ ung thư vú quay trở lại hay không.
Tuy nhiên, thuốc có thể được khuyến nghị nếu bạn trải qua các triệu chứng mãn kinh nghiêm trọng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống, và bạn không đáp ứng với các điều trị khác.
Bác sĩ điều trị sẽ thảo luận rủi ro và lợi ích của HRT và liệu nó có thích hợp với bạn hay không.
Một số nghiên cứu cho thấy rằng liệu pháp nói chuyện được gọi là liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp giảm các triệu chứng mãn kinh, kể cả bốc hỏa và ra mồ hôi ban đêm cũng như tâm trạng xuống dốc. Xem trang sau để có thêm thông tin về CBT.
Các liệu pháp hỗ trợ gồm nhiều phương thức mà một số phụ nữ thấy là hữu ích trong việc giảm nhẹ các triệu chứng mãn kinh và cải thiện sống vui khỏe.
Thôi miên gồm đạt tới trạng thái thư giãn sâu, tự nhiên. Thôi miên nhắm tới sử dụng năng lượng của trí óc để cố gắng ảnh hưởng tới các trạng thái thực thể và các vấn đề cảm xúc. Có một số bằng chứng rằng thôi miên có thể giúp làm giảm các cơn bốc hỏa.
Châm cứu là châm các cây kim mảnh vào da tại các điểm xác định. Không có bằng chứng rằng các cây kim được dùng trong châm cứu sẽ làm tăng nguy cơ phát triển phù bạch mạch. Phù bạch mạch là sự sưng lâu dài do tích tụ dịch trong các mô của cơ thể gây nên. Tuy nhiên bạn có thể không muốn châm cứu vào cánh tay bên mổ.
Có bằng chứng xung đột về các lợi ích của châm cứu để điều trị các cơn bốc hỏa do mãn kinh và cần nghiên cứu thêm. Tuy nhiên nhiều phụ nữ thấy châm cứu hữu ích.
Chữa trị bằng thảo dược được phân loại là thực phẩm, nghĩa là chúng không qua các thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt và các quy định như các thuốc khác. Các thảo dược được gợi ý phổ biến làm giảm bốc hỏa gồm thiên ma, hạt lanh, cỏ ba lá đỏ, sâm, tinh dầu hoa anh thảo, và đương quy.
Các ý kiến về liệu các thảo dược này là an toàn hoặc có hiệu quả hay không không đồng nhất nên nói chung việc sử dụng các thảo dược không được khuyến nghị.
Estrogen thực vật là các hợp chất của cây cỏ có trong một số thực phẩm, nhất là đậu nành, ví dụ sữa đậu nành và đậu phụ. Thực phẩm như là đậu gà và hạt lanh cũng có estrogen thực vật.
Có nhiều nghiên cứu sử dụng đậu nành và các estrogen thực vật khác để làm nhẹ cơn bốc hỏa. Mặc dầu chế độ ăn có estrogen thực vật có trong tự nhiên là an toàn cho những người mắc ung thư vú nhưng hiện giờ không khuyến nghị uống thực phẩm chức năng do bằng chứng về hiệu quả và tính an toàn bị hạn chế và xung đột.
Bạn có thể tìm thấy thêm thông tin về estrogen thực vật trong quyển sách Chế độ ăn và Ung thư vú.
Liệu pháp mùi hương sử dụng tinh dầu được chiết từ các loại hoa, hạt và vỏ cây để thúc đẩy việc cảm nhận mùi. Các nhà trị liệu bằng mùi hương tin là tinh dầu giúp giảm lo âu và có thể làm bạn cảm thấy được thư giãn, như vậy có thể làm giảm các triệu chứng mãn kinh. Tinh dầu có thể được sử dụng trong mát xa, được thêm vào nước tắm hoặc được sử dụng trong dụng cụ khuyếch tán tinh dầu hoặc dụng cụ đốt tinh dầu. Tuy nhiên, có ít bằng chứng để gợi ý rằng liệu pháp mùi hương có hiệu quả trong việc làm giảm các cơn bốc hỏa.
Các nhà thực hành tin rằng “những thứ giống nhau có thể chữa cho nhau” và các triệu chứng có thể được cải thiện bằng cách chỉ định các liều rất thấp một loại thuốc mà nếu được dùng với lượng lớn sẽ gây ra các triệu chứng tương tự.
Tuy nhiên hiện không có bằng chứng đáng tin cậy ủng hộ ý tưởng này.
Mát xa gồm dùng tay để kéo và tác dụng lực lên các cơ và khớp của cơ thể. Các tác động nhịp nhàng được dùng trong mát xa có thể giúp bạn thư giãn, và có thể làm giảm nhẹ stress và lo âu.
Nhiều người mắc ung thư vú hỏi liệu mát xa mô sâu có an toàn hay không do liệu pháp này làm cho thêm nhiều dịch đi tới khu vực tác động, và họ lo ngại về phát triển phù bạch mạch. Mặc dầu không có bằng chứng về nguy cơ tăng lên của phù bạch mạch do mát xa, bạn vẫn có thể muốn tránh liệu pháp này bên vị trí phẫu thuật. Nhiều nhân viên mát xa được đào tạo để thao tác với những người bị phù bạch mạch hoặc có nguy cơ phù bạch mạch.
Bấm huyệt bàn chân sử dụng các ngón tay ép vào bàn chân để kích thích các dây thần kinh ở bàn chân, và đôi khi ở bàn tay. Bấm huyệt bàn chân được dựa trên niềm tin cổ xưa rằng các khu vực khác nhau của bàn chân liên quan tới các khu vực khác nhau của cơ thể. Các nhân viên bấm huyệt bàn chân tin rằng bằng cách tác dụng sức ép của ngón tay lên bàn chân có thể hồi phục sức khỏe ở những khu vực có liên quan của cơ thể. Không có bằng chứng rằng liệu pháp này giúp làm giảm bốc hỏa, và cần thêm nhiều nghiên cứu nữa, nhưng một số người thấy liệu pháp làm thư giãn và giúp họ sống vui khỏe hơn.
Để có thêm thông tin, đề nghị xem trên website www.breastcancernow.org trong mục Các liệu pháp hỗ trợ, thư giãn và sống khỏe.
Nhà sản xuất nam châm gắn nam châm với quần áo lót nói rằng nó có thể làm giảm bốc hỏa và các triệu chứng mãn kinh khác. Không có bằng chứng rằng nam châm có tác dụng, nhưng một số phụ nữ nói họ thấy nam châm hữu ích.
Khô âm đạo là triệu chứng phổ biến thường gây chán nản ở những phụ nữ đã điều trị ung thư vú. Một số điều trị ảnh hưởng tới mức nội tiết estrogen trong cơ thể. Giảm mức estrogen hoặc chặn tác dụng của nó có thể gây những thay đổi ở âm đạo như là khô hoặc ngứa.
Do estrogen giúp duy trì độ ẩm và độ đàn hồi của âm đạo, thiếu estrogen có thể làm âm đạo trở nên khô và kém mềm mại, và có thể làm việc quan hệ tình dục hoặc gần gũi đau đớn. Nếu không được điều trị thì tình hình càng xấu đi, nên điều quan trọng là được giúp đỡ nếu bạn cần.
Khô và ngứa âm đạo cũng có thể do nhiễm khuẩn gây nên, nên tốt nhất là đi khám bác sĩ đa khoa để loại trừ điều này.
Đau hoặc không thoải mái có thể làm giảm cảm giác và ham muốn tình dục. Bạn có thể thấy khó nói về chuyện này với chồng/người yêu hoặc bạn thân, hãy để một người tham dự vào điều trị của bạn. Khô âm đạo có thể không phải là tác dụng phụ được bác sĩ điều trị nhắc tới, nhưng nếu bạn có vấn đề thì hãy thảo luận với điều dưỡng chăm sóc hoặc bác sĩ..
Có nhiều điều trị có thể giúp làm giảm khô âm đạo, gồm các chất làm ẩm và các chất bôi trơn âm đạo. Bạn có thể được bác sĩ chỉ định dùng các chất này, hoặc bạn có thể mua tại nhà thuốc hoặc mua online.
Có nhiều sản phẩm để điều trị khô âm đạo. Bạn có thể cần thử các loại khác nhau để tìm ra một sản phẩm có hiệu quả cho bạn. Ví dụ, một vài loại có thể làm bạn đau hoặc gây ngứa. Bạn có thể không tìm ra một sản phẩm phù hợp ngay với bạn nhưng nên có dự trữ cho đến khi bạn tìm được loại phù hợp.
Nếu bạn đang bị khô và ngứa âm đạo và không thể tìm ra sản phẩm phù hợp với bạn, bạn có thể nói chuyện với bác sĩ để xem có các lựa chọn khác hay không.
Chất làm ẩm âm đạo có thể giúp giảm nhẹ tình trạng khô âm đạo và sự khó chịu ngay cả khi không hoạt động tình dục. Chúng có thể được dùng mỗi vài ngày nhưng cần được dùng đều đặn để có hiệu quả tốt nhất.
Các chất làm ẩm âm đạo gồm:
Các chất làm ẩm thường được dùng dưới dạng viên đặt âm đạo (một khối nhỏ có thể tan trong âm đạo) hoặc dụng cụ kiểu tampon.
Các chất bôi trơn âm đạo có xu hướng tác dụng ngắn hơn các chất làm ẩm và có gốc nước hoặc gốc dầu. Nếu bạn đang dùng bao cao su thì bạn sẽ cần tránh dùng cùng chất bôi trơn gốc dầu do chúng có thể làm rách bao cao su.
Các chất bôi trơn giúp ngăn ngừa ma sát và đau trong khi giao hợp và gần gũi, nhưng cũng có thể được dùng chung chung để làm giảm nhẹ sự khô và khó chịu.
Các chất bôi trơn gồm:
Các chất bôi trơn hiện có dưới dạng viên đặt âm đạo, tuyp chất lỏng hoặc gel, hoặc các túi nhỏ dùng một lần.
Hiện có một số sản phẩm để kê đơn và một số công ty sẽ gửi cho bạn mẫu miễn phí để dùng thử.
Bạn có thể cùng dùng chất bôi trơn và chất làm ẩm cùng nhau.
Một số phụ nữ thấy rằng gel diệt tinh trùng cũng giúp làm việc giao hợp thoải mái hơn.
Bản thân giao hợp giúp kích thích dòng máu tới âm đạo và sẽ giúp duy trì độ mềm mại và độ đàn hồi của âm đạo, như có thể thủ dâm và bằng cách dùng dụng cụ tạo rung.
Thực hành các bài tập vùng sàn chậu cũng có thể giúp làm tăng dòng máu tới khu vực này và giúp bạn học cách thư giãn các cơ này trong khi quan hệ tình dục và gần gũi để giảm đau đớn tới mức thấp nhất. Biết cách thư giãn các cơ này cũng có thể giúp làm giảm đau trong khi khám vùng sàn chậu (như là làm xét nghiệm smear – phết tế bào cổ tử cung).
Bác sĩ điều trị cũng có thể gợi ý sử dụng dụng cụ nong âm đạo (các ống đầu tròn trơn với các kích cỡ khác nhau) để giúp làm giãn âm đạo dần dần và mở rộng ra.
Tốt nhất là tránh dùng các loại xà phòng thơm, băng vệ sinh hàng ngày hoặc dầu dưỡng thể vì chúng có thể làm khô mô âm đạo. Một số bột giặt và các chất xả vải cũng có thể kích thích khu vực âm đạo.
Điều trị được dùng phổ biến nhất cho khô âm đạo là liệu pháp thay thế nội tiết (HRT), nhưng HRT thường không được khuyến nghị cho phụ nữ sau chẩn đoán ung thư vú. Tuy nhiên một số bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc chỉ định các điều trị nội tiết được đưa trực tiếp vào âm đạo, gồm viên estrogen đặt âm đạo, gel, các viên nén, kem hoặc vòng.
Khi sử dụng estrogen âm đạo thì các lượng nhỏ nhất của estrogen được cho là sẽ được hấp thụ vào cơ thể. Estrogen âm đạo có thể được chỉ định an toàn hơn cho phụ nữ uống tamoxifen, do tamoxifen được cho là kháng lại bất kỳ estrogen nào đi vào dòng máu. Nếu bạn đang uống chất ức chế aromatase (thuốc nội tiết bậc 2 như là anastrozole, letrozole, exemestane) thì thường không khuyến nghị estrogen âm đạo, nhưng bạn cũng có thể đổi sang tamoxifen nếu bác sĩ điều trị cảm thấy tamoxifen là lựa chọn phù hợp cho bạn.
Bạn có thể nói với bác sĩ điều trị về sử dụng các loại điều trị nội tiết. Nhóm điều trị cũng có thể giới thiệu bạn tới bác sĩ phụ khoa.
Sau chẩn đoán ung thư vú, bạn có thể cảm thấy lo âu hoặc stress. Stress và lo âu có thể làm bạn cảm thấy bồn chồn, lo lắng và căng thẳng. Những điều này làm cho các triệu chứng mãn kinh tồi tệ đi.
Các cảm giác này có thể từ việc cảm thấy không thoải mái một chút cho tới cảm giác liên tục cực kỳ lo lắng. Bạn đôi khi có thể cảm thấy hoảng sợ và khiếp đảm. Đôi khi lo âu có thể trở nên quá lấn át, dẫn tới các cơn hoảng loạn, gây thêm sợ hãi và lo lắng.
Việc nhận ra bạn đang lo âu là một bước quan trọng, do đôi khi cảm giác lo âu có thể liên quan tới tâm trạng tụt dốc và trầm cảm. Bạn có thể cảm thấy mất kiểm soát mọi thứ đang xảy ra với bạn và điều này cũng có thể ảnh hưởng tới cảm giác của bạn.
Một số phụ nữ có khó khăn trong tập trung và cảm thấy dễ cáu gắt. Bạn có thể nóng nảy và trải qua những thay đổi tâm tính cực đoan, từ cảm giác tích cực và hạnh phúc trong một ngày cho tới cảm giác tồi tệ trong ngày kế tiếp. Điều này có thể là không mong muốn và không có lý do. Cảm giác này có xu hướng được cải thiện theo thời gian nhưng đối với một số phụ nữ thì cảm giác này lại có thể kéo dài mãi.
Trầm cảm mô tả một dải rộng các cảm giác, từ tinh thần xuống thấp cho tới không muốn sống nữa. Một số người trở nên trầm cảm do tác động của ung thư vú và điều này xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào trong chẩn đoán và điều trị hoặc sau khi kết thúc điều trị. Trầm cảm là đáp ứng thông thường tới sang chấn, nhưng khi thời gian trôi đi bạn có thể thấy bạn lấy lại được năng lượng và tâm trạng tốt hơn.
Nếu các ý nghĩ tiêu cực đang can thiệp vào cuộc sống của bạn và không mất đi trong vài tuần và cứ quay trở lại thì có thể là bạn bị trầm cảm. Các dấu hiệu của trầm cảm có thể gồm:
Bạn không nên bỏ qua các cảm giác này và chiến đấu với nó. Nhận thức rằng có vấn đề và cần được giúp đỡ là điều quan trọng nhất bạn có thể làm.
Nói chuyện về cảm giác của bạn và các triệu chứng có thể giúp bạn nhẹ bớt và bạn có thể thấy hữu ích khi thảo luận các vấn đề này với những phụ nữ khác cũng đang trải qua trải nghiệm tương tự.
Bạn cũng có thể nói chuyện với nhân viên y tế về cảm giác của bạn và họ có thể khuyên bạn đi khám chuyên gia tâm lý. Bạn có thể muốn thử một trong các kỹ thuật được liệt kê dưới đây.
Kỹ thuật hình dung tập trung vào sự tưởng tượng của bạn để tạo nên các hình ảnh.
Kỹ thuật sao lãng giúp tâm trí tập trung vào những việc xung quanh bạn nên bạn có thể bỏ đi được các ý nghĩ tiêu cực.
Chánh niệm gồm chú trọng vào điều gì đang xảy ra bây giờ – vào bản thân bạn, ý nghĩ của bạn và điều gì đang xảy ra xung quanh bạn – và có thể giúp làm tâm trí bạn không đi lang thang nữa.
Yoga sử dụng các bài tập, thở và đôi khi là thiền. Một số bài tập mạnh mẽ và làm bạn có cảm giác được tiếp năng lượng trong khi các bài khác chú trọng vào thư giãn.
Gồm nói chuyện với chuyên viên tư vấn trong môi trường riêng tư và bảo mật. Bạn sẽ có thể khám phá các cảm giác như giận dữ, lo âu và nỗi sầu khổ có thể liên quan tới việc bạn bị chẩn đoán bệnh, làm cho các cảm giác này dễ hiểu hơn và dễ ứng phó hơn.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp bạn thay đổi cách thức suy nghĩ và hành vi – là những suy nghĩ và hành vi có thể làm bạn không còn hướng về phía trước nữa. Nó chú trọng vào các vấn đề và khó khăn mà bạn đang có. Thay cho khám phá các nguyên nhân của nỗi đau buồn hoặc các triệu chứng trong quá khứ thì nó tìm kiếm cách thức cải thiện trạng thái tâm trí của bạn trong hiện tại. Có bằng chứng gợi ý rằng CBT có thể giúp cải thiện tâm trạng và rối loạn giấc ngủ.
Thuốc chống trầm cảm cũng có thể được khuyên dùng nếu bạn bị trầm cảm, và có thể rất có hiệu quả.
Một số phụ nữ trải qua các vấn đề về bàng quang như là đi tiểu thường xuyên, bị nhiễm trùng tiết niệu (UTI) và đôi khi không kiềm chế được việc đi tiểu. Nếu bạn bị đau rát khi đi tiểu hoặc bạn đi tiểu lắt nhắt, thì cần đi khám để xem bạn có bị nhiễm trùng đường tiết niệu hay không.
Các bài tập vùng sàn chậu có thể giúp cải thiện việc kiểm soát bàng quang.
Cân nặng thay đổi, đặc biệt là quanh vùng eo là phổ biến cả trong điều trị ung thư và mãn kinh. Duy trì cân nặng khỏe mạnh là quan trọng cho sức khỏe dài hạn. Có nhiều cách để tránh lên cân và để giảm thừa cân.Bác sĩcó thể cho bạn thêm thông tin để đạt cân nặng khỏe mạnh, và có thể giới thiệu bạn tới chuyên gia dinh dưỡng để có thêm lời khuyên nếu cần.
Bạn có thể cần đọc quyển Chế độ ăn và ung thư vú.
Đau khớp là các triệu chứng mãn kinh phổ biến và cũng là tác dụng phụ của một số điều trị ung thư vú. Nếu bạn đang bị đau khớp, hãy nói với bác sĩ, họ có thể gợi ý một số điều để giúp làm giảm đau khớp.
Mức estrogen thấp có thể gây hại đến xương và gây loãng xương. Trong và sau khi mãn kinh, xương trở nên kém chắc khỏe và cơ thể ít khả năng sửa chữa bất kỳ khu vực bị tổn thương hoặc bị yếu đi nào. Xương có thể trở nên mỏng manh và có thể bị gãy khi bị tác động một lực nhỏ hoặc có khi chẳng có lực tác động nào.
Bác sĩ có thể cho bạn đo mật độ xương DEXA (hấp thụ tia X năng lượng kép) để kiểm tra sự chắc khỏe của xương nếu:
Chế độ ăn cân bằng, hoạt động thể chất đều đặn, không hút thuốc lá và hạn chế lượng chất cồn uống vào, tất cả đều quan trọng cho sức khỏe của xương.
Bạn sẽ tìm thấy thêm thông tin về sức khỏe của xương và loãng xương trên website www.breastcancernow.org
Mệt lả là trạng thái cực kỳ mệt mỏi và kiệt sức không hết đi khi nghỉ ngơi hoặc ngủ. Nó có thể ảnh hưởng tới bạn cả về thể chất và tinh thần.
Cảm giác mệt lả hoặc mệt liên tục là một triệu chứng phổ biến khác của mãn kinh và có thể là tác dụng phụ của điều trị ung thư vú. Cảm giác mệt cũng có thể liên quan tới giấc ngủ chập chờn do bốc hỏa và ra mồ hôi ban đêm.
Mệt lả khác với mệt bình thường – nó cực đoan hơn và không dự đoán được và không hết khi nghỉ ngơi hoặc ngủ. Điều đó có nghĩa rằng bạn không thể làm mọi công việc hàng ngày và dẫn tới cảm giác thất vọng và dường như mọi việc vượt quá tầm kiểm soát của bạn.
Nghiên cứu đã cho thấy rằng hoạt động thể chất đều đặn như đi bộ có thể giúp cải thiện cảm giác mệt lả, thậm chí nếu ban đầu bạn cảm thấy khó khăn.
Nhiều người bị khó ngủ vì nhiều lý do khác nhau, gồm bốc hỏa, ra mồ hôi ban đêm và lo âu. Tránh đồ uống có cồn, đồ uống có cafein và ăn đêm muộn có thể làm giảm rối loạn giấc ngủ. Một số người thấy dùng các ứng dụng (app) thư giãn hoặc chánh niệm, CBT hoặc yoga có thể giúp họ ngủ được. Bạn có thể thấy một số thuốc ngủ bán không cần đơn thuốc là hữu ích. Hãy nói với dược sĩ để có tư vấn loại nào phù hợp với bạn. Nếu bạn bị rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng hãy nói chuyện với bác sĩ là người có thể chỉ định thuốc ngủ trong thời gian ngắn.
Mãn kinh có thể làm thay đổi việc sản xuất collagen, một protein có trong da. Estrogen là quan trọng cho sản xuất collagen. Nó giúp giữ cho da ẩm và đàn hồi. Nồng độ estrogen thấp dẫn tới da khô hơn, mỏng hơn và kém đàn hồi hơn.
Thiếu estrogen cũng có thể liên quan tới tóc bị mỏng đi và khô.
Những thay đổi này có thể có ảnh hưởng lên cảm giác của bạn về chính bản thân. Thử các điều sau có thể hỗ trợ bạn:
Trong và sau điều trị ung thư, một số người cảm thấy khó tập trung hoặc cảm thấy hay quên. Hiện tượng này được gọi là suy giảm nhận thức. Nhiều phụ nữ mãn kinh cũng thấy khó nhớ và khó gợi nhớ các việc hơn trước kia.
Sự mệt mỏi, lo âu và thay đổi giấc ngủ cũng có thể làm bạn hay quên và không còn có cảm giác minh mẫn nữa. Bạn có thể thấy khó khăn khi muốn biết điều gì gây nên vấn đề về trí nhớ và việc này khó ứng phó khi bạn đang cố gắng quay trở lại bình thường. Nếu bạn lo ngại, hãy nói chuyện với bác sĩ.
Có các triệu chứng mãn kinh có thể làm gián đoạn hiệu quả của bạn khi làm việc. Bạn có thể làm việc ít hơn, hay quên hơn và dễ mệt.
Hãy nói chuyện với sếp của bạn, các đồng nghiệp hoặc phòng nhân sự (nếu bạn có) về bất kỳ vấn đề nào bạn đang đối mặt, để họ có thể điều chỉnh hợp lý.
Các mẹo bỏ túi thực tiễn có thể giúp bạn khi làm việc gồm:
Điều trị ung thư vú có thể gây ra những thay đổi về cảm giác của bạn. Bạn cần thời gian để điều chỉnh theo những thay đổi này và hy vọng các triệu chứng mãn kinh sẽ cải thiện theo thời gian.
Nếu bạn thấy bạn không thể ứng phó hoặc giữ cảm giác bình tĩnh, hãy báo với bác sĩ. Họ có thể giới thiệu bạn tới chuyên viên tư vấn hoặc chuyên viên liệu pháp là những người có thể giúp bạn. Bạn cũng có thể được giới thiệu tới phòng khám chuyên mãn kinh tại đó bạn có thể được tư vấn thêm và có thêm thông tin về các triệu chứng mãn kinh.
Bạn có thể thấy danh sách dưới đây là hữu dụng để ghi lại các triệu chứng bạn đang trải qua. Nhiều phụ nữ đang lo sợ và thấy khó nói về những thay đổi này. Danh sách này có thể giúp bạn bắt đầu cuộc thảo luận với bác sĩ để xem xét các lựa chọn hiện có để xử trí tốt nhất các triệu chứng.
https://breastcancernow.org/sites/default/files/publications/pdf/menopausal_web_0.pdf
0
0
