Những thắc mắc và thực tế về tiêm chủng?

Hỏi: Những thắc mắc và thực tế về tiêm phòng vaccine là gì?

Thắc mắc 1: Thực hiện vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường tốt sẽ không mắc bệnh – vaccine sẽ không cần thiết nữa. SAI

Thực tế 1: Những bệnh mà chúng ta có thể sử dụng vaccine để phòng ngừa sẽ quay lại nếu như chúng ta ngừng các chương trình tiêm chủng. Trong khi việc giữ gìn vệ sinh tốt, rửa tay và sử dụng nước sạch giúp con người khỏi mắc các bệnh truyền nhiễm thì nhiều bệnh truyền nhiễm khác có thể lan truyền dù cho chúng ta giữ gìn sạch sẽ thế nào đi nữa. Nếu như chúng ta không được tiêm phòng vaccine, nhiều bệnh truyền nhiễm không còn phổ biến, ví dụ như bệnh bại liệt và bệnh sởi sẽ xuất hiện lại nhanh chóng.

Thắc mắc 2: Vaccine gây một vài tổn thương và tác dụng phụ kéo dài còn chưa được biết tới. Việc tiêm phòng thậm chí còn có thể gây tử vong. SAI

Thực tế 2: Các vaccine rất an toàn. Phần lớn các phản ứng do sử dụng vaccine thường là nhẹ và tạm thời, chẳng hạn như đau cánh tay hay sốt nhẹ. Rất hiếm khi xảy ra các sự kiện nghiêm trọng tới sức khoẻ và các sự kiện này đều được giám sát và điều tra kỹ lưỡng. Chúng ta dễ bị một căn bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine gây tổn thương nghiêm trọng hơn nhiều so với chính một loại vaccine. Lấy ví dụ bệnh bại liệt, bệnh này có thể gây ra liệt, bệnh sởi có thể gây viêm não, mù loà, và một số bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine thậm chí có thể gây tử vong. Trong khi tổn thương nghiêm trọng hoặc tử vong do vaccine gây ra là rất nhỏ thì lợi ích mà tiêm chủng đem lại là lớn hơn rất nhiều so với những nguy cơ rủi ro, và có rất nhiều tổn thương cũng như tử vong xảy ra khi không có vaccine.

Thắc mắc 3: Vaccine phối hợp phòng bạch hầu, uốn ván, ho gà và vaccine phòng bệnh bại liệt gây ra hội chứng đột tử ở trẻ em. SAI

Thực tế 3: Không có mối liên quan nhân quả nào giữa việc sử dụng vaccine và đột tử ở trẻ em. Tuy nhiên các vaccine này được sử dụng tại thời điểm mà khi đó đứa trẻ có thể mắc hội chứng đột tử (SIDS). Nói cách khác, cái chết do hội chứng đột tử là đồng thời với việc tiêm phòng vaccine và có thể xảy ra ngay cả khi không có tiêm phòng bằng vaccine. Điều quan trọng cần lưu ý là 4 bệnh nêu trên có nguy hiểm tới tính mạng và những đứa trẻ chưa được tiêm phòng vaccine cho các bệnh này sẽ có nguy cơ tử vong hoặc tàn tật nghiêm trọng.

Thắc mắc 4: Các bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine hầu như đã được thanh toán ở nước ta, như vậy không có lý do gì mà cần tiêm vaccine nữa. SAI

Thực tế 4: Mặc dù các bệnh phòng ngừa được bằng vaccine không còn phổ biến ở nhiều quốc gia song tác nhân gây bệnh vẫn tiếp tục lưu hành ở một vài nơi trên thế giới. Trong thế giới có sự kết nối cao ngày nay, các tác nhân gây bệnh này có thể vượt qua biên giới về mặt địa lý và lây nhiễm bất kể ai chưa được bảo vệ. Ví dụ ở Tây Âu, bùng phát bệnh sởi đã xảy ra từ năm 2005 ở cộng đồng dân số chưa được tiêm phòng vaccine tại Áo, Bỉ, Đan Mạch, Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Thụy Sỹ và Anh. Như vậy có 2 lý do chính khiến chúng ta cần tiêm phòng vaccine là tự bảo vệ chúng ta và bảo vệ những người xung quanh. Các chương trình tiêm chủng thành công, giống như các xã hội thành công, phụ thuộc vào sự hợp tác của mỗi cá nhân để đảm bảo sự tốt đẹp cho mọi người. Chúng ta không nên phụ thuộc vào những người xung quanh để ngăn chặn bệnh dịch lây lan mà chính chúng ta cần phải làm những điều chúng ta có thể làm được.

Thắc mắc 5: Những bệnh thời thơ ấu có thể phòng được bằng vaccine chỉ là sự không may mắn trong cuộc sống. SAI

Thực tế 5: Các bệnh phòng ngừa được bằng vaccine không được “xuất hiện trong cuộc sống”. Các bệnh trầm trọng như sởi, quai bị và rubella có thể dẫn tới các biến chứng nặng ở cả trẻ em và người lớn bao gồm viêm phổi, viêm não, mù loà, tiêu chảy, viêm nhiễm tai, hội chứng rubella bẩm sinh (nếu như người phụ nữ bị nhiễm rubella ở thời kỳ đầu khi mang thai) và tử vong. Tất cả các bệnh tật này có thể dự phòng được bằng vaccine. Không tiêm phòng vaccine đối với các bệnh này làm cho trẻ bị tổn thương một cách không đáng có.

Thắc mắc 6: Tiêm cho trẻ nhiều loại vaccine cùng một lúc có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ có hại, điều đó có thể làm quá tải hệ thống miễn dịch của trẻ. SAI

Thực tế 6: Các bằng chứng khoa học chứng minh rằng cùng lúc tiêm cho trẻ nhiều loại vaccine không có tác dụng phụ nào lên hệ thống miễn dịch của trẻ. Trẻ em đã phơi nhiễm với hàng trăm chất ở bên ngoài kích thích đáp ứng miễn dịch hàng ngày. Chỉ với hành động đơn giản đó là ăn thức ăn cũng sản sinh ra kháng nguyên trong cơ thể và vi khuẩn sinh sống ở miệng và mũi. Một đứa trẻ phơi nhiễm với kháng nguyên từ một cảm cúm thông thường hoặc viêm họng nhiều hơn là từ vaccine. Khi tiêm nhiều loại vaccine cùng một lúc, lợi ích chủ yếu là giảm số lần phải đến tiêm tại cơ sở y tế, điều này sẽ tiết kiệm được thời gian và tiền bạc, đứa trẻ cũng sẽ nhiều khả năng hoàn thành lịch tiêm chủng các loại vaccine theo như khuyến cáo. Bên cạnh đó, việc phối hợp nhiều loại vaccine, ví dụ như sởi, quai bị và rubella sẽ làm số lần tiêm cho trẻ ít hơn.

Thắc mắc 7: Bệnh cúm chỉ là một sự phiền hà khó chịu, vaccine không có hiệu quả nhiều. SAI

Thực tế 7: Bệnh cúm còn gây phiền hà khó chịu hơn nhiều. Đây là một bệnh nặng, hàng năm gây tử vong cho khoảng 300.000 – 500.000 người trên toàn thế giới. Các đối tượng như phụ nữ có thai, trẻ nhỏ, người già yếu, và những người có bệnh mãn tính như: hen phế quản, bệnh tim mạch đều có nguy cơ cao mắc bệnh nặng và có thể tử vong. Việc tiêm phòng cho phụ nữ mang thai làm tăng thêm lợi ích bảo vệ trẻ sinh ra (hiện chưa có vaccine cho trẻ dưới 6 tháng tuổi). Việc tiêm phòng vaccine đem lại sự miễn dịch đối với 3 chủng cúm phổ biến nhất lưu hành trong bất kể mùa nào. Đây là biện pháp tốt nhất làm bạn giảm khả năng, cơ hội nhiễm cúm nặng và tránh lây lan cho người khác. Tránh được nhiễm cúm đồng nghĩa với việc tránh được các chi phí cho chăm sóc y tế và giảm thu nhập do phải nghỉ làm hoặc nghỉ học ở nhà.

Thắc mắc 8: Miễn dịch qua mắc bệnh tốt hơn miễn dịch từ vaccine. SAI

Thực tế 8: Vaccine tương tác với hệ miễn dịch tạo ra một đáp ứng miễn dịch tương tự như đối với miễn dịch được sinh ra do mắc bệnh tự nhiên, nhưng vaccine không gây ra bệnh hoặc không làm cho người được miễn dịch có nguy cơ có các biến chứng tiềm tàng. Trái lại, cái giá phải trả cho việc miễn dịch thông qua mắc bệnh tự nhiên có thể là trì trệ về tâm thần trong bệnh cúm Haemophilus nhóm b (Hib), dị tật bẩm sinh với rubella, ung thư gan do nhiễm vi rút viêm gan B hoặc chết do sởi.

Thắc mắc 9: Các loại vaccine có chứa thuỷ ngân gây nguy hiểm. SAI

Thực tế 9: Thiomersal là một hợp chất hữu cơ, có chứa thuỷ ngân được cho thêm vào trong 1 số vaccine như chất bảo quản. Đây là chất bảo quản vaccine được sử dụng rộng rãi nhất, đặc biệt là đối với vaccine đa liều chứa trong lọ. Hiện chưa có bằng chứng cho thấy với số lượng chất thiomersal được sử dụng trong vaccine làm tăng nguy cơ đối với sức khoẻ.

Thắc mắc 10: Vaccine gây bệnh tự kỷ. SAI

Thực tế 10: Một nghiên cứu năm 1998, trong đó đã đưa ra mối quan ngại về khả năng liên quan giữa vaccine sởi, quai bị, rubella (MMR) và bệnh tự kỷ, sau này đã tìm ra hoàn toàn không chính xác. Bài báo đó đã được tạp chí xuất bản nó thu hồi lại. Tuy nhiên, bài báo đó đã gây ra sự hoang mang dẫn đến giảm tỉ lệ tiêm chủng và hậu quả là bùng phát các bệnh dịch sởi, quai bị, rubella. Chưa có bằng chứng liên quan giữa vaccine sởi, quai bị, rubella và bệnh tự kỷ hoặc là các rối loạn tự kỷ.

Tài liệu tham khảo

http://www.wpro.who.int/vietnam/mediacentre/features/immunizationqanda/vi/