Dị ứng ở trẻ em

Dị ứng là một tình trạng liên quan đến hệ thống miễn dịch, gây ra hiện tượng hắt hơi, ngứa, phát ban mạn tính, thở khò khè hoặc thậm chí còn dẫn đến các phản ứng dị ứng đe dọa đến tính mạng. Dù là dị ứng nặng hay nhẹ, có nhiều cách để bạn có thể ngăn ngừa hoặc kiểm soát hầu hết các dạng dị ứng. Hiểu biết về các triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị của dị ứng sẽ giúp bạn chuẩn bị sẵn sàng để giúp con mình. Hãy đọc bài để tìm hiểu thêm.

Dị ứng là gì?

Hình: Dị ứng ở trẻ

Dị ứng xảy ra khi cơ quan giúp cơ thể chống lại bệnh tật (hệ thống miễn dịch) phản ứng quá mức/quá mẫn khi ăn, hít thở, bị tiêm/chích/đốt hoặc sờ vào một chất mà bình thường vốn không gây hại (còn gọi là một dị nguyên/chất gây dị ứng). Dị ứng không phải là một căn bệnh mà chỉ là một cách phản ứng của hệ thống miễn dịch. Phản ứng dị ứng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận cơ thể khác nhau, dẫn đến các bệnh hoặc tình trạng sau:

• Sốc Phản vệ – là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Hen suyễn – Khi các đường khí sưng lên và co thắt, làm các đường thở đưa không khí vào phổi bị thu hẹp. Tình trạng này có thể do một phản ứng dị ứng gây ra, mặc dù các tác nhân không gây dị ứng cũng có thể là nguyên nhân (chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc thể dục, vận động).
• Viêm da tiếp xúc – một dạng ban ngứa khi da tiếp xúc với  các loại cây như cây sơn độc (poison ivy) hoặc cây sồi và các hóa chất trong các loại kem, mỹ phẩm và đồ trang sức.
• Bệnh chàm – còn được gọi là viêm da dị ứng, một loại ban ngứa mạn tính.
• Dị ứng thực phẩm – một dạng phản ứng dị ứng với thức ăn, với các biểu hiện khá đa dạng, từ đau bụng, nổi ban, cho đến tình trạng khẩn cấp nghiêm trọng như sốc phản vệ.
• Sốt cỏ khô – một dạng phản ứng dị ứng trong đường mũi gây ra chảy mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi và hắt hơi. Tình trạng này có thể xảy ra vào một số thời điểm trong năm hoặc quanh năm. Các triệu chứng như mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt thường đi kèm với các triệu chứng về mũi.
• Mề đay – những mảng sưng ngứa do thức ăn, virut, thuốc hoặc các tác nhân khác gây ra.
• Dị ứng với nọc độc côn trùng – có thể có các phản ứng nghiêm trọng khi bị ong vò vẽ vàng, ong bắp cày, kiến lửa hoặc các loại côn trùng khác chích/đốt.
• Dị ứng thuốc – các triệu chứng như phát ban hoặc các biểu hiện nghiêm trọng hơn do sử dụng các loại thuốc kê toa hoặc không kê toa và các loại vắc-xin khác nhau.

Nguyên nhân gây ra dị ứng là gì?

Trẻ em bị dị ứng khi tiếp xúc với các dị nguyên (chất gây dị ứng). Các dị nguyên có thể xâm nhập cơ thể bằng nhiều đường khác nhau như thở, ăn uống, tiêm chích (bị côn trùng đốt/chích hoặc do tiêm thuốc) hoặc tiếp xúc qua da. Một số dị nguyên phổ biến là:

• Phấn hoa từ cây cối, các loại cây cỏ, cỏ dại.
• Mốc meo, cả trong nhà và ngoài trời.
• Mối mọt trong chăn ga gối nệm, thảm và các vật dụng có hơi ẩm khác.
• Vảy da động vật trên các loại thú như mèo, chó, ngựa và thỏ.
• Một số loại thuốc và thức ăn.
• Nọc độc từ vết chích/đốt côn trùng.

Dị ứng thường có tính di truyền. Nếu cha/mẹ có dị ứng, con họ sẽ có nhiều khả năng cũng bị dị ứng. Nguy cơ này càng tăng khi cả cha và mẹ đều bị dị ứng.

Làm sao để phân biệt các triệu chứng của dị ứng với triệu chứng của cảm lạnh?

Các loại dị ứng gây tác động đến mũi có thể có các triệu chứng sau :

• Mũi chảy, ngứa với nước mũi trong và loãng và/hoặc nghẹt mũi.
• Chảy nước mắt, ngứa mắt.
• Hắt hơi liên tục và ngứa mũi, ngứa mắt hoặc ngứa da và các triệu chứng này kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng.
• Không sốt.
• Thường xảy ra theo mùa (ví dụ như mùa xuân, hè, thu hoặc trước mùa sương giá).

Mặc dù các dị ứng viêm mũi đôi khi có thể gây ra buồn ngủ, thường thì trẻ em bị các triệu chứng dị ứng mũi thường không tỏ vẻ đau ốm.

Các triệu chứng cảm bao gồm :

• Nghẹt mũi.
• Nước mũi trong hoặc có màu và đặc, thường kéo dài từ 3 đến 10 ngày, kèm theo sốt hoặc không, thường xảy ra vào một số thời điểm trong năm, chẳng hạn như mùa cảm cúm.
• Thỉnh thoảng hắt hơi.
• Cảm giác bệnh, mệt mỏi, phờ phạc, và biếng ăn.

Sốc phản vệ là gì?

Hình: Sốc phản vệ là dạng dị ứng rất nghiêm trọng

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng rất nghiêm trọng. Nó xảy ra rất nhanh và có thể gây chết người. Con bạn cần được điều trị ngay lập tức và cần phải gọi 115 ( số điện thoại khẩn cấp khi gặp những trường hợp nào có liên quan đến chấn thương, bệnh tật ) hoặc số cấp cứu ở địa phương.

Cách thức điều trị

Loại thuốc chính dùng để điều trị sốc phản vệ là epinephrine . Thuốc này cần phải được bác sĩ kê toa. Nếu con bạn có nguy cơ cao hoặc đã từng bị sốc phản vệ, bạn phải luôn luôn chuẩn bị sẵn epinephrine . Trẻ đủ lớn sẽ được dạy cách tự dùng epinephrine khi cần thiết. Thuốc này được đóng 1 liều chuẩn trong ống tiêm tự động (EpiPen hoặc Auvi-Q) để dễ sử dụng. Trẻ có nguy cơ bị sốc phản vệ nên luôn có sẵn thuốc ở trường cùng với các hướng dẫn cách thức nên sử dụng ra sao và khi nào từ bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia điều trị dị ứng của bé. Các loại thuốc kháng histamines như Benadryl chỉ được dùng thêm vào epinephrine và không nên dùng nó như loại thuốc chính để chữa sốc phản vệ.

Triệu chứng

Sốc phản vệ có rất nhiều triệu chứng khác nhau và thường xảy ra rất nhanh. Các triệu chứng thông thường nhất, có thể tác động đến:

• Da – ngứa, nổi mề đay, đỏ, sưng.
• Mũi – hắt hơi, nghẹt mũi, chảy mũi nước.
• Miệng – ngứa, môi hoặc lưỡi sưng phồng.
• Cổ Họng – ngứa, hẹp, khó nuốt, khàn giọng.
• Ngực – thở gấp, ho, thở khò khè, đau ngực, cảm thấy tức thở.
• Tim – mạch yếu, ngất xỉu, sốc.
• Ruột – nôn, tiêu chảy, co thắt.
• Hệ thần kinh – chóng mặt, ngất xỉu, cảm giác như sắp chết.

Nguyên nhân

Hình: Thức ăn là một trong những dị nguyên thường gây ra sốc phản vệ ở trẻ

Sau đây là các dị nguyên thường gây ra sốc phản vệ nhất:

• Thức ăn, đặc biệt là đậu phụng, các loại hạt (như hạt hạnh nhân, đậu Brazil, hạt điều, hạt hồ đào và hạt óc chó), các loại hải sản có vỏ (tôm cua sò hến), cá, sữa và trứng. Trong một số cá hiếm, sốc phản vệ có thể xảy ra do ăn một vài loại thực phẩm ngay sau khi thể dục vận động.
• Vết chích côn trùng, ví dụ như ong, ong bắp cày, ong vò vẽ vàng hoặc kiến lửa.
• Thuốc, ví dụ như thuốc kháng sinh và thuốc chống co giật/động kinh. Tuy nhiên, bất kỳ loại thuốc nào, ngay cả aspirin và các loại thuốc chống viêm không chứa chất steroid khác, đều có thể gây ra các phản ứng nghiêm trọng.

Khi nào thì các triệu chứng dị ứng ở trẻ em bắt đầu xuất hiện?

Một số chứng dị ứng có thể xuất hiện từ rất sớm ở trẻ. Ví dụ: bệnh chàm thường xảy ra trong những năm đầu đời, trong khi bệnh sốt cỏ khô có thể xảy ra ở lứa tuổi mầm non hoặc bắt đầu đi học. Ở một số trẻ em, các chứng dị ứng có thể thuyên giảm vào độ tuổi dậy thì. Các trẻ khác có thể vẫn tiếp tục bị dị ứng cho đến lớn.

Điều trị bằng thuốc có hiệu quả không?

Có nhiều loại thuốc để chữa các tình trạng dị ứng, bao gồm thuốc kháng histamine dạng viên hoặc xi-rô, thuốc nhỏ mắt, xịt mũi, thuốc trị suyễn, và các dạng thuốc kem và thuốc mỡ. Một số thuốc không cần toa bác sĩ. Các loại thuốc này có thể làm dịu các triệu chứng như ngứa, hắt hơi, tắc nghẽn, chảy mũi, khò khè, ho, phát ban và suyễn. Thuốc chữa dị ứng có thể có các phản ứng phụ nhẹ ví dụ như buồn ngủ hoặc gây khó chịu. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc chữa dị ứng nào, hãy đọc các cảnh báo in trên nhãn mác. Nếu thuốc không làm giảm các triệu chứng của bé hoặc gây ra phản ứng phụ quá mạnh, hãy gọi ngay cho bác sĩ. Bé có thể cần loại thuốc hoặc liều lượng thuốc khác. Mặc dù thuốc có thể hiệu quả, nhưng cũng cần phải xác định các tác nhân gây dị ứng và loại trừ nó khi có thể.

Tại sao con tôi cần gặp chuyên gia về dị ứng?

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên bạn đưa con đến gặp một chuyên gia về dị ứng – bác sĩ chuyên điều trị các loại dị ứng. Chuyên gia về dị ứng có thể sẽ:

• Tìm các tác nhân gây ra chứng dị ứng của bé.
• Đề xuất các cách thức phòng tránh nguyên nhân gây ra các triệu chứng dị ứng.
• Đưa ra kế hoạch điều trị.

Chích ngừa dị ứng là gì?

Hình: Có thể chích ngừa cho bé nếu bác sĩ đề nghị

Bác sĩ có thể đề nghị cho bé chích ngừa dị ứng, còn gọi là liệu pháp miễn dịch. Các liều thuốc này có chứa một hàm lượng nhỏ các chất mà con bạn bị dị ứng. Nó sẽ giúp cơ thể bé dần dần trở nên ít mẫn cảm với các chất này hơn. Chích ngừa dị ứng có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh sốt cỏ khô và suyễn, và ngăn ngừa sốc phản vệ khi bị dị ứng nọc độc côn trùng. Tuy nhiên, không có loại chích ngừa đối với dị ứng thực phẩm.

Tôi có thể giúp con bằng cách nào?

Hình: Đóng kín cửa nhất là vào mùa hè, mùa phấn hoa để phòng tránh dị ứng cho trẻ

Cách tốt nhất là xác định và tránh các thứ mà bé bị dị ứng. Nếu con bạn có chứng dị ứng, hãy thử các cách thức sau:

• Đóng kín cửa sổ trong mùa phấn hoa, đặc biệt là trong các ngày gió, khô – đó là thời điểm có nhiều phấn hoa nhất.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ và khô ráo để giảm mốc meo và mối mọt.
• Tránh nuôi thú nuôi và trồng cây trong nhà.
• Tránh những thứ mà bạn biết sẽ gây ra các phản ứng dị ứng cho bé.
• Không để ai hút thuốc gần con bạn, đặc biệt là trong nhà và trong xe.
• Hỏi bác sĩ về các loại thuốc an toàn và hiệu quả, giúp làm giảm hoặc ngăn chặn các triệu chứng dị ứng.

Các tình trạng dị ứng thông thường

Sản phẩm được đề cập trong bài chỉ dành cho mục đích cung cấp thông tin, và không có nghĩa là các sản phẩm đó được Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ xác nhận.

Tài liệu tham khảo

http://patiented.aap.org/categoryBrowse.aspx?catID=5003