Điều trị tiểu không tự chủ

Tiểu không tự chủ là gì?

Khi bạn có một cơn buồn tiểu đột ngột và không thể ngăn nước tiểu rò ra ngoài trước khi bạn vào nhà vệ sinh, triệu chứng này được gọi là tiểu không tự chủ. Thuốc điều trị tiểu không tự chủ được sử dụng để giảm số lần rò nước tiểu, số lần đi tiểu và cảm giác cấp bách muốn đi tiểu. Những loại thuốc này thường được dùng khi các phương pháp điều trị khác như các bài tập sàn chậu không có hiệu quả.

Có hai loại tiểu không tự chủ:

• Tiểu không tự chủ do tăng áp lực – điều này xảy ra khi có một ngoại lực đột ngột tác động vào trong ổ bụng và vào bàng quang. Áp lực này có thể được tạo ra bởi các hành động như ho, cười, hắt hơi hoặc tập thể dục (như chạy hoặc nhảy). Cơ sàn chậu bị yếu sẽ không thể nâng đỡ tốt bàng quang và niệu đạo. Vì vậy, dưới tác động của những áp lực trên, bàng quang không thể chống đỡ, dẫn đến rò nước tiểu ra ngoài. Nước tiểu có thể bị rò lượng ít, nhưng đôi khi có thể khá nhiều và làm cho bệnh nhân cảm thấy xấu hổ. Đây là loại phổ biến nhất của tiểu không tự chủ. Hầu hết nguyên nhân là do cơ sàn chậu bị yếu. Cơ sàn chậu thường bị yếu đi do sinh nở, đặc biệt là ở những phụ nữ sinh nhiều.

• Tiểu không tự chủ do bàng quang tăng kích thích (cơ bàng quang hoạt động không ổn định). Bình thường nước tiểu được chứa trong bàng quang, khi đầy thì mới có cảm giác buồn tiểu. Tuy nhiên, trong trường hợp bàng quang tăng kích thích, bạn sẽ thường xuyên có cảm giác mắc tiểu (tiểu nhắt), đi tiểu nhiều lần trong ngày và vài lần ban đêm, và bị rò nước tiểu khi chưa kịp đến toilet (tiểu són). Khi có tiểu gấp hoặc tiểu són, bạn thường có xu hướng đi tiểu thường xuyên hơn so với bình thường, đôi khi là nhiều lần ban đêm cũng như ban ngày. Một số phụ nữ bị rò rỉ nước tiểu khi quan hệ tình dục, đặc biệt là trong khi cực khoái.

Nguyên nhân của tiểu không tự chủ thuộc loại này chưa được hiểu một cách đầy đủ. Các cơ bàng quang có lẽ đóng vai trò quan trọng, chúng dễ bị kích thích và co thắt dù bạn không muốn điều đó. Đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai của tiểu không tự chủ.

Phần tiếp theo của chuyên đề này xin được giới thiệu các thuốc điều trị tiểu không tự chủ do tăng áp lực và do bàng quang tăng kích thích. Thông tin về hai loại tiểu không tự chủ này sẽ dành cho một chuyên đề chi tiết hơn.

Xem thêm bài Tiểu không tự chủ của BS. Phạm Thanh Hoàng

Khi nào thì chỉ định điều trị tiểu không tự chủ?

Đối với những người tiểu không tự chủ do tăng áp lực, Duloxetine có thể được chỉ định nếu các bài tập sàn chậu không giúp cải thiện triệu chứng. Thuốc cũng được khuyên dùng ở những phụ nữ không muốn trải qua phẫu thuật, hoặc ở những phụ nữ có vấn đề về sức khỏe không phù hợp để tiến hành phẫu thuật.

Đối với những người tiểu không tự chủ do bàng quang tăng kích thích (dẫn đến tiểu nhắt, tiểu són), trước tiên phải áp dụng các biện pháp lối sống (ví dụ, giảm Caffeine và rượu) và luyện tập cơ bàng quang. Nếu những biện pháp này vẫn không cải thiện được hoạt động của bàng quang, thì lúc này thuốc mới được chỉ định.

Thuốc điều trị tiểu không tự chủ

Mục đích điều trị là để giảm số lần rò nước tiểu, số lần đi tiểu và cảm giác cấp bách phải đi tiểu.

Đối với những người tiểu không tự chủ do tăng áp lực thì có thể được điều trị với thuốc Duloxetine. Duloxetine thường được sử dụng để điều trị trầm cảm. Tuy nhiên, thuốc này cũng cho thấy có hiệu quả trong điều trị tiểu không tự chủ do tăng áp lực, tác dụng này riêng biệt với hiệu quả trong điều trị trầm cảm. Cơ chế của Duloxetine là tăng hoạt động của các chất gọi là Serotonin và Noradrenaline (Norepinephrine) trong cơ thể. Đây là những chất có tác dụng truyền các xung thần kinh đến các cơ. Tăng hoạt động của các chất này làm kích thích các cơ xung quanh niệu đạo co thắt mạnh hơn.

Một nhóm thuốc khác với Duloxetine, gọi là Antimuscarinics (còn gọi là thuốc kháng Cholinergic), được sử dụng để giúp điều trị chứng tiểu són. Chúng có nhiều loại khác nhau và nhiều thương hiệu khác nhau. Bao gồm các loại thuốc cổ điển như Oxybutynin, Tolterodine và Flavoxate cũng như các loại thuốc mới hơn như Darifenacin, Fesoterodine, Propiverine, Solifenacin và Trospium. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn các xung thần kinh đến bàng quang, làm giãn các cơ bàng quang, do đó tăng sức chứa của bàng quang. Một số thuốc khác ít được sử dụng hơn là Estrogen gel / kem bôi lên âm đạo, hoặc Desmopressin.

Mirabegron là một lựa chọn khác đôi khi được dùng để điều trị chứng tiểu són. Thuốc hoạt động bằng cách kích thích các thụ thể beta3 trong bàng quang. Điều này có tác dụng giãn các cơ của bàng quang.

Xem thêm bài tiểu són của BS. Diệp Thế Bảo Trâm và BS. Phạm Bảo Ngọc

Các loại thuốc như propantheline và thuốc chống trầm cảm ba vòng trước đây đã được sử dụng để điều trị chứng tiểu són. Tuy nhiên, hiện nay không còn sử dụng nữa vì tác dụng phụ của chúng.

Duloxetine có dạng viên nang uống. Antimuscarinics có dạng như viên nang, viên nén hoặc thuốc dán. Một số loại Antimuscarinic có dạng viên nén hoặc viên nang giải phóng chậm. Điều này chỉ có ý nghĩa là thuốc được phóng thích vào trong cơ thể trong một thời gian dài hơn và do đó bạn không cần phải uống thuốc nhiều lần trong ngày.

Những loại thuốc thường được chỉ định

Như đã thảo luận ở trên, Duloxetine thường được chỉ định đối với tiểu không tự chủ do tăng áp lực.

Đối với những người bị tiểu són, Oxybutynin (một loại Antimuscarinic) thường được chỉ định đầu tiên. Nếu bạn có quá nhiều tác dụng phụ khi dùng thuốc này, bác sĩ có thể chọn một thuốc Antimuscarinic khác như Darifenacin, Fesoterodine, Propiverine, Solifenacin, Tolterodine, hoặc Trospium. Bác sĩ của bạn cũng có thể kê đơn Oxybutynin dạng phóng thích chậm hoặc dạng miếng dán da để giúp giảm bớt tác dụng phụ.

Propiverine đôi khi được lựa chọn nếu bạn bị tiểu nhắt nhưng không có tiểu không tự chủ.

Bạn có thể được chỉ định dùng Mirabegron nếu không thể dùng Antimuscarinic.

Các loại thuốc khác ít được sử dụng hơn là Oestrogen đặt âm đạo và Desmopressin. Những loại thuốc này thường được kê đơn bởi một bác sĩ chuyên khoa. Oestrogen đặt âm đạo có thể được lựa chọn cho những phụ nữ vừa mới trải qua thời kỳ mãn kinh và Desmopressin được cân nhắc nếu bệnh nhân có triệu chứng đi tiểu thường xuyên vào ban đêm và dưới 65 tuổi.

Mức độ hiệu quả của thuốc điều trị tiểu không tự chủ?

Đối với duloxetine, một nghiên cứu cho thấy, khoảng 6 trên 10 phụ nữ được điều trị với Duloxetine, số lần rò nước tiểu giảm đi một nửa so với thời điểm trước khi dùng thuốc. Vì vậy, phải thừa nhận rằng, Duloxetine không có khả năng chữa khỏi hoàn toàn tiểu không tự chủ mà chỉ có thể làm giảm triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, khi dùng Duloxetine phải kết hợp với các bài tập sàn chậu mới có hiệu quả tốt, hơn là dùng thuốc đơn độc.

Thuốc Antimuscarinic được cho là đều có hiệu quả như nhau. Chúng có thể cải thiện triệu chứng trong một số trường hợp nhưng không phải tất cả. Mức độ cải thiện khác nhau giữa người này với người khác. Bạn có thể ít đi tiểu hơn, ít rò rỉ nước tiểu hơn và ít bị tiểu nhắt hơn. Tuy nhiên, nó không đem lại hiệu quả cao trong điều trị triệu chứng nếu chỉ dùng thuốc đơn độc.

Thời gian điều trị thông thường là bao lâu?

Duloxetine thường được dùng điều trị trong khoảng một tháng; sau đó, bạn sẽ được đánh giá xem các triệu chứng có cải thiện hơn không. Nếu các triệu chứng có cải thiện, Duloxetine sẽ được tiếp tục dùng và đánh giá lại sau mỗi vài tháng để xem thuốc có còn hiệu quả. Bác sĩ có thể quyết định ngừng điều trị nếu các triệu chứng không cải thiện. Nếu ngừng uống Duloxetine, thì nên ngưng từ từ – ví dụ, trong 1-2 tuần. Không bao giờ ngừng uống thuốc đột ngột bởi vì bạn có thể có triệu chứng  như chóng mặt, cảm giác ốm (buồn nôn) và nhức đầu.

Đối với Antimuscarinics, một phác đồ chung là điều trị thuốc trong một tháng hoặc lâu hơn. Nếu thuốc có tác dụng tốt, bạn có thể được tư vấn để tiếp tục cho đến sáu tháng hoặc lâu hơn và sau đó dừng thuốc để xem các triệu chứng như thế nào khi không dùng thuốc. Các triệu chứng có thể tái phát sau khi bạn ngưng thuốc. Nếu kết hợp một liệu trình thuốc cùng tập luyện bàng quang, thì tiên lượng lâu dài tốt hơn và triệu chứng có thể ít bị tái phát lại khi bạn ngừng thuốc. Việc tiếp tục dùng thuốc Antimuscarinic nên được xem xét lại mỗi 4-6 tuần cho đến khi các triệu chứng ổn định và sau đó mỗi 6-12 tháng.

Những tác dụng phụ của thuốc

Duloxetine

Theo các báo cáo thì hầu hết các tác dụng phụ là buồn nôn, khô miệng, mệt mỏi và táo bón. Các triệu chứng này thường xảy ra trong tuần đầu tiên điều trị nhưng hầu hết mất đi sau vài tuần. Nếu các triệu chứng không giảm, bác sĩ của bạn có thể giảm liều hoặc xem xét ngừng điều trị. Một số người dùng Duloxetine có tăng nhẹ huyết áp. Nếu bạn đã bị tăng huyết áp hoặc bất kỳ vấn đề tim mạch khác, bác sĩ sẽ đo huyết áp của bạn thường xuyên và xem xét ngừng điều trị nếu có những vấn đề lo ngại.

Antimuscarinic

Tác dụng phụ là khá phổ biến với các loại thuốc này nhưng thường nhẹ và có thể chấp nhận được. Các tác dụng phụ thường gặp nhất là khô miệng và chỉ cần uống nước thường xuyên, các tác dụng phụ khác bao gồm khô mắt, táo bón và nhìn mờ. Tuy nhiên, các loại thuốc có sự khác nhau và nếu một loại thuốc gây tác dụng phụ khó chịu, thì có thể khi đổi sang một thuốc khác sẽ tốt hơn.

Mirabegron

Tác dụng phụ phổ biến nhất là mạch nhanh và nhiễm trùng đường tiểu. Tác dụng phụ khác hiếm gặp hơn bao gồm khó tiêu, đánh trống ngực và tăng huyết áp.

• Để biết đầy đủ danh sách các tác dụng phụ, xem tờ rơi thông tin đi kèm với thuốc.

Chống chỉ định của thuốc

Nhìn chung, hầu hết mọi người có thể dùng những thuốc này. Tuy nhiên, có một số người không thể dùng.

Duloxetine không dùng cho những người có vấn đề nghiêm trọng về thận, gan, tăng huyết áp không kiểm soát, hoặc đang dùng một số thuốc nhất định – ví dụ, thuốc chống trầm cảm là chất ức chế monoamine oxidase.

Antimuscarinics không nên dùng cho những người có:

• Nhược cơ. Đây là một tình trạng mà các cơ trở nên dễ mệt mỏi và yếu.
• Vấn đề bàng quang nặng hoặc ứ nước tiểu (cơ thể giữ lại nước tiểu)
• Ruột viêm nhiễm nặng (viêm loét đại tràng).
• Tắc ruột
• Bệnh tăng nhãn áp góc đóng không kiểm soát được
• Để biết đầy đủ danh sách chống chỉ định những thuốc này, xem tờ rơi thông tin đi kèm với thuốc.

Tôi có thể tự mua thuốc điều trị tiểu không tự chủ không?

KHÔNG – bạn không thể tự ý mua trừ khi có đơn thuốc của bác sĩ và dược sĩ cấp thuốc.

Tài liệu tham khảo

http://patient.info/health/medicines-for-urinary-urgency-and-incontinence