Ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn là gì?

Tinh hoàn là cơ quan quan trọng cho việc sinh sản nằm trong bìu, “túi da” lỏng lẻo dưới dương vật. Tinh hoàn chuyên sản xuất hormone sinh dục nam và tinh trùng. Ung thư tinh hoàn xảy ra ở tinh hoàn và được cho là khá hiếm so với các loại ung thư khác. Tuy nhiên, ung thư tinh hoàn là loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới trong độ tuổi từ 15 đến 34.

Ung thư tinh hoàn có khả năng chữa khỏi rất cao, ngay cả khi ung thư đã di căn ra khỏi tinh hoàn. Tùy thuộc vào loại và giai đoạn ung thư, bạn có thể được chữa trị bằng phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị hoặc kết hợp các phương pháp trên. Việc tự kiểm tra tinh hoàn thường xuyên có thể giúp phát hiện khối u sớm và điều này sẽ tăng cơ hội điều trị thành công ung thư tinh hoàn.

Triệu chứng của ung thư tinh hoàn

Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư tinh hoàn bao gồm:

• Thấy có cục u trên tinh hoàn hoặc to tinh hoàn;
• Cảm thấy nặng nặng ở bìu;
• Đau âm ỉ ở vùng bụng hoặc háng;
• Đột ngột tích tụ chất dịch trong bìu;
• Đau hoặc cảm thấy khó chịu ở tinh hoàn hoặc ở bìu;
• To vú hoặc cảm thấy đau ở vú.

Ung thư thường chỉ ảnh hưởng đến một trong hai tinh hoàn.

Khi nào đi khám bác sĩ?

Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn thấy đau đớn, sưng tấy tinh hoàn, có cục u ở tinh hoàn hoặc vùng bẹn, đặc biệt là khi các dấu hiệu và triệu chứng này kéo dài hơn hai tuần.

Nguyên nhân của ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn xảy ra khi các tế bào trong tinh hoàn bị thay đổi tính chất, không còn phát triển và phân chia một cách trật tự nữa. Những tế bào ung thư này tăng trưởng không kiểm soát và tích tụ thành một khối u trong tinh hoàn.

Trong hầu hết trường hợp, ung thư tinh hoàn bắt đầu từ các tế bào mầm là các tế bào sản xuất tinh trùng chưa trưởng thành nằm trong tinh hoàn. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa rõ yếu tố nào gây nên sự bất thường ở các tế bào mầm và vì vậy, nguyên nhân gây ra ung thư tinh hoàn thường là không rõ ràng trong hầu hết các trường hợp.

Những yếu tố gây nên ung thư tinh hoàn

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư tinh hoàn bao gồm:

• Tinh hoàn ẩn (hay tinh hoàn lạc chỗ). Tinh hoàn được tạo thành ở vùng bụng quá trình phát triển của thai nhi và thường di chuyển xuống bìu trước khi sinh. Những người đàn ông có tinh hoàn không xuống bìu (tức còn bị “ẩn” hay “lạc chỗ”) có nguy cơ mắc ung thư tinh hoàn cao hơn những người có tinh hoàn đúng vị trí. Nguy cơ này vẫn còn đó ngay cả khi tinh hoàn đã được phẫu thuật để dịch chuyển vào bìu. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân ung thư tinh hoàn không có tiền sử bị tinh hoàn ẩn.
• Bất thường trong quá trình phát triển tinh hoàn. Một số tình trạng làm tinh hoàn phát triển bất thường, chẳng hạn như hội chứng Klinefelter, có thể làm tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn.
• Bệnh sử gia đình. Nếu một vài thành viên trong gia đình bị ung thư tinh hoàn, bạn có thể có nguy cơ cao hơn.
• Tuổi tác. Ung thư tinh hoàn ảnh hưởng đến thanh thiếu niên và người trẻ tuổi, đặc biệt là những người ở độ tuổi từ 15 và 34. Tuy nhiên, nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
• Chủng tộc. Ung thư tinh hoàn thường gặp ở đàn ông da trắng hơn là ở người da đen.

Chẩn đoán ung thư tinh hoàn

Hầu hết đàn ông tự phát hiện ra ung thư tinh hoàn một cách vô tình hoặc tìm thấy khối u trong khi tự kiểm tra tinh hoàn. Trong một số trường hợp khác, bác sĩ có thể phát hiện khối u qua thăm khám lâm sàng.

Để xem liệu một khối u có phải là ung thư tinh hoàn, bác sĩ thường khuyên bạn nên:

• Siêu âm. Thăm dò siêu âm tinh hoàn sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của bìu và tinh hoàn. Trong quá trình chẩn đoán này, bạn sẽ nằm ngửa với hai chân mở rộng. Bác sĩ sẽ cho một ít gel trong suốt lên bìu của bạn, sau đó di chuyển đầu dò trên đó để hiển thị hình ảnh siêu âm của tinh hoàn.

Thăm dò siêu âm có thể giúp bác sĩ xác định bản chất của khối u tinh hoàn, ví dụ như xem đó là khối u rắn hay có chứa chất lỏng. Siêu âm cũng giúp bác sĩ biết khối u là ở bên trong hay bên ngoài tinh hoàn. Bác sĩ sẽ dựa vào những thông tin này để xem khối u có phải là ung thư tinh hoàn hay không.

• Xét nghiệm máu. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để xác định nồng độ các chất chỉ thị ung thư (tumor markers) trong máu của bạn. Chất chỉ thị ung thư là những chất hiện diện trong máu với nồng độ tăng cao trong những tình huống nhất định, bao gồm ung thư tinh hoàn. Tuy việc có chất chỉ thị ung thư với mức độ cao trong máu không có nghĩa là bạn bị ung thư, những xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ trong quá trình chẩn đoán.
• Phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn. Nếu khối u trên tinh hoàn của bạn là ung thư tinh hoàn, bác sĩ sẽ đề nghị phẫu thuật để cắt bỏ tinh hoàn đó. Tinh hoàn bỏ đi sẽ được phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định xem đó có phải là ung thư hay không, và nếu có, đó là loại ung thư gì.

Xác định loại ung thư tinh hoàn

Tinh hoàn sau khi cắt bỏ sẽ được phân tích để xác định loại ung thư tinh hoàn. Loại ung thư sẽ quyết định phương pháp điều trị và tiên lượng.
Nói chung, có hai loại ung thư tinh hoàn:

• Seminoma. Seminoma có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nếu một người đàn ông lớn tuổi bị ung thư tinh hoàn, người đó có nhiều khả năng bị seminoma. Nói chung, seminoma không ác tính như ung thư dạng nonseminoma và đặc biệt đáp ứng tốt với xạ trị.
• Nonseminoma. Nonseminoma bao gồm những loại ung thư không phải là seminoma, thường được phát hiện ở người trẻ tuổi, có tốc độ phát triển và di căn nhanh. Một số loại nonseminoma khác nhau được biết đến là choriocarcinoma, embryonal carcinoma, u quái (teratoma) và u túi noãn hoàng (yolk sac tumor). Nonseminomas cũng đáp ứng tốt với xạ trị nhưng không “nhạy cảm” như seminomas. Hóa trị thường rất hiệu quả cho nonseminomas, ngay cả khi ung thư đã lan rộng.

Đôi khi cả hai loại ung thư cùng có mặt trong một khối u. Trong trường hợp đó, ung thư sẽ được điều trị như một nonseminoma.

Đánh giá giai đoạn bệnh ung thư

Khi chẩn đoán đã được khẳng định, bước tiếp theo là xác định giai đoạn của bệnh ung thư. Để đánh giá mức độ di căn của ung thư, bạn có thể cần:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan). Chụp CT sẽ cho ra một loạt hình ảnh X-quang vùng bụng, ngực, não và cả những vùng khác. Bác sĩ sẽ sử dụng những hình ảnh này để tìm ra các dấu hiệu di căn trong cơ thể.
• Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu sẽ giúp xác định nồng độ các chất chỉ thị ung thư trong máu, qua đó đánh giá xem khối ung thư vẫn còn hay đã biến mất sau quá trình điều trị.

Sau các xét nghiệm này, bác sĩ sẽ xác định giai đoạn ung thư tinh hoàn, nhờ đó bàn luận và đề nghị những phương pháp điều trị tốt nhất cho bạn.
Các giai đoạn của ung thư tinh hoàn là:

• Giai đoạn I. Ung thư nằm giới hạn trong tinh hoàn.
• Giai đoạn II. Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết trong ổ bụng.
• Giai đoạn III. Ung thư đã lan ra các phần khác của cơ thể. Ung thư tinh hoàn thường hay di căn đến phổi, gan, xương và não.

Phương pháp điều trị ung thư tinh hoàn

Phương pháp điều trị ung thư tinh hoàn được đưa ra dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm thông tin về loại và giai đoạn ung thư, sức khỏe tổng thể của bạn, và lựa chọn riêng của bạn. Lựa chọn điều trị có thể bao gồm:

Phẫu thuật

Phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn là phương pháp điều trị chủ yếu cho gần như tất cả các giai đoạn và các loại ung thư tinh hoàn. Để loại bỏ tinh hoàn, bác sĩ ngoại khoa sẽ rạch da ở vùng háng, sau đó cắt bỏ và đưa toàn bộ tinh hoàn ra ngoài qua đường rạch này. Tùy vào lựa chọn của bạn, bác sĩ có thể gắn một tinh hoàn giả (thường chứa dung dịch muối sinh lý) vào bìu thay thế. Trong quá trình phẫu thuật, bạn sẽ được gây mê. Tất cả các thủ thuật này đều có nguy cơ gây đau, chảy máu và nhiễm trùng.

Bạn cũng có thể cần phẫu thuật để loại bỏ các hạch bạch huyết ở vùng háng (loại bỏ hạch sau phúc mạc). Thủ thuật này có thể được thực hiện cùng lúc hoặc sau khi cắt bỏ tinh hoàn. Các hạch bạch huyết được loại bỏ thông qua một vết rạch lớn ở bụng. Bác sĩ ngoại khoa sẽ cẩn thận để không làm đứt các dây thần kinh xung quanh hạch bạch huyết. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc làm tổn thương các dây thần kinh là không thể tránh khỏi. Khi đó bạn có thể gặp khó khăn trong việc xuất tinh, nhưng khả năng cương cứng thường không bị ảnh hưởng.

Nếu ung thư tinh hoàn đang ở giai đoạn đầu, bạn chỉ cần phẫu thuật là đủ. Sau đó, bác sĩ sẽ đề nghị bạn tái khám theo lịch trình, thường là vài tháng một lần trong một vài năm đầu tiên và sau đó ít thường xuyên hơn. Khi tái khám, bạn sẽ làm xét nghiệm máu, chụp CT và các thủ tục chẩn đoán khác để xem thử ung thư có tái phát hay không. Nếu bạn bị ung thư tinh hoàn giai đoạn muộn hơn hoặc không thể tuân theo lịch trình theo dõi đã được đề nghị, bác sĩ sẽ có thể đề nghị những phương pháp điều trị khác sau phẫu thuật.

Xạ trị

Xạ trị là lựa chọn điều trị thường được đề nghị cho những người bị ung thư tinh hoàn dạng seminoma. Trong một số tình huống nhất định, xạ trị cũng được chỉ định cho người bị ung thư tinh hoàn dạng nonseminoma. Xạ trị sử dụng chùm tia có năng lượng cao, như X-quang, để tiêu diệt tế bào ung thư. Trong khi xạ trị, bạn sẽ nằm trên bàn với máy chiếu lớn di chuyển xung quanh nhắm các chùm tia vào các điểm chính xác trên cơ thể của bạn. Tác dụng phụ của xạ trị có thể bao gồm mệt mỏi, ửng đỏ da và kích thích, khó chịu trong vùng háng và vùng bụng.

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư, kể cả ung thư đã di căn đến các khu vực khác. Bác sĩ có thể khuyên bạn hóa trị sau phẫu thuật. Hóa trị cũng có thể được chỉ định trước hoặc sau khi loại bỏ các hạch bạch huyết. Tác dụng phụ của hóa trị phụ thuộc vào các loại thuốc được sử dụng, thường bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc, vô sinh và tăng nguy cơ bị nhiễm trùng. Có một số loại thuốc và phương pháp để giảm nhẹ tác dụng phụ của hóa trị. Hãy hỏi bác sĩ về những gì sẽ xảy đến và cách đối phó.

Xem thêm chuyên mục Thuốc làm giảm tác dụng phụ do hoá trị liệu chống ung thư

Đối phó ung thư tinh hoàn

Mỗi bệnh nhân sẽ đối mặt với ung thư tinh hoàn với những cảm xúc khác nhau, theo cách riêng của mình. Bạn có thể cảm thấy sợ hãi và không yên tâm về tương lai của mình sau khi nghe chẩn đoán. Mặc dù cảm giác lo lắng có thể không bao giờ biến mất, bạn có thể dựng lên kế hoạch để kiểm soát cảm xúc. Hãy cố gắng:

• Tìm hiểu đầy đủ về ung thư tinh hoàn để cảm thấy thoải mái khi đưa ra quyết định điều trị. Viết ra những điều mà bạn thắc mắc để hỏi bác sĩ trong lần hẹn kế tiếp. Hãy hỏi bác sĩ hoặc nhân viên y tế phụ trách chăm sóc bạn những nguồn thông tin uy tín về ung thư tinh hoàn. Viện Ung thư Quốc gia và Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ có thể là một nguồn thông tin tốt.
• Chăm sóc bản thân. Hãy chọn lối sống lành mạnh hàng ngày để chuẩn bị cho điều trị ung thư. Theo chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây và rau. Nghỉ ngơi nhiều để bạn luôn thức dậy mỗi sáng với cảm giác khỏe khoắn và tươi mới. Hãy loại bỏ những căng thẳng không cần thiết để bạn có thể tập trung vào việc cải thiện sức khỏe. Cố gắng tập thể dục vào hầu hết các ngày trong tuần. Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ hút thuốc. Hãy nói chuyện với bác sĩ về các loại thuốc và các phương pháp giúp bạn bỏ thuốc lá.
• Kết nối với những bệnh nhân ung thư khác. Tìm những bệnh nhân ung thư tinh hoàn khác trong cộng đồng hoặc qua mạng internet. Những bệnh nhân ung thư có thể chia sẻ và cung cấp cho bạn những hỗ trợ đặc biệt vì có cùng cảnh ngộ.
• Liên hệ với những người thân yêu. Gia đình và bạn bè của bạn cũng lo lắng cho sức khỏe của bạn như chính bạn. Họ muốn giúp đỡ bạn, do đó, đừng từ chối những lời đề nghị của họ ví dụ như hỗ trợ di chuyển đến cuộc hẹn hoặc giúp các việc lặt vặt. Gia đình và bạn bè thân sẽ lắng nghe khi bạn cần một ai đó để nói chuyện hoặc giúp bạn bớt trầm cảm, đau buồn.

Phòng chống ung thư tinh hoàn

Không có cách nào để ngăn chặn ung thư tinh hoàn. Một số bác sĩ khuyên bạn nên tự kiểm tra tinh hoàn thường xuyên để phát hiện ung thư tinh hoàn ở giai đoạn sớm nhất có thể. Tuy nhiên, không phải tất cả bác sĩ đều đồng ý về việc này. Hãy thảo luận về việc tự kiểm tra tinh hoàn với bác sĩ của bạn nếu bạn không chắc rằng nó là phù hợp với mình.

Nếu bạn quyết định tự kiểm tra tinh hoàn, thời điểm tốt để làm việc này là sau khi tắm vòi sen hoặc ngâm nước ấm. Nước ấm sẽ giúp thư giãn bìu và sẽ giúp bạn dễ tìm thấy bất thường trong tinh hoàn.

Khi tự kiểm tra tinh hoàn bạn hãy làm theo các bước sau:

• Đứng trước một tấm gương. Tìm chỗ bị sưng trên da bìu.
• Kiểm tra mỗi tinh hoàn bằng cả hai tay. Để ngón trỏ và ngón giữa dưới tinh hoàn trong khi ngón cái ở phía trên tinh hoàn.
• Lăn nhẹ tinh hoàn giữa ngón cái và các ngón tay. Hãy nhớ rằng tinh hoàn thường trơn, hình bầu dục và hơi hơi cứng. Việc tinh hoàn một bên hơi lớn hơn bên kia là điều bình thường. Ngoài ra, phần “lùng bùng” phía trên tinh hoàn (mào tinh hoàn) là cấu trúc bình thường nằm trong bìu. Bằng cách thực hiện thường xuyên việc tự kiểm tra này, bạn sẽ “quen” với tinh hoàn của mình hơn và nhờ đó có thể nhận ra những thay đổi phát sinh ở đấy.

Nếu tìm thấy khối u, hãy hẹn khám bác sĩ ngay lập tức.

Tài liệu tham khảo

1. http://www.mayoclinic.com/health/testicular-cancer/DS00046
   
2. http://www.summitmedicalgroup.com/library/adult_care/ac-catestis_dc/