Đây là một bài viết của một người bệnh ung thư nói lên suy nghĩ đầy nghị lực. Dĩ nhiên là có cách suy nghĩ khác nhau và giống nhau giữa xã hội Việt và xã hội ở Bắc Mỹ, ngay cả trong lòng của từng xã hội, nhưng điều này không ngăn trở chúng ta mở rộng hiểu biết về sự đa dạng của tâm lý con người. Nếu người bác sĩ được huấn luyện để có sự cảm thông với người bệnh, làm sao chúng ta có thể đạt được nếu không dò tìm các ngõ ngách tâm hồn. Không có đúng và sai ở đây, mà chỉ có sức mạnh của tâm thức.…….
Tôi mắc bệnh ung thư. Xin bạn đừng lôi các câu chuyện về người khác cũng đang bị ung thư như tôi. Xin đừng kể “Ô, bây giờ sao nhiều người bị ung thư quá. Chị sẽ ổn thôi. Vợ của thằng em bà con em nó vừa bị…”
Tôi biết bạn muốn trấn an tôi, nhưng mỗi ung thư nó khác nhau, diễn tiến khác nhau, giai đoạn khác nhau, già, trẻ, thêm bệnh tật khác nhau. Vì vậy, nếu bạn nêu ra người này lành, người kia khỏi (hay không khỏi), tôi chỉ có nước trả lời “Rất tiếc nghe được tin ấy” mà đáng lý ra bạn mới là người phải nói như vậy với tôi.
Vậy bạn nên làm gì? Chẳng nên nói gì cả. Nghe thôi. Không nói gì và ngồi nghe.
Lúc ấy tôi có thể sẽ thong thả kể cho bạn nghe bệnh của tôi, ước lượng của bác sĩ, khi nào mổ, có cần chiếu tia không. Tôi có thể báo cho bạn hay cảm nghĩ về sức khỏe của tôi. Có thể chỉ nói vài câu, và đừng bắt tôi kể vào chi tiết. Nếu tôi nói tôi mệt, thì đừng nói tôi sắp khỏe. Nếu tôi nói tôi khỏe, thì đừng nói là tôi đang giấu bệnh. Còn nếu tôi nói không biết sao nữa, bạn chỉ cần nói “Mình hiểu”.
Và bạn ngồi đấy, yên lặng, và nghe. Tôi sẽ chia sẻ với bạn những cảm xúc của mình. Có thể tôi sẽ cho bạn biết nỗi sợ hãi của tôi. Có thể tôi sẽ cho bạn biết là tôi muốn giấu mấy đứa nhỏ. Chúng đã mất cha vì ung thư. Tôi không muốn chúng lại phải lo buồn vì lần này sẽ mất mẹ.
Nếu bạn dành cho tôi thời gian và không gian, bạn cho tôi cơ hội trình bày nỗi lo, nỗi sợ, và nỗi giận. Đừng làm tôi giận thêm khi bảo tôi phải làm thế này thế kia, phải suy nghĩ tích cực, phải dùng thêm thuốc cây cỏ….Dĩ nhiên là tôi sẽ cố suy nghĩ tích cực để ứng phó với các chuyện sẽ diễn ra đây, tôi sẽ lắng nghe các bác sĩ chuyên khoa kỹ càng, tôi sẽ tin là mọi chuyện sẽ ổn thỏa. Nhưng bạn biết tôi không muốn nghe là các suy nghĩ tích cực ấy sẽ chữa khỏi bệnh. Xin nhớ là chồng tôi cũng suy nghĩ tích cực lắm, nhưng vẫn chết vì ung thư. Ý chí ông ấy không đủ mạnh? Không đủ tích cực? Không đủ lâu để nhìn sự ra đời các cháu nội của mình?
Cho tôi nói. Có một số ngày đầu óc tôi mù sương, và hầu như ngày nào cũng uể oải. Cho tôi một phút để tìm ra chữ quên mất. Cho tôi thời gian để tìm chìa khóa xe. Cho tôi tra trong sổ tay tên bác sĩ, ngày giờ hẹn, tên thuốc. Xin đừng bảo tôi trông có vẻ mệt mỏi và xanh xao. Cũng đừng nói dối là tôi trông rất khỏe khoắn. Đừng bảo tôi ăn thêm các loại hạt và bớt ăn bánh mì. Dừng hỏi tôi là có uống thuốc bổ chưa? Nếu tôi nói không, thì đừng cho là chính vì vậy mà tôi không chống lại được bệnh ung thư.
Tôi biết bạn có ý tốt, nhưng xin đừng hỏi tôi bạn có thể làm gì để giúp tôi. Tôi có trăm thứ trong đầu với các xét nghiệm, các buổi hẹn, và còn cập nhật di chúc nữa. Tôi thân tình vừa đủ để có thể báo tin bạn là tôi bị ung thư, vậy thì bạn cũng thân tình vừa đủ để làm gì cho tôi. Gởi một tấm thiệp. Gởi một bó hoa. Gởi vài thỏi sô-cô-la. Gởi một quyển sách. Nhưng không phải sách về ung thư. Gọi điện cho tôi. Text cho tôi. Nghĩ đến tôi. Cầu mong ông phẫu thuật viên mát tay và đầu óc tỉnh táo.
Và đây là chuyện tôi đang làm: bớt nửa số giờ dạy và tăng gấp đôi giờ luyện tập. Đi bộ mỗi ngày. Nghe lời cô con út là tôi không thể sống một mình mà phải đến nhà nó ở, vừa được nó chăm sóc mà lại chơi với đứa cháu ngoại. Bạn bè đến thăm tôi không phải tốn sức lực pha cà phê. Nó đưa tôi đi khám bệnh, chăm sóc sau mổ, giữ nhiệm vụ báo tin. Tôi học chấp nhận sự giúp đỡ của nó và biết ơn nó. Con trai tôi sẽ dẫn tôi đi bộ hằng ngày sau mổ. Tôi sẽ học chấp nhận sự giúp đỡ từ những người khác và là cơ hôi để tôi học thêm.
Tôi cũng gieo cơ hội để bạn học như tôi: khi có ai báo tin cho bạn là họ bị ung thư, xin đơn giản và trân trọng nói “Rất tiếc nghe được tin này”, hay “Tôi đến đây thăm bạn đây”, thêm một chút xíu nữa là “Tôi thương bạn lắm và cầu mong vạn sự tốt lành cho bạn”. Xin chân thành và là đúng con người của bạn. Như đứa con gái lớn của tôi khi vừa hay tin đã văng tục thật lớn, rồi nói “Con xin lỗi mẹ”, đủ cho tôi đáp “Mẹ xin lỗi con”. Và chúng tôi đi vào thảo luận việc gì cần làm.
Bạn làm gì đó dễ thương cho tôi, và đừng mong đợi sự trả lại. Đừng gọi hỏi xem tôi có nhận được thiệp, được hoa, được kẹo của bạn chưa. Làm một việc tử tế và biết rằng tôi có đủ chuyện để làm: chống ung thư.
Maria Coletta McLean (Toronto)
The Globe and Mail, Jan 6, 2020.
Tài liệu tham khảo
