Ung thư di căn

Ung thư di căn có nghĩa là ung thư đã lan đến vị trí khác cơ thể so với khối u nguyên phát ban đầu. Bác sĩ có thể dùng những từ như “ung thư di căn”, “ung thư tiến triển” và “ung thư giai đoạn 4” để mô tả sự di căn với những ý nghĩa khác nhau, chẳng hạn như ung thư tiến triển có thể mô tả khối u lớn nhưng chưa lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Nếu bạn thấy những thuật ngữ này và chưa hiểu rõ thì hãy hỏi bác sĩ để được giải thích rõ hơn về ung thư của mình.

Quá trình di căn diễn ra như thế nào?

Di căn thường diễn ra khi các tế bào ung thư tách ra khỏi khối u chính và xâm nhập vào máu hoặc hệ bạch huyết. Máu và hệ bạch huyết sẽ đưa chất lỏng đi khắp cơ thể, làm cho các tế bào ung thư di chuyển xa so với khối u ban đầu và hình thành các khối u mới ở những bộ phận khác trong cơ thể.

Di căn cũng có thể xảy ra khi các tế bào ung thư từ khối u chính bị vỡ đã lan ra và phát triển tạo khối u ở các khu vực lân cận, như gan, phổi hoặc xương.

Bất kỳ loại ung thư nào cũng có thể di căn. Khả năng di căn c phụ thuộc vào những yếu tố như loại ung thư, tốc độ phát triển của khối u cùng một số yếu tố khác mà bác sĩ sẽ kiểm tra.

Những vị trí ung thư thường di căn

Ung thư có thể di căn đến hầu hết các vị trí cơ thể. Tuy nhiên, một số ung thư thường di căn đến vài vị trí hơn những chỗ khác, ví dụ như:

• Ung thư vú thường di căn đến xương, gan, phổi, thành ngực và não
• Ung thư phổi thường di căn đến não, xương, gan và tuyến thượng thận
• Ung thư tuyến tiền liệt thường di căn đến xương
• Ung thư ruột kết và trực tràng thường di căn đến gan và phổi

Trong những trường hợp hiếm, ung thư có thể di căn đến da, cơ hoặc các cơ quan khác trong cơ thể. Ung thư cũng có thể lan đến khoang màng phổi, hoặc khoang phúc mạc làm ứ dịch tại những vị trí này và gây tràn dịch màng phổi ác tính hoặc cổ trướng ác tính ở bụng.

Khối u di căn có giống với khối u nguyên phát hay không?

Dù đã di căn sang vị trí khác nhưng tên gọi của ung thư  vẫn là tên của ung thư ở vị trí ban đầu hay ung thư nguyên phát. Ví dụ như ung thư vú di căn đến gan được gọi là ung thư vú di căn chứ không phải là ung thư gan, do ung thư bắt đầu ở vú và phương pháp điều trị được sử dụng cũng là phương pháp dành cho ung thư vú.

Ung thư di căn được chẩn đoán như thế nào?

Có nhiều bệnh nhân đã bị di căn ngay từ lần đầu khám và phát hiện ra ung thư khi bác sĩ kiểm tra tình hình bệnh bằng các xét nghiệm và chụp hình ảnh, trong khi một số người khác bị di căn sau khi kết thúc điều trị ung thư không di căn trước đó. Một trong những việc chính mà bác sĩ sẽ làm trong các lần tái khám theo dõi sau khi xuất viện là bác sĩ sẽ cho làm các xét nghiệm và kiểm tra kiểm tra các dấu hiệu hoặc triệu chứng ung thư tái phát. Ung thư tái phát và di căn sang bộ phận khác của cơ thể được gọi là tái phát di căn hoặc tái phát xa.

Các triệu chứng thường gặp của di căn

Ung thư di căn (UTDC) đôi lúc có thể không gây ra triệu chứng gì. Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng di căn nào thì cũng nên báo với bác sĩ. Tuỳ theo nơi UTDC đến mà sẽ có thể xuất hiện triệu chứng khác nhau với những mức độ khác nhau như:

• UTDC xương. Các triệu chứng ung thư đã di căn đến xương bao gồm đau, gãy xương, các vấn đề về ruột và bàng quang, yếu cơ và tăng calci máu.
• UTDC não. Các triệu chứng ung thư đã di căn lên não bao gồm nhức đầu, co giật, chóng mặt, yếu cơ, mất thăng bằng, các vấn đề về thị lực và buồn nôn. Ung thư lan đến não cũng có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động của não, bao gồm thay đổi tính cách, nhầm lẫn, suy giảm khả năng phán đoán, mất trí nhớ và có hành vi không phù hợp với xã hội.
• UTDC gan. Các triệu chứng UTDC gan bao gồm chán ăn, mệt mỏi, sốt, vàng da (nồng độ bilirubin cao khiến da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng), đầy hơi và sưng ở chân.
• UTDC phổi. Các triệu chứng ung thư đã di căn phổi bao gồm ho, ho ra máu, đau ngực, khó thở và có dịch xung quanh phổi.

Bạn nên đi khám nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào ở trên. Đây có thể là dấu hiệu của sự di căn ung thư hoặc một vấn đề sức khỏe khác. Các bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm để tìm hiểu nguyên nhân gây ra vấn đề của bạn và tìm ra cách điều trị tốt nhất.

Điều trị ung thư di căn 

Phương án điều trị UTDC sẽ phụ thuộc vào loại ung thư ban đầu, vị trí ung thư đã di căn đến và mức độ di căn, tuổi tác và sức khỏe của bạn, cũng như nguyện vọng của bệnh nhân. 

Các nghiên cứu hiện không ngừng khám phá khác biệt giữa khối u di căn so với khối u ban đầu ở cấp độ phân tử và di truyền, từ đó mà một số phương pháp điều trị di căn có thể khác với điều trị được sử dụng cho khối u nguyên phát.

Các phương pháp điều trị có thể bao gồm hóa trị, liệu pháp miễn dịch, liệu pháp trúng đích hoặc liệu pháp hormone. Phẫu thuật và xạ trị cũng có thể được chỉ định cho một số loại UTDC. Các bác sĩ có thể thử một phương pháp điều trị và sau đó chuyển sang phương pháp khác khi phương án ban đầu không còn hiệu quả. Đôi khi bác sĩ cũng có thể kết hợp nhiều phương pháp để điều trị cho bạn.

Ung thư di căn có thể được chữa khỏi không?

Trong một số trường hợp, UTDC có thể được chữa khỏi. Tuy nhiên trong đa số trường hợp UTDC, điều trị không chữa khỏi mà chỉ có thể làm chậm sự phát triển của khối u và giảm các triệu chứng để đảm bảo chất lượng sống cho bạn. Bạn nên hỏi bác sĩ về mục tiêu của kế hoạch điều trị của bạn vì mục tiêu điều trị có thể thay đổi tùy thuộc vào việc ung thư có đáp ứng với điều trị hay không. Có rất nhiều bệnh nhân vẫn tiếp tục sống nhiều tháng hoặc nhiều năm sau điều trị một số loại ung thư, ngay cả khi đã di căn. Hiệu quả của các phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào:

• Loại ung thư
• Vị trí di căn
• Số lượng và kích thước khối u
• Tốc độ phát triển của khối u
• Có bao nhiêu ung thư
• Nếu ung thư phát triển nhanh hay chậm
• Phương pháp điều trị cụ thể
• Mức độ đáp ứng của khối u của bạn với phương pháp điều trị 

Một lưu ý quan trọng khác đối với bạn là bạn không cần phải chịu đựng, mà cơn đau, buồn nôn và các tác dụng phụ khác thường có thể được kiểm soát với sự trợ giúp của bác sĩ và nhân viên y tế, gọi là chăm sóc giảm nhẹ. Đây là một phần của kế hoạch điều trị nào, bất kể loại ung thư hoặc giai đoạn bệnh. Do đó bạn nhớ cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế biết những tác dụng phụ mà bạn gặp phải để họ có thể giúp bạn kiểm soát và giảm nhẹ triệu chứng. Nghiên cứu cho thấy rằng chăm sóc giảm nhẹ có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn và giúp bạn cảm thấy hài lòng hơn với phương pháp điều trị.

Có thử nghiệm lâm sàng cho ung thư di căn không?

Hiện có rất nhiều thử nghiệm lâm sàng cho UTDC mà bạn có thể cân nhắc tham gia. Đây là là nghiên cứu về các phương pháp điều trị chưa được chấp nhận để dùng rộng rãi cho tất cả bệnh nhân với giúp các bác sĩ tìm ra phương pháp điều trị mới và hiệu quả cho bệnh ung thư, kể cả UTDC. Bạn có thể tham gia những thử nghiệm lâm sàng như là phương pháp điều trị ung thư chính, hoặc một phần trong kế hoạch điều trị. Thường thì thử nghiệm lâm sàng sẽ miễn phí tiền thuốc, và đôi khi cả tiền xét nghiệm cho người tham gia, và bạn có thể được tiếp cận với những phương pháp điều trị mới sẽ được chấp thuận trong tương lai. Do đó nếu muốn tham gia thử nghiệm lâm sàng, bạn có thể hỏi bác sĩ hoặc nhân viên y tế về để xem mình thử nghiệm lâm sàng nào hợp với bạn không.

Sống chung với ung thư di căn

Do phải sống chung với ung thư trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, nhiều người xem ung thư như một căn bệnh mãn tính. Giống như một người mắc bệnh mãn tính, như bệnh tiểu đường hoặc tim mạch, việc chăm sóc và điều trị y tế liên tục, gọi là “điều trị kéo dài”, là rất quan trọng.

Do đó bạn hãy cố thực hiện đúng theo kế hoạch điều trị kéo dài để nhận được hiệu quả điều trị tốt nhất có thể. Cũng như bạn cũng nên tìm kiếm những sự hỗ trợ cần thiết cho mình về thể chất, tinh thần và xã hội để quá trình sống chung với ung thư được thoải mái, dễ chịu nhất có thể và đạt kết quả điều trị tốt.

Những câu hỏi nên hỏi bác sĩ về ung thư di căn

Dưới đây là những câu hỏi gợi mà bạn có thể hỏi bác sĩ để hiểu rõ hơn về tình hình sức khoẻ của mình. Nếu bạn lo lắng về nguy cơ ung thư của mình bị di căn thì có thể hỏi bác sĩ những thông tin như:

• Thường thì loại ung thư này sẽ di căn sang đâu?
• Khả năng tái phát và di căn của ung thư của tôi như thế nào? 
• Những dấu hiệu và triệu chứng của di căn mà tôi nên chú ý là gì?
• Tôi nên đi tái khám bao lâu 1 lần để có thể theo dõi tốt nhất tình trạng sức khoẻ, phát hiện sớm ung thư tái phát và di căn?
• Nếu có triệu chứng mới thì tôi nên báo cho ai và đi khám như thế nào?

Nếu ung thư đã di căn, thì bạn có thể hỏi bác sĩ những câu hỏi gợi ý bên dưới:

• Nếu tôi lo lắng về việc ung thư tái phát hoặc di căn thì tôi có thể đến khám hoặc nói chuyện với ai để tìm kiếm sự giúp đỡ?
• Nếu tôi bị di căn thì tôi nên điều trị như thế nào?
• Nếu tôi muốn khám thêm 1 lần nữa cho chắc ăn thì bác sĩ có biết ai có thể khám cho tôi không?
• Bác sĩ có thể cho tôi biết thêm về mục tiêu của những phương pháp điều trị trong phác đồ của tôi là gì không? Để loại bỏ hoặc thu nhỏ khối u, hay kiểm soát triệu chứng giúp tôi dễ chịu hơn, hay là cả hai?
• Hiện có thử nghiệm lâm sàng nào mà tôi có thể tham gia được không? Và tôi tìm kiếm thông tin về thử nghiệm lâm sàng ở đâu?
• Nếu gặp khó khăn thì có chỗ nào có thể giúp cho tôi hoặc người thân, gia đình của tôi không?