Dịch bệnh liên quan tới coronavirus chủng mới (COVID-19) vẫn đang diễn tiến phức tạp ảnh hưởng tới đời sống tâm lý của nhiều nhân viên y tế. Một số y bác sĩ ở nước ngoài đã gặp nhiều khó khăn vì gánh nặng tâm lý, dẫn đến kiệt sức, căng thẳng quá mức hoặc trầm cảm nặng.
Thực hành Selfcare là một kỹ năng quan trọng giúp điều hòa các xung đột trong tâm-thân-trí, qua đó có thể giúp giảm nhẹ những ảnh hưởng do tâm lý lên đời sống hằng ngày.
Nhằm tri ân và góp phần hỗ trợ các bác sĩ và nhân viên y tế vượt qua những khó khăn về mặt tinh thần do COVID-19, dự án Trị liệu Múa/chuyển động tại Việt nam (VDMT) kết hợp với dự án Y học cộng đồng đã tổ chức chuỗi webinar gồm 4 buổi về “Thực hành Selfcare” cho nhân viên y tế.
Qua hình thức chia sẻ kiến thức kết hợp thực hành, người tham gia được dẫn dắt và đồng hành trên con đường tìm hiểu và kết nối lại với chính mình, lắng nghe bản thân để biết cách chăm sóc thân-tâm-trí bằng những cách giản dị và hiệu quả nhất thông qua thiền, viết, múa và chuyển động cơ thể…. Đồng hành với chương trình là những nhà trị liệu, chuyên gia sử dụng nghệ thuật trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, biểu đạt và kết nối. Thông qua sự hướng dẫn online, người tham gia là các bác sĩ, nhà nghiên cứu, nhân viên y tế và nhân viên công tác xã hội tại các bệnh viện tại Hà Nội, Nhật Bản và New York, đã được thực hành tại nhà và bắt đầu biết cách chăm sóc bản thân qua việc sử dụng thiền, múa, vẽ, viết, và có những cảm nhận sâu sắc và hiệu quả.
“Mỗi phần đều cho tôi những nhận thức mới, khám phá mới về bản thân, cả trong suy nghĩ và cơ thể thực. Tôi thấy qua mỗi phần mình đều cảm thấy được giải tỏa, đầu óc nhẹ nhàng hơn, thấy người khỏe khoắn và phấn chấn hơn.” Trong các hình thức nghệ thuật được sử dụng, múa và chuyển động cơ thể là hình thức khiến người tham gia thích thú và ngạc nhiên nhất. Thích thú vì thì ra ai cũng có thể múa được bởi múa là một loại ngôn ngữ, là cách để cơ thể biểu đạt và kết nối. Còn ngạc nhiên vì không ngờ múa có thể mang lại những lợi ích sâu sắc và mạnh mẽ lên cả cơ thể và tâm trí mình như vậy. Một bác sĩ tham gia chương trình chia sẻ: “Từ trước giờ, mình hay nghĩ rằng múa rất phức tạp, đòi hỏi nhiều kĩ thuật. Không ngờ, múa lại có thể đơn giản như vậy, múa dành cho tất cả mọi người, không yêu cầu đặc biệt gì cả, chỉ với mục đích duy nhất là giải phóng cơ thể mình, rũ bỏ những năng lượng tiêu cực và thu nạp những năng lượng tích cực. Sau mỗi lần múa, mình cảm thấy thoải mái, nhiều năng lượng tích cực hơn. Cảm ơn chương trình rất nhiều!!!”
Trải qua 4 tuần liên tiếp, từ mà những người tham gia nhắc đến nhiều nhất là từ “biết ơn”. Họ biết ơn bản thân đã có thể dừng lại giữa bộn bề của cuộc sống, để trân trọng, để kết nối lại với cơ thể sau một thời gian rất dài đã bỏ quên. Chúng ta đã quá quen với việc sử dụng cơ thể một cách không có ý thức nên đôi khi nó đau, mỏi, nhức nhối mà mình không biết, mình vẫn tiếp tục cố gắng và tận dụng, lâu dài dẫn đến sự căng thẳng, stress khiến mình kiệt quệ, bất lực. “Có rất nhiều người, nhiều bài báo đã nói đến việc hãy dành thời gian để lắng nghe và chăm sóc chính bản thân mình, nhưng trong cuộc sống bận rộn dường như không có cả thời gian để nghỉ ngơi, giải trí, mình rất dễ bị cuốn đi mà không nghe theo những lời khuyên đó. Đây là lần đầu tiên mình có cơ hội để được thực sự biết dừng lại là như thế nào, và chăm sóc bản thân (selfcare) là như thế nào”. (Chia sẻ của một người tham gia)
Các y-bác sĩ và nhân viên y tế vốn dĩ luôn làm việc trong môi trường áp lực cao, đặc biệt trong thời gian dịch bệch Covid thì với nhiều người còn phải làm tăng ca, ở lại bệnh viện… Nhưng bốn tuần này là bốn tuần kỳ diệu, bởi dù bận rộn vội vã đưa đón con đi học, chị P. (New York) vẫn kịp nhắc con lắng nghe tiếng chim hót buổi sớm trước khi lên xe; và dù vẫn có những khoảnh khắc ngại ngần cho rằng mình không biết vẽ, không biết múa, chị H. (Hà Nội) vẫn tin tưởng vào chính mình, vào tiến trình để vượt ra ngoài giới hạn của bản thân.
Chia sẻ sau khi tham gia chương trình, một bác sĩ viết: “Mình luôn cảm thấy thoải mái, thư giãn sau mỗi buổi học, sống tích cực hơn, yêu bản thân mình hơn. Những điều mình học rất hữu ích nhưng cũng dễ áp dụng. Vì vậy, mình có thể hướng dẫn cho người thân và thậm chí cả bệnh nhân của mình cách hít thở, cách cảm nhận cơ thể mình, chấp nhận bản thân mình hiện tại.”
“Tôi nhận thức rõ hơn về bản thân mình, về tầm quan trọng của việc tự chăm sóc và yêu thương bản thân. Tôi học được thêm các phương pháp cụ thể để chăm sóc bản thân và giảm stress. Tôi đang áp dụng những điều đã học gần như mỗi ngày và cũng chỉ lại cho hai đồng nghiệp của tôi. Họ đều rất thích và mong muốn được học nhiều hơn.”
Chăm sóc bản thân là kĩ năng quan trọng mà ai cũng cần đến, nhất là trong nhịp sống bận rộn của xã hội hiện đại. Điều quan trọng là, bạn không nhất thiết phải có thời gian rảnh rỗi để làm điều đó. Chăm sóc bản thân chính là cho mình một không gian để thở, để dừng lại dù chỉ một vài phút, nhưng trong một vài phút đó, mình thực sự có mặt với chính mình, với cơ thể, thực sự ý thức điều gì đang diễn ra, hít một hơi thật sâu, và rồi tiếp tục cuộc sống bận rộn ấy với một nụ cười thư giãn và cởi mở.
Nhân viên y tế biết chăm sóc bản thân, phục hồi năng lượng dồi dào thì sẽ có thể tiếp tục truyền năng lượng yêu thương giúp cho người bệnh tốt hơn. Hi vọng rằng những hoạt động kết hợp giữa dự án Trị liệu Múa/chuyển động tại Việt nam (VDMT) và dự án Y học cộng đồng về “Thực hành Selfcare” sẽ còn giúp ích cho nhiều nhân viên y tế và bệnh nhân trong cả những tình huống ngoài COVID-19.
Thức tỉnh
Biết ơn
Diệu kỳ
Thương mến
Đồng cảm
Tự do
Yên bình
Hi vọng
(Bài thơ được sáng tạo từ cảm nhận của nhóm các bác sĩ và nhân viên y tế tham gia chương trình)
VDMT – Múa/chuyển động Trị liệu Việt Nam là dự án tiên phong tại Việt Nam về sử dụng nghệ thuật trong trị liệu tâm lý, chăm sóc sức khỏe tinh thần, giáo dục và phát triển con người, được sáng lập bởi Bùi Tuyết Minh, Thạc sĩ ngành Trị liệu sử dụng Múa/Chuyển động tại Đại học Sarah Lawrence, New York.
Trị liệu Múa/chuyển động được định nghĩa bởi ADTA – Hiệp hội Múa/chuyển động Trị liệu Hoa Kỳ, là liệu pháp tâm lý sử dụng chuyển động cơ thể làm trung tâm kết nối cảm xúc-suy tưởng và tâm linh để giúp mỗi cá nhân hàn gắn, kết nối và phát triển. Trị liệu Múa/chuyển động được chứng minh có hiệu quả với các triệu chứng trầm cảm, lo âu, hậu chấn tâm lý, ám ảnh cơ thể, rối loạn cảm xúc, và đồng thời có tác động cải thiện chất lượng cuộc sống nói chung.
Tài liệu tham khảo
https://adta.org/2019/07/07/dance-movement-therapy-quality-of-life-depression
