Ebola – Triệu chứng xét nghiệm và chẩn đoán bệnh Ebola

Ebola là gì ?

Bệnh do vi rút Ebola (trước đây gọi là sốt xuất huyết Ebola) là một bệnh nhiễm trùng nặng, tỉ lệ tử vong có thể lên đến 90%. Bệnh lây truyền do tiếp xúc trực tiếp với mô, máu và dịch cơ thể của động vật hoặc người nhiễm bệnh, có thể bùng phát thành dịch. Vi rút có thể lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp thông qua vết thương da hoặc niêm mạc với máu, chất tiết và dịch cơ thể (phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch) của người bị nhiễm. Người cũng có thể mắc Ebola do tiếp xúc với các dụng cụ hoặc đồ vật của bệnh nhân bị nhiễm như quần áo, chăn, kim tiêm đã sử dụng.

Vi rút Ebola là một trong ba giống thuộc họ Filoviridae family (filovirus), cùng với Marburgvirus và Cuevavirus. Ebolavirus bao gồm 5 chủng khác nhau là:

• Zaire ebolavirus (EBOV)
• Sudan ebolavirus (SUDV)
• Bundibugyo ebolavirus (BDBV)
• Taï Forest ebolavirus (TAFV).
• Reston ebolavirus (RESTV)

Trong đó BDBV, EBOV, và SUDV đã từng gây dịch lớn tại châu Phi, trong khi RESTV và TAFV chưa từng gây dịch.

Đối tượng nguy cơ mắc bệnh Ebola

• Thợ săn, người sống trong rừng có tiếp xúc với động vật ốm hoặc chết (tinh tinh, vượn người, khỉ rừng, linh dương, nhím, dơi ăn quả…)
• Thành viên gia đình hoặc những người có tiếp xúc gần với người bị bệnh
• Nhân viên lễ tang, người có tiếp xúc trực tiếp với thi thể bệnh nhân
• Nhân viên y tế trực tiếp chăm sóc bệnh nhân

Hình: Phương thức lây nhiễm Ebola (Nguồn: isyspress.mobi)

Triệu chứng bệnh Ebola

Các triệu chứng lâm sàng

+ Thời gian ủ bệnh trung bình là 2-21 ngày

+ Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Sốt cấp tính
• Đau đầu, đau mỏi cơ
• Nôn/buồn nôn
• Tiêu chảy
• Đau bụng
• Viêm kết mạc

+ Phát ban: Ban đầu ban nhú đỏ sẫm mầu như đinh ghim tập trung ở nang lông, sau hình thành nên tổn thương ban dát sẩn có ranh giới rõ và cuối cùng hợp thành ban lan tỏa, thường trong tuần đầu của bệnh.

+ Triệu chứng xuất huyết

• Đi ngoài phân đen
• Chảy máu nơi tiêm truyền
• Ho máu, chảy máu chân răng
• Đái máu
• Chảy máu âm đạo

Xét nghiệm bệnh Ebola

• Công thức máu: thường có giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu
• Hóa sinh máu: tăng AST, ALT. Creatinin máu và ure có thể tăng trong thời gian tiến triển của bệnh
• Đông máu: rối loạn đông máu nội quản rải rác
• Xét nghiệm nước tiểu: protein niệu
• Xét nghiệm phát hiện căn nguyên: tìm kháng nguyên, kháng thể, PCR và nuôi cấy vi rút. Bệnh phẩm sử dụng để chẩn đoán là máu được bảo quản trong môi trường vận chuyển và tuân theo quy định an toàn vận chuyển vi rút lây truyền qua đường máu.

Chẩn đoán ca bệnh Ebola

1. Ca bệnh nghi ngờ:

+ Có yếu tố dịch tễ trong vòng 3 tuần trước khi khởi phát triệu chứng:

• Tiếp xúc với máu hay dịch cơ thể của bệnh nhân được xác định hoặc nghi nhiễm Ebola
• Sống hay đi tới vùng dịch Ebola đang lưu hành
• Trực tiếp xử lý, tiếp xúc với dơi, chuột hoặc động vật linh trưởng từ các vùng dịch tễ

+ Có biểu hiện lâm sàng của bệnh

2. Ca bệnh xác định:

+ Là ca bệnh nghi ngờ và được khẳng định bằng xét nghiệm PCR dương tính.

3. Chẩn đoán phân biệt:

+ Bệnh do vi rút Ebola cần phải phân biệt với:

• Sốt xuất huyết Dengue
• Bệnh do Streptococcus suis
• Nhiễm trùng huyết do não mô cầu
• Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn
• Leptospira
• Sốt rét có biến chứng

• Bộ tài liệu: “ Phòng, chống bệnh do vi rút Ebola ” Hà nội 2014 – Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung ương – Bộ Y Tế

Tài liệu tham khảo

Quyết định Về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do vi rút Ebola – Bộ Y Tế (ngày 08/08/2014)