Bệnh Lyme

Giới thiệu

Bệnh Lyme là một bệnh viêm nhiễm do ve đốt. Nó lây truyền thông qua con ve sống ở Bắc Mỹ, Châu Âu và Châu Á. Bạn có thể đến những nơi có bệnh lưu hành và xuất hiện nhiễm trùng sau khi bạn trở về nhà.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu về:

• Bệnh Lyme khởi phát như thế nào
• Bác sĩ chẩn đoán bệnh ra sao
• Các điều trị hiện tại

Phần nào của cơ thể bị ảnh hưởng?

Bệnh Lyme gây viêm ở nhiều cơ quan trọng của cơ thể nếu không được điều trị. Nó ảnh hưởng chủ yếu lên khớp, tim và hệ thần kinh.

Xem thêm bài Vết đốt và vết cắn côn trùng của TS.BS Nguyễn An Nghĩa

Nguyên nhân mắc bệnh?

Bệnh Lyme gây ra do vết cắn của con ve bị nhiễm. Cơ thể con người tạo ra phản ứng tại chỗ bị nhiễm bằng cách kích hoạt sản xuất các tác nhân gây viêm trên toàn cơ thể.  Các tác nhân này là các chất hóa học được sản xuất bởi hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại sự nhiễm trùng.

Triệu chứng của bệnh lyme là gì?

Các triệu chứng của bệnh Lyme được chia thành ba giai đoạn: khu trú, lan rộng và giai đoạn muộn. Ba giai đoạn có thể trùng lấp với nhau. Nhiều bệnh nhân không hề có dấu hiệu bệnh ở giai đoạn sớm.

Giai đoạn khu trú có biểu hiện nổi mẩn đỏ tại nơi ve cắn, xuất hiện trong vòng một tháng sau khi nhiễm. Vết cắn thường thấy ở vùng eo hoặc thắt lưng, hoặc những vùng ấm và ẩm của cơ thể. Nó có thể nóng, ngứa hoặc đau. Vết mẩn có thể có hình tròn đồng tâm, đỏ với một chấm trắng ở giữa, hoặc đỏ hoàn toàn.

Hầu hết bệnh nhân ở giai đoạn khu trú thường có triệu chứng giống cảm cúm, như đau đầu, mệt mỏi, đau cơ hay khớp.

Giai đoạn lan rộng xuất hiện vài ngày hay vài tháng sau khi bị cắn. Bệnh nhân có thể không nhớ có nổi mẩn hay vết cắn nào. Các triệu chứng thường gặp nhất ở giai đoạn này là vấn đề về tim mạch và thần kinh. Khoảng 80% bệnh nhân có vết mẩn mà không được điều trị kháng sinh xuất hiện biến chứng tim mạch bao gồm tắc nghẽn tim và suy cơ tim. Trong hầu hết các trường hợp thì triệu chứng tim tự phục hồi.

Khoảng 10% bệnh nhân không điều trị kháng sinh xuất hiện tổn thương thần kinh. Các triệu chứng thần kinh cũng tự lui bệnh, nhưng rất chậm. Các triệu chứng này bao gồm viêm màng não hoặc đau đầu. Dây thần kinh riêng lẻ có thể bị ảnh hưởng gây mất cảm giác, yếu hoặc đau ở vùng dây thần kinh bị tổn thương đi qua.

Các triệu chứng của giai đoạn muộn tiến triển sau nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi ve cắn. Giai đoạn này gây đau khớp từng cơn, tại nhiều khớp. Khoảng 10% người ở giai đoạn muộn sẽ có đau khớp gối một bên mạn tính.

Nhiều bệnh nhân mắc bệnh Lyme có đau đầu, mệt mỏi, đau khớp kéo dài nhiều tháng sau khi điều trị. Các triệu chứng này thường sẽ tự hết mà không cần điều trị thêm nhưng rất chậm.

Bác sĩ chẩn đoán bệnh như thế nào?

Bác sĩ chẩn đoán bệnh Lyme dựa trên bệnh sử và thăm khám thực thể. Xét nghiệm máu có thể được bác sĩ đề nghị, nhưng chỉ để chẩn đoán xác định. Kĩ thuật dùng để xét nghiệm máu được gọi là ELISA và Western blot. Cả hai xét nghiệm đều có thể cho kết quả dương giả hoặc không rõ ràng. Nếu bị nhiễm trùng dưới 6 tuần, cơ thể của bạn có thể chưa tạo đủ kháng thể để phát hiện trong các xét nghiệm.

Trong một số hiếm trường hợp, dịch khớp hoặc dịch não tủy có thể cần phân tích để chẩn đoán xác định bệnh Lyme.

Bệnh lyme được điều trị như thế nào?

Kháng sinh 2 – 4 tuần hầu như điều trị được bệnh Lyme. Điều trị giai đoạn sớm để phòng ngừa các biến chứng về tim mạch, thần kinh và khớp. Nếu bạn có triệu chứng của giai đoạn lan rộng hoặc giai đoạn muộn, bác sĩ có thể sẽ điều trị bằng kháng sinh đường tĩnh mạch.

Đau đầu, mệt mỏi, đau cơ và khớp có thể kéo dài nhiều tháng sau khi kết thúc điều trị kháng sinh. Tổn thương thần kinh thậm chí có thể lâu hồi phục hơn, vì hệ thần kinh chỉ tái tạo được 1 hay 2 mm mỗi ngày. Điều này không đồng nghĩa là bạn cần nhiều kháng sinh hơn, là do cơ thể của bạn cần nhiều thời gian hơn để hồi phục. Nếu kháng sinh không hề có tác dụng với các triệu chứng của bạn, nên xem xét rằng có thể bạn không mắc bệnh Lyme mà các triệu chứng là do tác nhân khác.

Nguy cơ mắc bệnh Lyme rất ít, ngay cả khi bị ve cắn, nên bác sĩ chỉ điều trị khi bạn có triệu chứng.

Phòng ngừa là cách điều trị tốt nhất cho bệnh Lyme. Dò tìm ve sau một ngày ở ngoài trời, mặc đồ nhẹ để có thể thấy được ve,  mặc đồ dài tay và bỏ ống quần vào vớ, và sử dụng thuốc xịt có chứa DEET (chất hóa học dùng trong một số loại thuốc đuổi côn trùng) để phòng ngừa ve.

Tài liệu tham khảo

http://www.orthogate.org/patient-education/general/lyme-disease