Các test mù màu

Test mù màu là một nghiệm pháp mà bác sĩ mắt của bạn sử dụng để xác định xem bạn có khiếm khuyết về thị lực màu hay không, thường được biết đến là bệnh mù màu.

Có hai loại test mù màu: test định tính có thể phát hiện sự có mặt của vấn đề về thị lực màu, và test định lượng tinh vi hơn, có thể xác định sự khiếm khuyết về thị lực màu, cũng như xác định loại và mức độ trầm trọng của bệnh mù màu.

Test định tính mù màu

Test định tính được sử dụng rộng rãi nhất cho bệnh mù màu là test thị lực màu Ishihara. Test được đặt theo tên của một bác sĩ nhãn khoa người Nhật Shinobu Ishihara (1879-1963), là người phát minh ra phương pháp này, và những mô tả về nó được công bố lần đầu tiên vào năm 1917.

Test thị lực màu Ishihara bao gồm một quyển sách nhỏ, mỗi trang chứa một mẫu vẽ hình tròn (còn gọi là “đĩa”), trong đó chứa nhiều chấm nhỏ với màu sắc, độ đậm nhạt và kích thước khác nhau. Những chấm nhỏ có vẻ được đánh màu một cách ngẫu nhiên thật ra được sắp xếp theo một kiểu nào đó, mà một người có sắc giác bình thường sẽ thấy được số có 1 hoặc 2 chữ số xuất hiện trong những dãy chấm nhỏ đó, trong khi người mù màu lại không thể nhìn ra số hoặc nhìn ra một con số khác với người có sắc giác bình thường.

Những bác sĩ mắt sẽ sử dụng những đĩa Ishihara để sàng lọc vấn đề mù màu ở bệnh nhân. Bệnh nhân bị mù màu xanh đỏ sẽ không thể nhìn thấy con số màu đỏ trong hình này.

Test thị lực màu Ishihara đầy đủ có 38 đĩa. Các phiên bản rút gọn chứa 14 hoặc 24 đĩa, được sử dụng thường xuyên hơn như là test sàng lọc trong khám mắt toàn diện.

Nói chung, bệnh nhân sẽ nhìn những đĩa Ishihara trong điều kiện ánh sáng phòng bình thường khi đang đeo kính của họ. Bởi vì test Ishihara đòi hỏi người được sàng lọc nhận biết và xác định được các con số, nên test này ít tin cậy khi kiểm tra sắc giác cho trẻ còn quá nhỏ.

Một thuật ngữ thường được dùng để mô tả các đĩa màu trong test thị lực màu Ishihara là “sự giả trùng màu” (pseudoisochromatic). Thuật ngữ này chỉ ra rằng có một vài chấm màu trong mẫu thoạt nhìn “giống” (iso-) “màu sắc” (chromatic) với những chấm khác xung quanh, nhưng đó là sự trùng màu giả (pseudo). Với sự khác nhau này, chỉ người có sắc giác bình thường mới có thể nhìn thấy con số “ẩn dấu” bên trong các dãy chấm màu đó.

Từ khi có test thị lực màu Ishihara, nhiều công ty thiết bị y khoa đã phát triển nhiều test sàng lọc mù màu tương tự, sử dụng những đĩa giả trùng màu.

Ví dụ, test thị lực màu kĩ thuật số ColorDx (hãng Konan Medical) là một ứng dụng tự thực hiện và tự đánh giá thang điểm sắc giác, có thể tải về trên máy tính bảng dùng
phần mềm Android. Ngoài kiểm tra bệnh mù màu do di truyền, ứng dụng ColorDx còn có thể phát hiện những khiếm khuyết về thị lực màu có thể phát sinh muộn hơn trong quá trình sống, gây ra do glaucoma, xơ cứng động mạch rải rác, bệnh võng mạc đái tháo đường, phù hoàng điểm và những rối loạn khác, cũng như những rối loạn sắc giác liên quan đến việc sử dụng thuốc và các chất hóa học khác trong thời gian dài.

Test định lượng mù màu

Nhằm mục đích phân tích chi tiết hơn bệnh mù màu, kèm hoặc không kèm khả năng nhận biết màu sắc chính xác của một người, người ta cần đến test định lượng mù màu. Test phổ biến nhất là test màu Farnsworth-Munsell 100.

Test này bao gồm 4 cái khay với rất nhiều đĩa màu sắc khác nhau. Mỗi khay sẽ có nhiều đĩa với một dãy màu liên quan (như hình trên). Người được khám sẽ phải sắp xếp các đĩa màu để tạo nên một dãy màu liên tục thay đổi dần, cái sau phải gần giống nhất với cái trước (mỗi màu đã được mã hóa số theo đúng thứ tự số có sẵn.)

Test này bao gồm 4 khay chứa nhiều đĩa nhỏ với màu sắc khác nhau. Mỗi khay có một đĩa màu tham khảo ở phía dưới cùng. Người được kiểm tra phải sắp xếp các đĩa màu khác trong khay để tạo nên một dãy liên tục tăng dần về màu sắc.

Để có kết quả chính xác, test màu Farnsworth-Munsell 100 phải được thực hiện ở một nơi có ánh sáng gần giống với ánh sáng tự nhiên ban ngày nhất. Những đĩa màu nên được thay thế ít nhất 2 năm một lần để tránh hiện tượng phai màu có thể ảnh hưởng đến kết quả.

Mỗi đĩa màu được đánh số phía dưới đáy để dễ dàng đánh giá kết quả. Thứ tự màu sắc được sắp xếp càng giống với mẫu thì khả năng nhận biết màu sắc của người đó càng chính xác.

Bằng cách này, test màu Farnsworth-Munsell 100 không những phát hiện người được kiểm tra có bị mù màu hay không, mà còn xác định được loại và mức độ nghiêm trọng sự rối loạn sắc giác của họ.

Những người nào nên làm test mù màu?

Test mù màu nên được thực hiện cho bất kì người nào làm việc cần đến khả năng
nhận biết chính xác màu sắc. Ví dụ như thợ điện, người vẽ quảng cáo, nhà thiết kế, kĩ thuật viên, và những người làm việc chuyên biệt trong ngành sản xuất hay marketing nhất định nào đó.

Sự ảnh hưởng của bệnh mù màu đối với khả năng làm việc của một người phụ thuộc phần lớn vào sự đòi hỏi cao hay thấp của công việc về việc phân biệt màu sắc và mức độ mù màu của người đó.

Trong nhiều trường hợp, người ta sợ việc mình có vấn đề về mù màu. Bởi vì bệnh mù màu thường xuất hiện từ lúc sinh nên hầu hết những người mù màu không hề hay biết sự khiếm khuyết về thị lực màu của họ, và không nhận thấy rằng nó đã gây trở ngại đáng kể trong cuộc sống hằng ngày của mình.

Mặc dù không có điều trị cho bệnh mù màu, trong một vài trường hợp việc đeo kính sát tròng đặc biệt có thể nâng cao khả năng phân biệt một số màu sắc nhất định nào đó.

Test mù màu online

Nhiều test mù màu có thể được tìm thấy trên mạng internet. Hầu hết các test này là phiên bản của test định tính mù màu Ishihara và được trình bày với những mức độ chất lượng hình ảnh khác nhau.

Bởi vì việc trình bày màu sắc chính xác là cần thiết trong bất kì test mù màu nào, nên kết quả từ test định tính thị lực màu online không được tin cậy lắm. Để có kết quả chính xác nhất, hãy đến gặp bác sĩ mắt của bạn và làm test mù màu với những người chuyên nghiệp, sử dụng thiết bị kiểm tra đủ tiêu chuẩn dưới ánh sáng phù hợp.

Xem thêm bài Kiểm tra mắt trẻ em của BS. Nguyễn Diệu Hương và TS.BS. Nguyễn Hữu Châu Đức

Tài liệu tham khảo

http://www.allaboutvision.com/eye-exam/color-blind-tests.htm