Giới thiệu
Cơ thể cần dinh dưỡng để khỏe mạnh và phát triển. Khi bạn có vấn đề về sức khỏe và không thể ăn được, các bác sĩ sẽ đề nghị đặt ống nuôi ăn cho bạn. Tùy vào lý do vì sao bạn cần đặt ống, ống nuôi ăn sẽ chung sống cùng bạn trong vài tuần, vài tháng, hoặc cả quãng đời còn lại. Một đoạn ống nuôi ăn từ 15-30cm sẽ được nối thông với dạ dày hoặc ruột non của bạn bằng phẫu thuật và được sử dụng để truyền đồ ăn, đồ uống và thuốc từ bên ngoài qua ống vào bên trong dạ dày hoặc ruột non. Việc giữ vệ sinh cho ống nuôi ăn rất quan trọng.
Những điều cần biết về ống nuôi ăn
Sau khi được đặt ống nuôi ăn, bạn hãy hỏi bác sĩ về những điều sau:
- Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng.
- Các dấu hiệu khi ống nuôi ăn bị tắc nghẽn và cách giải quyết.
- Cách giải quyết nếu ống bị tuột ra ngoài.
- Làm cách nào để đặt ống nuôi ăn trong quần áo được tiện lợi và an toàn.
- Làm sao để làm trống dạ dày qua ống nuôi ăn.
- Các hoạt động nào cần duy trì hoặc cần tránh khi bạn có ống nuôi ăn.
Cách sử dụng và chăm sóc ống nuôi ăn
Sử dụng ống để cung cấp thức ăn
- Việc cung cấp thức ăn sẽ bắt đầu với thức ăn dạng lỏng, bơm từ từ vào ống và tăng dần về lượng. Bạn sẽ học cách tự cho mình thức ăn, chất lỏng hoặc thuốc bằng ống và cách làm sạch ống.
- Điều quan trọng là bạn cần đảm bảo thức ăn có các thành phần dinh dưỡng phù hợp với bạn. Thức ăn cũng cần có đúng độ đặc để ống nuôi ăn không bị tắc.
- Đối với hầu hết mọi người, các loại sữa công thức thường phù hợp và hiệu quả trong việc cung cấp dinh dưỡng thông qua ống nuôi ăn. Bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn tìm ra loại sữa phù hợp để sử dụng hoặc sẽ chỉ bạn cách để xay nhuyễn các thực phẩm và truyền qua ống với sự đồng ý của bác sĩ. Bạn cần đảm bảo thức ăn xay có lượng calo, vitamin, khoáng chất, chất xơ và chất lỏng được khuyến nghị.
- Các chất lỏng khác cũng có thể truyền qua ống: Hầu hết các loại chất lỏng trong suốt như nước và soda, phương pháp điều trị enzyme, chất lỏng thay thế chất điện giải như đồ uống thể thao, nước ép.
- Khi truyền đồ ăn, phải đảm bảo rằng thức ăn hoặc sữa được giữ ở nhiệt độ phòng.
- Rửa tay trước khi xử lý ống và thức ăn. Rửa sạch phần trên của hộp sữa trước khi mở.
- Làm theo hướng dẫn của bác sĩ về lượng thức ăn cần thiết.
- Nếu truyền bằng xylanh: Nối xylanh với ống. Cho sữa hoặc thức ăn loãng vào xylanh. Giữ xylanh lên cao để thức ăn chảy vào ống. Sử dụng pít-tông trên ống tiêm để đẩy nhẹ phần thức ăn còn lại vào ống.
- Nếu sử dụng túi trọng lực: Nối túi với ống nuôi ăn và thêm sữa hoặc thức ăn loãng vào túi. Treo túi lên móc cao hơn vùng bụng khoảng 50cm. Tùy thuộc vào loại thức ăn được bơm, thức ăn có thể mất vài giờ để chảy qua ống. Hãy hỏi bác sĩ của bạn những gì bạn cần biết về thời gian này.
- Ngồi thẳng hoặc ngẩng cao đầu trong khi truyền và khoảng 60 phút (hoặc tùy theo sự yêu cầu của bác sĩ) sau khi truyền xong.
- Nếu không sử dụng hết sữa công thức sau khi mở hộp, hãy cất trong tủ lạnh. Không để sữa công thức ở nhiệt độ phòng quá 8 giờ. Vứt bỏ bất kỳ hộp thực phẩm nào đã mở sau 24 giờ, ngay cả khi chúng đã được để trong tủ lạnh.
- Nếu bạn cảm thấy đau bụng hoặc khó chịu trong bao tử trong lúc truyền thức ăn, hãy bơm thức ăn chậm lại. Sau đó, từ từ tăng tốc độ lên miễn sao bạn cảm thấy dễ chịu.
- Nếu bị tiêu chảy, táo bón hoặc nôn mửa, hãy báo với bác sĩ về việc thay đổi loại thức ăn và xin thuốc điều trị.
Sử dụng thuốc qua ống nuôi ăn
- Nếu bạn dùng thuốc qua ống nuôi ăn, hãy làm theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Đừng cố gắng bỏ cả viên thuốc vào ống vì ống có thể bị tắc. Hãy hỏi bác sĩ nếu thuốc đó có ở dạng lỏng hoặc nếu thuốc có thể được nghiền nhỏ hay không.
- Không trộn thuốc của bạn với sữa công thức vì có thể gây tắc nghẽn ống.
- Không cho nhiều loại thuốc vào ống thông cùng một lúc. Chỉ nên cho mỗi lần một loại thuốc.
- Cần rửa sạch ống bằng nước sạch trước và sau khi dùng từng loại thuốc.
- Chăm sóc ống:
- Giữ vệ sinh ống nuôi ăn là điều quan trọng nhất. Rửa sạch ống bằng nước ấm trước và sau khi cho thức ăn hoặc thuốc bằng cách sử dụng xylanh để bơm nước qua ống. Lau sạch phần đầu (phần miệng ống) của ống mỗi ngày bằng miếng gạc sát trùng.
- Luôn rửa tay trước khi chạm vào ống.
- Dán ống vào cơ thể với phần cuối ống hướng lên trên. Bạn hãy dùng băng dán y tế ở hiệu thuốc vì các loại băng dán này ít gây kích ứng da hơn. Thay đổi vị trí của băng vài ngày một lần.
- Kẹp/ khóa ống lại khi bạn không sử dụng. Đặt kẹp gần vế phía cơ thể hơn là về phía miệng ống để thức ăn và chất lỏng không chảy xuống ống.
- Giữ cho vùng da xung quanh ống sạch sẽ và khô ráo.
- Bạn có thể thấy thoải mái hơn nếu nằm ngửa hoặc nằm nghiêng. Nhưng nếu bạn nằm úp cũng không có vấn đề gì.
Phòng tránh các vấn đề thường gặp
- Bị nghẹt ống. Ống bị tắc có thể xảy ra khi ống không được bơm rửa hoặc khi dung thức ăn hoặc thuốc quá đặc.
- Ngăn ngừa tắc nghẽn bằng cách bơm rửa ống bằng nước ấm trước và sau khi bơm thức ăn và thuốc.
- Nếu ống bị tắc, hãy cố gắng bơm rửa ống bằng nước. Gọi cho bác sĩ nếu ống không thông.
- Không sử dụng dây hoặc bất cứ vật gì khác để thông ống. Dây cứng có thể chọc thủng lỗ trên ống.
- Ống rơi ra ngoài. Đừng cố gắng tự đặt ống vào lại vị trí cũ. Bạn cần liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Lỗ thông của ống ở vùng bụng sẽ từ từ đóng lại sau 2 tiếng, nên bác sĩ cần thay ống này trước khi lỗ thông trong bụng của bạn đóng lại.
- Ống rò rỉ. Ống bị tắc hoặc không khít có thể gây ra rò rỉ dịch ra ngoài. Sau khi kiểm tra ống và xả sạch để đảm bảo rằng ống không bị tắc, hãy gọi cho bác sĩ.
- Đề phòng nhiễm trùng. Điều quan trọng là giữ cho vị trí thành bụng mà ống nuôi ăn đặt vào luôn sạch và khô ráo. Kiểm tra vị trí này mỗi ngày để xem da có bị kích ứng, mẩn đỏ, sưng tấy hoặc nhiễm trùng hay không. Bôi thuốc mỡ kháng khuẩn sau khi làm vệ sinh khu vực này.
- Chăm sóc răng và nướu. Ngay cả khi bạn nhận được hầu hết hoặc tất cả dinh dưỡng từ ống xông, sức khỏe răng miệng của bạn vẫn rất quan trọng. Đánh răng, vệ sinh nướu và lưỡi hàng ngày, đồng thời giữ ẩm cho môi bằng dầu dưỡng hoặc sáp dưỡng môi.
Khi nào nên gọi cho bác sĩ
Bạn nên gọi cho bác sĩ nếu:
- Ống nuôi ăn bị rơi ra và bạn không biết cách thay ống mới.
- Có dịch rò rỉ xung quanh ống.
- Có mẩn đỏ hoặc kích ứng trên vùng da xung quanh ống.
- Ống bị tắc.
- Chảy máu nhiều nơi đặt ống
- Bị tiêu chảy sau khi bơm thức ăn hoặc sữa công thức.
- Bụng cứng và sưng lên 1 giờ sau khi bơm.
- Đau bụng càng lúc càng dữ dội hơn
- Bắt đầu dùng một loại thuốc mới.
- Bị táo bón và đi ngoài ra phân khô cứng.
- Ho nhiều hơn bình thường hoặc cảm thấy khó thở sau khi bơm thức ăn hoặc sữa.
- Nhận thấy thức ăn trong miệng của bạn
Vệ sinh khu vực xung quanh ống nuôi ăn
Bao lâu nên làm sạch khu vực xung quanh ống nuôi ăn?
Mỗi ngày một lần là được, nhưng thường xuyên hơn nếu có dịch chảy ra xung quanh ống. Một trong những cách dễ nhất để làm sạch là dùng vòi hoa sen. Hãy nhớ xoay ống (theo hướng dẫn của bác sĩ) và để nước chảy để làm sạch da khu vực này. Bạn có thể không cần phải dùng xà phòng.
Nếu bạn không thể tắm, vui lòng làm theo các bước sau.
- Rửa tay.
- Làm sạch da và ống bằng miếng gạc và nước. Nếu có lớp vảy xung quanh ống, hãy nhúng gạc vào nước ấm rồi quấn nó xung quanh khu vực bị đóng vảy. Sau khoảng 5 phút, gỡ gạc và lau sạch vảy, để da thật khô.
Độ ẩm có thể gây kích ứng da. Tránh băng vùng chân ống. Nếu cần phải băng bó, hãy nhẹ nhàng đặt băng lên trên đĩa đệm da. Thay đổi bang gạc vào buổi sáng và ban đêm hoặc khi bị bẩn.
- Kiểm tra vùng da xung quanh chân ống. Gọi cho bác sĩ hoặc y tá nếu bạn phát hiện có chảy mủ hoặc dịch, chảy máu, mô thừa, mẩn đỏ, sưng.
Nếu có một chút dịch trong thoát ra xung quanh vị trí của ống nuôi ăn, điều này là bình thường. Khi chất dịch trong này khô đi, nó trở thành một lớp vỏ màu nâu nhạt
- Trong ba tuần đầu tiên sau khi đặt ống nuôi ăn, bạn không được nới lỏng đĩa đệm da nếu không có chỉ định của bác sĩ! Sau 3 tuần, đĩa đệm da có thể được di chuyển đến một khoảng cách thoải mái với da của bạn. Xoay ống hàng ngày. Lưu ý đánh dấu hiệu trên ống để đảm bảo ống được đặt ở đúng vị trí. Nếu không có dấu hiệu, hãy ghi lại chiều dài của ống.
Nếu ống không được cố định, sự dịch chuyển của ống có thể ngăn cản quá trình lành vết thương hoặc quả bóng (dùng để cố định ống trong dạ dày) có thể trượt vào ruột. Điều này có thể gây rò rỉ, tiêu chảy, hoặc nôn mửa.
- Nhét ống nuôi ăn dưới quần áo để tránh việc ống vô tình bị kéo tuột ra.
Bạn có thể thử quấn một miếng băng keo quanh đầu ống. Sau đó, luồn một chiếc ghim qua băng dính và buộc chặt vào quần áo.
- Rửa tay sau khi làm xong các bước trên.
Các mối quan tâm khác
Cuộc sống hằng ngày với ống nuôi ăn trên cơ thể
Khi bạn không thể ăn theo cách bình thường như mọi người, điều này có thể làm thay đổi cuộc sống xã hội của bạn và khiến bạn cảm thấy bị cô lập. Bạn có thể bỏ lỡ mùi vị của thức ăn. Bạn cũng có thể cảm thấy e dè ngượng nghịu khi cơ thể có ống nuôi ăn. Bạn có thể cần phải suy nghĩ nhiều hơn về những việc bạn cần làm hàng ngày như đi ăn ở nhà hàng và đi du lịch.
Các bữa ăn chung
Bạn cần một sự điều chỉnh phức tạp với các bữa ăn chung. Nếu bạn cảm thấy thoải mái trong các bữa ăn với những người khác, những người khác cũng có thể sẽ như vậy. Một số người bơm đồ ăn qua ống và ăn cùng với mọi người. Những người khác thậm chí khi đi du lịch, họ mang theo máy xay và yêu cầu nhà bếp xay đồ ăn cho họ.
Nếu bạn không cảm thấy thoải mái khi sử dụng ống nuôi ăn nơi công cộng, hãy hỏi người quản lý nhà hàng xem có nơi nào riêng tư cho bạn không.
Sự thân mật và quan hệ tình dục
Giao tiếp cởi mở và một chút kế hoạch có thể giúp bạn giữ cho mối quan hệ tình cảm và thể chất của bạn đi đúng hướng. Ví dụ: lên lịch thời gian cùng nhau khi bạn không ăn. Nếu bác sĩ chưa thảo luận về vấn đề quan hệ tình dục khi mang ống nuôi ăn, bạn hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn.
Tiếp tục vận động thể chất.
Cho ăn bằng ống nuôi ăn không ngăn cản bạn tham gia hầu hết các hoạt động thể chất. Bạn có thể chạy hoặc đi bộ, nhưng hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn muốn tập yoga hoặc các bài tập khác có tác động đến các cơ vùng bụng. Ngay cả việc đi bơi cũng có thể chấp nhận được nếu vết mổ đã lành và nước trong hồ sạch. Ống nuôi ăn qua mũi không có hạn chế về bơi lội, ngoài ra các ống nuôi ăn khác phải đảm bảo ống đã được đóng, khóa lại và không nối vào ống bơm thức ăn. Nước biển và các hồ bơi riêng được vệ sinh khử khuẩn tốt là những lựa chọn tốt nhất nếu bạn có một ống dẫn thức ăn trong bụng. Tránh xa bồn nước nóng vì chúng chứa đầy vi sinh vật có thể gây nhiễm trùng.
Tìm kiếm sự hỗ trợ
Gia đình và bạn bè có thể giúp bạn tự tin để thích nghi với cuộc sống mới. Bạn cần sự hỗ trợ, nhưng cũng cần sự khuyến khích để sống độc lập. Bạn có thể cần lời khuyên và trợ giúp từ một chuyên gia chuyên làm việc với những bệnh nhân mang ống nuôi ăn. Đó có thể là nhà tâm lý học, y tá hoặc một người nào đó trong cộng đồng.
Tài liệu tham khảo
- https://www.uofmhealth.org/health-library/abo0957
- https://www.mountsinai.org/health-library/discharge-instructions/peg-tube-insertion-discharge
- https://www.webmd.com/digestive-disorders/living-with-feeding-tube#1
- https://www.uwhealth.org/healthfacts/gi/4350.pdf
0
