Kinh nguyệt - Những điều cần biết
Khi nào tôi bắt đầu phát triển?
Dành cho cha mẹ - Khi con cái dậy thì
0
Ngày:
09/12/2013
Lượt xem:
3889
Bài viết thứ 02/04 thuộc chủ đề “Tìm hiểu dậy thì”
Dậy thì là tên gọi của quá trình cơ thể bắt đầu phát triển và thay đổi. Ở giai đoạn dậy thì, cơ thể sẽ tăng trưởng nhanh hơn bất kỳ thời điểm nào khác trong cuộc đời, trừ giai đoạn trẻ sơ sinh. Cơ thể sẽ phát triển rất nhanh chóng và chúng ta sẽ học được rất nhiều điều mới – nhất là trong giai đoạn dậy thì.
Điều cần thiết là biết trước những thay đổi sẽ diễn ra trong giai đoạn dậy thì bởi vì tất cả mọi người đều phải trải qua quá trình này. Bất kể bạn sống ở đâu, là nam hay nữ, bạn thích hip-hop hay nhạc đồng quê, bạn sẽ phải trải nghiệm những thay đổi xảy ra ở tuổi dậy thì. Không có hai người hoàn toàn giống nhau. Nhưng tất cả mọi người đều có điểm chung là họ phải trải qua tuổi dậy thì.
Khi cơ thể đạt đến một độ tuổi nhất định, não sản sinh một hormon (hay còn gọi là nội tiết tố) đặc biệt để quá trình dậy thì bắt đầu. Đó là hormon tiết ra Gonadotropin, gọi tắt là GnRH. Khi GnRH đến tuyến yên (tuyến có hình hạt đậu ở phía dưới não), tuyến này tiết vào máu hai hormon khác là hormon hoàng thể hóa (LH) và hormon kích thích nang trứng (FSH). Cả nam và nữ đều có hai nội tiết tố này trong cơ thể. Tùy thuộc vào giới tính mà những nội tiết tố này có tác động khác nhau lên các bộ phận trên cơ thể.
Đối với nam giới, các kích thích tố đi vào máu và chuyển tín hiệu cho tinh hoàn để bắt đầu sản xuất testosterone và tinh trùng. Testosterone là nội tiết tố gây ra hầu hết các thay đổi trên cơ thể nam giới trong tuổi dậy thì. Và tinh trùng phải được sản xuất ra để nam giới có thể thực hiện chức năng sinh sản.
Đối với nữ giới, mục tiêu tác động của FSH và LH là buồng trứng, nơi đã chứa trứng từ khi mới sinh. Các nội tiết tố này kích thích buồng trứng sản sinh estrogen. Estrogen cùng với FSH và LH, làm cho cơ thể của một cô gái trưởng thành và sẵn sàng cho việc mang thai.
Đó là những gì thực sự xảy ra trong quá trình dậy thì – các loại hóa chất mới di chuyển tuần hoàn bên trong cơ thể, biến bạn từ một thiếu niên thành một người lớn với mức nội tiết của người trưởng thành.
Tuổi dậy thì thường bắt đầu vào khoảng 8 – 13 tuổi ở nữ và 10 – 15 ở nam. Tuy nhiên có một số người bắt đầu tuổi dậy thì sớm hơn hoặc muộn hơn một chút. Cơ thể mỗi người mỗi khác nhau, nên quá trình dậy thì của từng người cũng có lịch trình riêng. Đây là một trong những lý do tại sao một số bạn vẫn có thể trông như trẻ con trong khi những bạn khác lại trông giống như người lớn.
Tăng trưởng mạnh mẽ nghĩa là cơ thể của bạn đang lớn lên rất nhanh chóng! Bước vào tuổi dậy thì, có vẻ như tay áo của ta luôn luôn ngắn còn quần của ta luôn luôn trông giống như ta đang sẵn sàng cho một trận lũ – đó là bởi vì ta đang tăng trưởng rất nhanh. Một số bạn có thể cao thêm 10cm chỉ trong một năm. Quá trình dậy thì diễn ra trong vòng 2 đến 3 năm. Đây sẽ là lần cuối cùng cơ thể của ta tăng trưởng về chiều cao. Sau đó bạn sẽ dừng lại ở đó, chiều cao trưởng thành của cơ thể.
Cơ thể không chỉ tăng trưởng về chiều cao, mà những chỉ số khác của cơ thể cũng thay đổi. Bạn sẽ tăng cân và hình thể cũng thay đổi. Vai của con trai sẽ phát triển rộng hơn, cơ thể sẽ trở nên săn chắc hơn và giọng nói trầm hơn. Ở một số chàng trai, vú có thể phát triển một chút, nhưng hầu hết sự thay đổi này sẽ biến mất vào cuối tuổi dậy thì. Các bạn nam cũng sẽ thấy những thay đổi khác như là dương vật dài hơn, tinh hoàn to hơn. Tất cả những thay đổi này là dấu hiệu nói rằng cơ thể trong tuổi dậy thì và đang phát triển như mong đợi.
Cơ thể bạn nữ bắt đầu có nhiều đường cong hơn. Các bạn tăng cân ở vòng hông và phát triển ngực, bắt đầu bằng chút sưng dưới núm vú. Đôi khi một bên vú có thể phát triển nhanh hơn so với bên kia, nhưng sau đó chúng sẽ tương đương nhau. Các cô gái sẽ nhận thấy sự gia tăng chất béo trên cơ thể và thỉnh thoảng đau nhức dưới núm vú khi ngực bắt đầu nở rộng – và đó là chuyện rất bình thường. Tăng cân để phát triển thành cơ thể một người phụ nữ là rất cần thiết, vì vậy việc ăn kiêng để hạn chế tăng cân trong giai đoạn này hoàn toàn không tốt cho sức khỏe và sự phát triển. Nếu bạn có thắc mắc về cân nặng, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn tốt nhất.
Thường khoảng 2 đến 2,5 năm sau khi ngực bắt đầu phát triển, bạn gái bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Đây là một dấu hiệu nữa giúp bạn gái biết tuổi dậy thì đang tiến triển và các nội tiết tố đang hoạt động bình thường. Cơ thể bạn gái có hai buồng trứng, mỗi buồng trứng chứa hàng ngàn trứng. Trong chu kỳ kinh nguyệt, một trứng rụng, đi ra khỏi buồng trứng, vào ống dẫn trứng và dừng lại ở tử cung. Trong khi trứng được giải phóng khỏi buồng trứng, lớp nội mạc tử cung đã tăng sinh các ống tuyến với một lớp lót đầy mạch máu và các mô. Nếu trứng được gặp tinh trùng, quá trình thụ tinh xảy ra và trở thành hợp tử, và hợp tử sẽ ở lại trong tử cung để phát triển thành một em bé, hợp tử này sử dụng mạch máu và các mô để nuôi, bảo vệ và phát triển bào thai. Nếu trứng không được thụ tinh, tử cung không có nhu cầu có tăng sinh lớp ống tuyến chứa đầy mạch máu và mô, tất cả thành tố này sẽ bị loại khỏi cơ thể qua đường âm đạo gọi là quá trình hành kinh. Một lần hành kinh thường kéo dài 5-7 ngày. Khoảng 2 tuần sau một nang trứng khác sẽ được giải phóng, quá trình này đánh dấu thời điểm giữa chu kỳ.
Một trong những dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì là lông mọc ở những vùng cơ thể trước đây rất nhẵn nhụi. Cả nam và nữ bắt đầu mọc lông nách và lông mu (trên và xung quanh bộ phận sinh dục). Lúc đầu lông chỉ mọc ngắn và thưa thớt. Sau khi qua tuổi dậy thì, lông dài hơn, dày hơn, to hơn và sẫm màu hơn. Sau đó các chàng trai sẽ mọc râu.
Một dấu hiệu đi kèm với tuổi dậy thì là mụn trứng cá. Mụn trứng cá được kích hoạt bởi hormon tuổi dậy thì, thường bắt đầu vào thời gian đầu của tuổi dậy thì và có thể kéo dài trong suốt quá trình thành niên. Mụn thường nổi trên mặt, phần trên của lưng hoặc là trên ngực. Hãy giữ làn da được sạch sẽ. Các bác sĩ sẽ có giải pháp để loại trừ mụn trứng cá. Tin tốt cho các bạn là mụn trứng cá sẽ giảm nhiều hoặc biến mất sau khi kết thúc tuổi dậy thì.
Rất nhiều thanh thiếu niên sẽ phát hiện không chỉ có mùi dưới cánh tay (hay còn gọi là “hách từ trong nôi”) mà còn ở các nơi khác trên cơ thể, khi bước vào tuổi dậy thì. Đó là mùi của cơ thể và tất cả mọi người đều có. Lý do là, các nội tiết tố tuổi dậy thì sẽ tác động lên các tuyến trên da làm sản sinh các chất có mùi hôi, tạo ra mùi đặc trưng cho tuổi vị thành niên!
Bạn có thể làm gì? Hãy giữ cơ thể sạch sẽ để giảm bớt mùi. Hãy tắm rửa mỗi ngày, vào buổi sáng trước khi đi học, hoặc buổi tối. Sử dụng lăn khử mùi (hoặc chất khử mùi với chống mồ hôi) mỗi ngày có thể giữ cho mùi cơ thể trong tầm kiểm soát.
Còn một số dấu hiệu nữa bạn sẽ nhận thấy. Và đó đều là những thay đổi rất bình thường. Các bạn gái sẽ nhìn thấy hay cảm thấy một chất dịch nhầy, trắng tiết ra từ âm đạo. Không có gì bất thường ở đây, chỉ là một dấu hiệu khác của sự thay đổi trên cơ thể và hệ thống nội tiết.
Các bạn trai sẽ thấy sự cương cứng (khi dương vật được bơm máu và trở nên cứng). Cương cứng xảy ra khi tưởng tượng, suy nghĩ về tình dục hoặc đôi khi không có lý do nào cả. Các bạn trai có thể trải qua những giấc-mơ-ướt hay còn gọi là mộng tinh, nghĩa là dương vật cương cứng và xuất tinh trong khi đang ngủ. Lúc đó, tinh dịch được phóng ra khỏi tinh hoàn, đó là một chất nhầy có chứa tinh trùng. Khi thức dậy, đồ lót hoặc giường có chút ẩm ướt; những “giấc mơ ướt” là vậy. Mộng tinh ít thường xuyên hơn và không còn nữa khi tiến đến cuối giai đoạn dậy thì. Ngoài ra, giọng nói của bạn nam bị “vỡ” và trở nên trầm hơn.
Trong khi sinh lý cơ thể dần dần thay đổi do sự biến đổi nội tiết tố, tâm lý của vị thành niên cũng diễn ra những thay đổi tương ứng. Ở tuổi dậy thì, bạn có thể thấy bối rối hoặc có những cảm xúc mạnh mẽ trước đây chưa bao giờ có. Bạn có thể thấy lo lắng cơ thể đang trông như thế nào. Bạn có thể quá nhạy cảm hoặc dễ dàng trở nên khó chịu. Một số thanh thiếu niên nổi nóng nhiều hơn bình thường với bạn bè và gia đình.
Đối phó với những cảm xúc mới này là điều không dễ dàng. Thường thì mọi người không cố tình làm bạn tổn thương hay chọc giận bạn. Đó chỉ là “bộ não đang dậy thì” của bạn đang điều chỉnh để thích nghi. Ban đầu sẽ khó khăn trong việc điều chỉnh, nhưng dần dà sẽ dễ dàng hơn. Hãy thổ lộ và chia sẻ những bức bối trong lòng mình với một người bạn, tốt hơn hết là cha mẹ, anh chị em lớn tuổi hơn, hoặc người đã trải qua tất cả những điều này.
Có thể bạn sẽ thấy bối rối và lo lắng với những cảm xúc mới về tình dục và có rất nhiều câu hỏi trong đầu. Nội tiết tố estrogen và testosterone đem lại cho bạn trách nhiệm mới và khả năng tạo ra một đứa trẻ. Vì vậy, việc hỏi để được giải đáp tất cả những thắc mắc mà bạn đang chất chứa là rất quan trọng. Mọi người thường thấy xấu hổ và lo lắng khi nói về tình dục, nhưng quan trọng hơn là bạn phải chắc chắn rằng bạn có tất cả những thông tin đúng đắn. Một số thanh thiếu niên có thể nói chuyện với cha mẹ về tình dục và có được tất cả các câu trả lời. Nhưng nếu bạn cảm thấy ngại ngùng khi nói chuyện với cha mẹ, có rất nhiều người khác nữa để bạn thổ lộ, như bác sĩ, y tá, thầy cô, tư vấn viên, hoặc một người lớn nào mà bạn cảm thấy thoải mái chia sẻ.
Mọi người khác nhau từng chút một, vì vậy không thể có hai cá thể phát triển hoàn toàn giống nhau. Mỗi người có một lộ trình riêng của mình. Một số bạn nữ có được những đường cong, trong khi những bạn khác lại không có. Hay giọng nói của người bạn thân nhất của ta đã thay đổi trong khi giọng của ta vẫn cứ the thé cao như giọng con nít. Hoặc bạn cứ bị trêu là cao kều nhất lớp hay là đứa duy nhất trong lớp phải cạo râu… Nhưng cuối cùng thì tất cả mọi người đều bắt kịp nhau, những khác biệt đó sẽ không còn nữa. Và hãy nhớ rằng không có cái gọi là “trông thế này mới đúng, thế kia là sai”. Tất cả những khác biệt đó làm cho mỗi người trong chúng ta là những cá thể duy nhất, về cả thể chất lẫn tâm hồn.
Từ khóa
0
0
