Nghiên cứu về châm cứu trong ung thư khơi lại những tranh luận về một kỹ thuật chưa được chính thức công nhận

Một trong những thử nghiệm lâm sàng lớn nhất từ xưa đến nay về tác dụng giảm đau của châm cứu trên bệnh nhân ung thư đã khơi lại những tranh luận chưa ngã ngũ về vai trò của kỹ thuật này trong điều trị ung thư.

Các bác sĩ (BS) chuyên khoa ung thư đã thực hiện một cuộc thử nghiệm lâm sàng về việc dùng châm cứu thật và giả trên 226 bệnh nhân nữ ở 11 trung tâm ung thư khác nhau ở khắp nước Mỹ. Kết quả báo cáo ngày 7 tháng 12 năm 2017 tại Hội nghị về ung thư vú tại Texas cho thấy châm cứu làm giảm đau đáng kể cho những bệnh nhân nữ bị ung thư vú đang dùng liệu pháp nội tiết tố. Các BS gợi ý rằng châm cứu có thể giúp bệnh nhân duy trì việc theo đuổi các phương pháp điều trị ung thư truyền thống, qua đó làm tăng tỉ lệ sống sót. Tuy nhiên, những người hoài nghi thì cho rằng việc tiến hành nghiêm ngặt một cuộc thử nghiệm lâm sàng về châm cứu theo phương pháp mù đôi (tức là cả bệnh nhân lẫn bác sĩ không biết mình đang điều trị theo cách nào) là hoàn toàn bất khả thi.

Phương pháp châm cứu đang được quan tâm nhiều hơn vì những lo ngại về tác dụng phụ rất xấu và khả năng gây nghiện của các thuốc giảm đau nhóm opioid. Vì vậy, rất nhiều trung tâm ung thư của Mỹ đã cung cấp các liệu pháp điều trị bổ sung để cắt cơn đau. Gần 90% trung tâm ung thư đề nghị bệnh nhân thử dùng châm cứu và chỉ hơn 70% dùng châm cứu để giảm các tác dụng phụ. Điều này làm cho những người hồ nghi như BS Steven Novella, chuyên khoa Nội thần kinh tại ĐH Y Yale- đồng thời là người sáng lập ra trang Science-Based Medicine, kinh sợ. Ông nói: ”Châm cứu không có cơ sở khoa học và khuyến khích sử dụng nó chả khác nào nói với bệnh nhân rằng phép màu có thể trở thành hiện thực”.

Tuy nhiên, BS Dawn Hershman, một BS chuyên khoa ung thư tại Columbia University Medical Centre ở thành phố New York đã quyết định thử nghiệm xem liệu châm cứu có thể giúp giảm đau do thuốc ức chế men aromatase trong điều trị ung thư vú hay không. Loại thuốc này làm giảm nồng độ estrogen, và có thể giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư nếu bệnh nhân uống trong vòng 5-10 năm. Tuy nhiên, thuốc có tác dụng phụ là gây đau giống như đau khớp, làm cho phân nửa số bệnh nhân nữ uống thuốc không thường xuyên hoặc ngưng giữa chừng.

Hiệu quả giảm đau ý nghĩa

Sau khi thu được kết quả khả quan từ một cuộc thử nghiệm lâm sàng nhỏ, BS Hershman và cộng sự đã tiến hành một cuộc thử nghiệm lớn hơn. 226 bệnh nhân nữ được chia ra làm 3 nhóm: nhóm thứ 1 dùng châm cứu thật, nhóm thứ 2 dùng châm cứu giả (tức dùng kim châm vào những nơi không phải huyệt đạo và chỉ châm nông dưới da) và nhóm 3 không điều trị gì. Các kỹ thuật viên châm cứu được hướng dẫn để tuân theo các phương pháp điều trị nhất quán. Các bệnh nhân được hướng dẫn ghi lại mức độ đau.

Sau 6 tuần điều trị, “cơn đau tồi tệ nhất” (thang điểm số 10 trong thang đánh giá mức độ đau) trong nhóm được châm cứu thật sự ít hơn 1 điểm so với 2 nhóm còn lại. Đây là tác dụng có ý nghĩa về mặt thống kê, và hiệu quả này nhiều hơn phương pháp điều trị thay thế như duloxetine- một loại thuốc chống trầm cảm được dùng để giảm đau cho bệnh nhân ung thư. Bên cạnh đó, tỉ lệ bệnh nhân có cơn đau cải thiện trên 2 điểm (bà Hershman gọi là cải thiện ý nghĩa về mặt lâm sàng) đã tăng gấp đôi, từ 30% ở 2 nhóm chứng lên 58% ở nhóm được châm cứu thật sự. Không giống như duloxetine, hiệu quả giảm đau này vẫn được duy trì sau khi kết thúc châm cứu. Bà Hershman kết luận rằng châm cứu là một “phương pháp thay thế hợp lý” cho với những loại thuốc kê đơn như duloxetine hoặc thuốc phiện y tế, mặc dù cả hai loại này không nằm trong thử nghiệm.

Ông Rollin Gallagher, người điều hành của nghiên cứu về đau tại ĐH Pennsylvania ở Philadelphia, đồng thời là Chủ biên của Tạp chí Pain Medicine phát biểu rằng: ”Có nhiều bằng chứng lâm sàng từ trung bình đến tốt về châm cứu và đây lại là một sự đóng góp mới”.

Hiệu ứng giả dược?

Nhưng những người hoài nghi lại chỉ trích nghiên cứu này. Ông Edzard Ernst, giáo sư danh dự của ngành y học bổ sung tại ĐH Exeter của Anh, phát biểu: ”Cho dù cuộc thử nghiệm lâm sàng có tiến hành nghiêm túc thế nào đi nữa, thì những kỹ thuật viên châm cứu vẫn biết rằng họ đang dùng châm cứu thật hay giả cho bệnh nhân. Điều này có thể làm ảnh hưởng đến cách phản ứng của các tình nguyện viên”. Ông nói thêm là: ”Tôi sợ rằng đây lại thêm một cuộc thử nghiệm gợi ý rằng châm cứu chỉ là một hiệu ứng giả dược.”

Tuy nhiên, ông Jun Mao, chủ nhiệm khoa y học kết hợp tại Trung Tâm Ung Thư Memorial Sloan Kettering tại thành phố New York, cho rằng thử nghiệm lâm sàng về châm cứu như của bà Hershman còn tốt hơn là các nghiên cứu về chăm sóc giảm nhẹ, liệu pháp nhận thức hành vi hay là rèn luyện thể lực mà những người tham gia đều biết rõ là họ đang được điều trị bằng phương pháp gì. Ông bảo rằng Những kẻ hồ nghi “chấp nhận kết quả lâm sàng từ những lĩnh vực điều trị như thế, nhưng lại chống lại châm cứu một cách mù quáng”. “Thật là không công bằng khi chỉ dùng một luận điểm mà chối bỏ cả lĩnh vực”.

Ông Gallagher cho rằng có nhiều nghiên cứu cho thấy châm cứu gây nên sự thay đổi về sinh lý thần kinh liên quan tới cơn đau, từ hội chứng ống cổ tay cho đến hội chứng đau cơ xơ hóa (fibromyalgia). Ông nói rằng việc kết hợp châm cứu vào y học chính thống, hơn là giao nó cho những kỹ thuật viên châm cứu độc lập, và có lẽ không có giấy phép hành nghề, sẽ giảm thiểu những rủi ro gây ra do những tay lang băm. Ông nói thêm: ”Đó là lý do vì sao chúng ta nên mang châm cứu vào chung.”

Đối với Hershman, bà lo rằng mối nghi ngại của những người hoài nghi làm mất đi cơ hội được điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Bà nói ”Bảo rằng một thứ tốt hơn về mặt dược lý, trong khi chúng gây ra độc tính tệ hại, cũng là một vấn đề. Chúng tôi đã cố gắng tiến hành nghiên cứu về châm cứu một cách nghiêm túc nhất, và sau cùng, nếu phương pháp này có thể giúp cho ai đó không phải bỏ thuốc hoặc cải thiện chất lượng cuộc sống của họ, thì nó rất xứng đáng để thử”.

Tài liệu tham khảo

1. https://www.nature.com/articles/d41586-017-08309-y?WT.mc_id=FBK_NA_1712_ACCUPUNCTURECANCER_PORTFOLIO
2. http://ascopubs.org/doi/10.1200/JCO.2009.23.4708