0
Ngày:
08/11/2018
Lượt xem:
5882
Bài viết thứ 22/38 thuộc chủ đề “Các loại xét nghiệm”
ERCP là một thủ thuật dùng ống nội soi và tia X để quan sát ống tụy và ống mật. ERCP cũng được dùng để lấy sỏi mật hoặc lấy một mẫu mô nhỏ mang đi phân tích (sinh thiết).
Lưu ý: những thông tin dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo chung. Cách thức và quy trình thực hiện có thể khác nhau ở các bệnh viện. Do đó, hãy tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc cơ sở y tế mà bạn đang khám chữa bệnh.
ERCP là chữ viết tắt tiếng Anh của “endoscopic retrograde cholangiopancreatography”, nghĩa là nội soi chụp mật tụy ngược dòng. ERCP là một thủ thuật rất hữu ích, có thể được sử dụng để chẩn đoán và điều trị nhiều bệnh khác nhau, như:
Ống nội soi là một ống quang học có đường kính nhỏ khoảng ngón tay út và có thể uốn cong dễ dàng. Ống nội soi được đưa qua miệng, vào trong thực quản và xuống đến dạ dày, và tá tràng (đoạn đầu của ruột non). Ống nội soi chứa các sợi quang học dẫn truyền ánh sáng giúp bác sĩ có thể nhìn thấy bên trong các cấu trúc trên (đường tiêu hóa).
Chụp mật tụy là phương pháp chụp X quang của ống mật và ống tụy. Những ống này thường không hiện hình khi chụp X quang thông thường. Tuy nhiên, nếu thuốc cản tia X (thuốc cản quang) được bơm vào trong lòng ống thì phim X quang sẽ cho thấy hình ảnh rõ nét của các ống này.
Thông thường, dịch mật hay dịch tụy chảy trong các ống này theo chiều hướng về nhú (một cấu trúc đặc biệt hình thành tại nơi ống mật chủ đổ vào tá tràng). Khi thuốc cản quang được bơm vào nhú thông qua một ống nhựa đặt trong lòng ống nội soi, thuốc sẽ đi ngược lên ống tụy và ống mật nên gọi là “ngược dòng”. Phim X quang được chụp ngay lúc đó để hiển thị hình ảnh ống mật tụy.
Hình 1. Minh họa thủ thuật ERCP. Đường mật bị tắt/hẹp tạo nên hình ảnh dãn đường mật phía trên đó. Ống stent (màu xanh dương) đặt vào ống mật chủ để làm thông đường mật. Hình đen trắng bên phải (hình B) là hình ảnh trên màn hình chụp trong quá trình thực hiện thủ thuật.
Hình 2. Hình ảnh X quang chụp các cấu trúc đường mật trong thủ thuật ERCP lấy sỏi mật. Những viên sỏi nằm thành hàng trong ống mật chủ gây tắc đường mật.
Gan là cơ quan tiêu hóa nằm ở phía trên bên phải của bụng. Mật được các tế bào gan tạo ra, di chuyển vào các ống nhỏ gọi là ống mật. Những ống này hợp lại thành ống mật chủ. Mật chảy liên tục xuống ống mật chủ rồi chảy qua một lỗ gọi là “nhú tá lớn” để xuống tá tràng (xem hình).
Hình 3. Hình minh họa tương quan giữa các cấu trúc đường mật.
Hỗng tràng là đoạn ruột non kế tiếp tá tràng.
Túi mật nằm dưới gan và cũng ở phía trên bên phải bụng. Nó giống như là một cái túi đi ra từ ống mật chủ giúp dự trữ mật giữa các bữa ăn. Túi mật co bóp khi bạn ăn để tống hết lượng mật dự trữ vào ống mật chủ. Mật đi qua đoạn còn lại của ống mật chủ rồi đổ vào tá tràng giúp tiêu hóa thức ăn, đặc biệt là các chất béo.
Tụy là một cơ quan sản xuất các chất hóa học gọi là men tụy giúp tiêu hóa thức ăn. Các men này chảy vào các ống tụy, được gom vào ống tụy chính và cuối cùng đổ xuống tá tràng sau khi đi qua nhú. Tụy cũng sinh ra một số nội tiết tố như insulin, glucagon,… nhưng chúng được tiết thẳng vào máu.
Bác sĩ có thể làm tê phần sau họng của bạn bằng thuốc xịt gây tê tại chỗ. Bạn thường được tiêm thuốc an thần vào tĩnh mạch ở tay. Thuốc an thần làm bạn buồn ngủ và thư giãn nhưng không gây ngủ. Đây không phải là gây mê toàn thân.
Ở tư thế nằm nghiêng trên giường, bạn sẽ được bác sĩ sẽ yêu cầu nuốt đoạn đầu của ống nội soi. Những ống nội soi hiện đại thường nhỏ hơn ngón trỏ và khá dễ nuốt. Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng đẩy ống soi xuống thực quản, dạ dày rồi vào tá tràng.
Bác sĩ sẽ quan sát mặt trong dạ dày, tá tràng của bạn qua màn hình nối với máy nội soi. Không khí được bơm vào dạ dày và tá tràng qua một kênh trong ống nội soi giúp bề mặt căng ra và quan sát dễ dàng hơn. Bạn có thể cảm thấy đầy bụng và muốn ợ hơi.
Ống nội soi cũng có một kênh ở bên cho các dụng cụ đi qua, được bác sĩ sử dụng với nhiều mục đích khác nhau. Ví dụ:
Ống nội soi được rút ra nhẹ nhàng khi thủ thuật kết thúc. ERCP có thể được thực hiện trong 30 phút đến 1 giờ tùy vào mục đích của thủ thuật.
Bạn nên được bệnh viện hướng dẫn trước khi làm ERCP.
Các hướng dẫn bao gồm:
Nếu ERCP được tiến hành chỉ để chụp phim X quang, hầu hết mọi người có thể về nhà sau khi nghỉ ngơi vài giờ. Bạn không nên chạy xe, vận hành máy móc hoặc uống rượu trong vòng 24 giờ sau khi dùng thuốc an thần. Nếu bạn về nhà trong ngày làm thủ thuật, bạn cần có người đi cùng và ở cùng trong 24 giờ, cho tới khi thuốc an thần hết tác dụng hoàn toàn.
Hầu hết mọi người có thể trở về hoạt động bình thường sau 24 giờ. Nhờ tác dụng của thuốc an thần, đa số bệnh nhân không nhớ gì về thủ thuật. Bạn có thể được yêu cầu nằm viện ít ngày nếu ERCP được thực hiện để lấy sỏi hoặc đặt stent.
Hầu hết các ca ERCP được thực hiện an toàn và không có vấn đề gì. Vài người bị đau họng nhẹ một vài ngày sau đó. Bạn có thể thấy mệt mỏi hoặc buồn ngủ trong vài giờ do thuốc an thần.
Những biến chứng ít gặp bao gồm:
Nguy cơ biến chứng sẽ cao hơn nếu bạn có sức khỏe kém. Lợi ích của thủ thuật cần được cân nhắc so với nguy cơ gặp biến chứng (dù thấp).
Hãy báo với bác sĩ nếu bạn nghĩ mình có thể có thai. Thủ thuật ERCP vẫn có thể được thực hiện trong trường hợp có thai, sau khi lưu ý một số vấn đề nhất định. Bác sĩ có thể đề nghị trì hoãn ERCP hoặc gợi ý dùng thủ thuật khác.
0
0
