Đăng nhập
Y Học Cộng đồng Dự án “Y Học cùng cộng đồng” phổ biến những kiến thức khoa học và thường thức về y học cho cộng đồng Việt Nam
Bài viết này lược dịch Phóng sự do NHK thực hiện tháng 6 năm 2013, nói về hiện trạng việc điều trị tế bào gốc thực hiện tự do trên nước Nhật. Bài dịch này nhằm mục đích cung cấp thông tin, và người viết bài không có mâu thuẫn lợi ích nào với các cơ sở cung cấp dịch vụ hay Viện nghiên cứu Tế bào gốc.
Link bài phóng sự xem tại đây
- Bệnh nhân khi bị nói là “không thể chữa lành” thì thường thất vọng và muốn tìm kiếm cơ may bằng các kỹ thuật y học tiên tiến. Một trong những kỳ vọng đó là Liệu pháp Tế bào gốc.
- Trong số các bác sĩ cung cấp dịch vụ này, nhiều người không hiểu rõ về tế bào gốc. Họ chỉ nghĩ rằng tiêm tế bào gốc vào người thì tự nó sẽ tìm tới chỗ bị hỏng hóc và tự sửa chữa. Hoặc tế bào gốc tự tạo ra các hormone để chữa bệnh. Khoa học vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu tìm hiểu nên thật ra họ không rõ cơ chế, hiệu quả lẫn độ an toàn.
- Ở thời điểm làm phóng sự này, trên khắp nước Nhật có hơn 100 cơ sở điều trị (Clinic) TBG tư nhân. Trong nhiều bệnh nhân kỳ vọng vào liệu pháp mới, một số người đã chịu tác dụng phụ. Một phụ nữ 30 tuối muốn bầu ngực to hơn nên đã truyền tế bào gốc. Sau một thời gian, thật ra ngực của chị bị nổi lên một cục. Trong khi bệnh nhân rất lo lắng, thất vọng và hối hận, lời giải thích có thể là “Có lẽ lượng tế bào tiêm vào không đủ”. Đúng vậy, hiện người ta chưa biết tiêm bao nhiêu tế bào gốc là đủ. Theo thống kê của nhóm khảo sát NHK thì đã có khoảng 100 ca bị tác dụng phụ khi theo điều trị ở 9 clinic khác nhau. Hiệp hội Thẩm Mỹ Nhật Bản cũng đang lên tiếng về sự tăng nhanh của vấn đề này.
- Tại sao Nhật Bản được làm điều đó?
Thông thường thì các phương pháp điều trị phải vượt qua kỳ sát hạch khắt khe là các thử nghiệm lâm sàng để kiểm chứng hiệu quả và độ an toàn rồi mới được đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, ở Nhật Bản có một loại điều trị không cần qua kỳ sát hạch này. Đó là Điều trị tự do: bệnh nhân trả hết chi phí điều trị (không dùng bảo hiểm) thì có thể điều trị cách gì cũng được tùy thỏa thuận với bác sĩ và phía cung cấp dịch vụ. Với sự kỳ vọng dâng cao, số bác sĩ tự lập clinic điều trị tế bào gốc tăng lên, mặc cho kiến thức chuyên môn thật ra là “chả biết gì” (Nguyên văn: ほとんど持っていません)
- Phỏng vấn một bác sĩ: “Tôi nghĩ rằng Liệu pháp Tế bào gốc sẽ là một giải pháp tuyệt vời thay đổi hoàn toàn thường thức y học hiện tại. Tôi muốn tự mình thử xem nó thế nào. Tôi thật sự không lường trước được hậu quả của nó.
Thật ra, vị bác sĩ này vừa bị truy tố về sự cố làm mù mắt một bệnh nhân 60 tuổi. Bà đã muốn cải thiện thị lực, nhưng khi tiêm tế bào gốc vào 10 vị trí khác nhau trong mắt, bà bị bong võng mạc dẫn tới mù lòa. Đứng trên quan điểm lý luận y học nghiêm túc, những điều trị “ngay và luôn” này là quá tùy tiện và nguy hiểm.
- Phỏng vấn thành viên cấp cao (Trustee) của Hội Y học tái sinh Nhật Bản
Số người nhận điều trị tế bào gốc ở Nhật đã vượt quá 10000 người! Con số này quả là quá mức tưởng tượng của chúng ta. Trong khi ở các đại học và viện nghiên cứu, người ta phải làm nhiều thí nghiệm trên tế bào, cả khi cấy thì cũng phải bắt đầu từ chuột, heo,…kiểm định độ an toàn và hiệu quả qua nhiều bước chi tiết thì mới dám nghĩ tới chuyện làm trên người. Thật không thể tin được là đã có người làm thẳng trên bệnh nhân.
Nếu thông tin từ 10000 bệnh nhân này được báo cáo thu thập thì sẽ là một nguồn dữ liệu quý để phân tích về sau. Tuy nhiên, hiện ở Nhật chẳng có hệ thống nào ghi nhận các báo cáo về hiệu quả hay tác dụng phụ trên người bệnh cả. Nghe nói cũng có người chết mà tôi nghĩ là hoàn toàn có thể vì nghiên cứu trên động vật đã ghi nhận hiện tượng tế bào gốc làm tắc mạch máu. Chúng ta cần tối ưu hóa số lượng tế bào và cách truyền vào cơ thể để đảm bảo an toàn.
Thật ra, trong lịch sử y học Nhật Bản, chỉ cần 1 sự cố/tác dụng phụ lớn xảy ra thì mảng nghiên cứu đó sẽ bị chậm mất 10-20 năm. Kỳ vọng vào Y học tái sinh ở Nhật là rất lớn, nhưng cũng chỉ cần vài sự cố như vậy thì chính phủ sẽ cấm tiệt việc nghiên cứu như ở nhiều nước khác. Nên nhiệm vụ của chúng tôi là cảnh báo và đã yêu cầu Bộ Y tế vào cuộc.
- Nhật Bản là Thiên đường của Y học tái sinh?
Chính vì Nhật không cấm gì nên rất nhiều bệnh nhân hay du khách từ Nga, Hàn Quốc,… đã đến Nhật theo hình thức du lịch chữa bệnh. Các công ty môi giới cũng tha hồ làm Video quảng cáo nâng cao kỳ vọng, ngay cả với những bệnh như Cao Huyết Áp, Tiểu Đường hoặc chứng tê chân. Vì ở Hàn Quốc không được làm, đã có trên 8000 người Hàn Quốc tới Nhật vì liệu pháp tế bào gốc. Một số cơ sở ở Nga còn triển khai “trò” nuôi cấy TBG ở Nga rồi mang vào mời bác sĩ Nhật hợp tác xài trên người Nga, vì người Nga cũng yêu và tin hàng Nhật.
(Còn tiếp)
