Còn ống động mạch

Ống động mạch là gì?

Ống động mạch (DA) là một mạch máu bình thường trong cơ thể, có nhiệm vụ kết nối hai động mạch chính – động mạch chủ và động mạch phổi – giúp đưa máu từ tim ra nuôi cơ thể bào thai. Ống động mạch đưa máu ra khỏi phổi, trực tiếp nuôi cơ thể.

Khi bào thai nằm trong bọc nước ối, phổi không được sử dụng vì bé nhận oxygen trực tiếp từ nhau thai của người mẹ. Khi trẻ sơ sinh bắt đầu sử dụng phổi để thở, ống động mạch không còn cần thiết và thường bít lại trong vòng 2 ngày đầu tiên sau sinh.

Tuy nhiên, khi ống động mạch không bít lại sẽ dẫn đến bệnh lý được gọi tên là “Còn ống động mạch” (patent ductus arteriosus – PDA), khi đó máu giàu oxygen từ động mạch chủ bị trộn lẫn với máu nghèo oxy trong động mạch phổi. Kết quả là phổi nhận quá nhiều máu đổ về, gây tăng gánh cho tim và làm tăng huyết áp động mạch phổi.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của bệnh còn ống động mạch vẫn chưa được biết rõ, nhưng có thể do yếu tố di truyền.

Còn ống động mạch thường gặp ở trẻ sinh non và gặp ở nữ nhiều gấp hai lần nam. Bệnh cũng thường gặp ở trẻ bị hội chứng suy hô hấp sơ sinh, rối loạn di truyền (như hội chứng Down), và trẻ sơ sinh có mẹ mắc bệnh sởi Đức (Rubella) trong khi mang thai.

Trong đa phần các trường hợp trẻ mắc bệnh còn ống động mạch nhưng có cấu trúc tim bình thường, ống động mạch sẽ co lại và tự biến mất trong vài ngày đầu sau sinh. Một số ống động mạch sẽ tự đóng khi trẻ được một tuổi.

Ở trẻ sinh non, ống động mạch có nhiều khả năng tiếp tục mở, đặc biệt là nếu trẻ có bệnh phổi. Lúc này cần xem xét các biện pháp điều trị đóng ống động mạch.

Ở trẻ có dị tật tim kèm theo làm giảm lưu lượng máu từ tim đến phổi hoặc làm giảm lưu lượng máu giàu oxygen cho cơ thể, lúc ấy ống động mạch tồn dư kéo dài có thể có lợi ích cho trẻ, bác sĩ có thể kê thuốc để giữ ống động mạch tiếp tục mở.

Triệu chứng – Xét nghiệm cận lâm sàng

Ở trẻ có ống động mạch lớn, có thể có các triệu chứng như:

• Mạch nẩy mạnh.
• Thở nhanh.
• Biếng ăn.
• Khó thở.
• Đổ mồ hôi khi ăn.
• Nhanh mệt mỏi.
• Tăng trưởng kém

Khi nghi ngờ trẻ có bệnh PDA, bác sĩ sẽ sử dụng ống nghe để khám âm thổi ở tim – triệu chứng thường gặp ở trẻ bị bệnh PDA. Ngoài ra có thể cần đến các xét nghiệm cận lâm sàng, như:

• Xquang.
• Điện tâm đồ. Xét nghiệm đo hoạt động điện của tim và có thể cho thấy liệu tim có bị giãn lớn hay không.
• Siêu âm tim. Xét nghiệm sử dụng sóng siêu âm để chẩn đoán bệnh lý tim. Sóng phát ra từ máy dội vào các bộ phận của tim, thông qua đó gián tiếp thấy được hình ảnh tim. Ở những trẻ bị còn ống động mạch, siêu âm cho thấy độ lớn của ống động mạch và khả năng đáp ứng của tim.

Điều trị

Ba biện pháp điều trị cho còn ống động mạch bao gồm:

• Sử dụng thuốc.
• Đặt catheter.
• Phẫu thuật.

Bác sĩ sẽ quyết định đóng ống động mạch khi kích thước ống động mạch đủ lớn, khiến lượng máu về tim quá nhiều, làm tim giãn nở.

Ống động mạch có thể được chỉ định đóng để làm giảm nguy cơ nhiễm trùng tim (viêm nội tâm mạc), ảnh hưởng đến lớp nội tâm mạc, lớp nội mạc mạch máu. Bệnh viêm nội tâm mạc nguy hiểm và cần được điều trị bằng kháng sinh truyền tĩnh mạch.

Tài liệu tham khảo

http://kidshealth.org/PageManager.jsp?dn=American_Academy_of_Family_Physicians&lic=44&ps=107&cat_id=141&article_set=87529