U xơ tử cung

Biên dịch: Võ Ngọc Anh Thư

Hiệu đính: BS. Nguyễn Tấn Hưng

Tổng quát

Vị trí u xơ

U xơ tử cung là khối không phải ung thư tử cung, thường xuất hiện trong thời kỳ sinh sản, còn được gọi là leiomyomas (lie-o-my-O-muhs) hoặc u cơ, u xơ tử cung.

Nó không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư tử cung và hầu như không bao giờ phát triển thành ung thư.

Các khối u xơ có kích thước nhỏ, không thể phát hiện được bằng mắt thường, cho đến những khối u to có thể làm biến dạng và tăng kích thước tử cung. Bạn có thể có một khối u xơ đơn lẻ hoặc nhiều khối u

xơ. Trong trường hợp nghiêm trọng, nhiều u xơ tử cung có thể tăng kích thước tử cung đến mức nó chạm đến khung xương sườn và có thể khiến bạn tăng cân.

Do thường không gây ra triệu chứng nên nhiều phụ nữ bị u xơ không được phát hiện. Bác sĩ có thể tình cờ phát hiện ra u xơ khi khám phụ khoa hoặc siêu âm trước khi sinh.

Triệu chứng

Nhiều phụ nữ bị u xơ tử cung không có bất kỳ triệu chứng nào. Trong những trường hợp đó, các triệu chứng có thể bị ảnh hưởng bởi vị trí, kích thước và số lượng của các khối u xơ.

Ở phụ nữ có triệu chứng, các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến nhất của u xơ tử cung bao gồm:

• Chảy máu kinh nguyệt nhiều
• Kinh nguyệt kéo dài hơn một tuần
• Chèn ép hoặc đau vùng chậu
• Đi tiểu thường xuyên
• Tiểu khó
• Táo bón
• Đau lưng hoặc đau chân

Một khối u xơ hiếm khi gây ra cơn đau cấp, chỉ khi nó phát triển quá mức mà không đủ nguồn cung cấp máu và bắt đầu hoại tử.

U xơ thường được phân loại theo vị trí. U xơ trong cơ phát triển trong thành u xơ cơ. U xơ dưới niêm mạc phát triển lồi vào buồng tử cung. U xơ dưới thanh mạc lồi ra bên ngoài tử cung.

Khi nào đến gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có triệu chứng:

• Đau vùng chậu dai dẳng
• Kinh nguyệt quá nhiều, kéo dài hoặc đau bụng kinh
• Chảy máu ít hoặc giữa các kỳ kinh
• Tiểu khó 
• Thiếu máu (giảm số lượng hồng cầu không giải thích được).

Đến ngay bệnh viện nếu bạn bị ra máu âm đạo nhiều hoặc đau bụng đột ngột.

Nguyên nhân

Không biết nguyên nhân của u xơ tử cung, nhưng nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng chỉ ra những yếu tố sau:

• Thay đổi di truyền. Nhiều u xơ có chứa những thay đổi trong gen khác với những tế bào cơ tử cung bình thường. 
• Nội tiết tố. Estrogen và progesterone, hai hormone kích thích sự phát triển của niêm mạc tử cung trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt để chuẩn bị mang thai, có vai trò thúc đẩy phát triển u xơ tử cung. 

U xơ chứa nhiều thụ thể estrogen và progesterone hơn các tế bào cơ tử cung bình thường. Các khối u xơ có xu hướng nhỏ lại sau khi mãn kinh do giảm sản xuất hormone.

Các yếu tố tăng trưởng khác.

Các chất giúp cơ thể duy trì các mô, chẳng hạn như yếu tố tăng trưởng giống insulin (insulin-like), có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của khối u xơ. 

Chất nền ngoại bào (ECM)

ECM là vật liệu làm cho các tế bào kết dính với nhau, giống như vữa giữa các viên gạch. ECM tăng lên trong các khối u xơ và làm cho chúng bị xơ. ECM cũng lưu trữ các yếu tố tăng trưởng và gây ra những thay đổi sinh học trong chính tế bào.      

Các bác sĩ tin rằng u xơ tử cung phát triển từ một tế bào gốc trong mô cơ trơn của tử cung (myometrium). Một tế bào đơn lẻ phân chia nhiều lần, cuối cùng tạo ra một khối cứng chắc khác biệt với các mô lân cận.

U xơ tử cung có thể phát triển theo nhiều hướng khác nhau – tăng kích thước nhanh, chậm hay giữ nguyên kích thước. Một số khối u xơ đã qua giai đoạn tăng trưởng có thể sẽ nhỏ lại.

Nhiều khối u xơ xuất hiện trong thời kỳ mang thai, sẽ nhỏ lại hoặc biến mất sau khi sinh con, khi tử cung trở lại kích thước bình thường.

Yếu tố nguy cơ

Có rất ít yếu tố nguy cơ được biết đến của u xơ tử cung, ngoài việc phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Các yếu tố có thể có tác động đến sự phát triển của khối u xơ bao gồm:

• Chủng tộc. Mặc dù bất kỳ phụ nữ nào trong độ tuổi sinh sản đều có thể bị u xơ tử cung, nhưng phụ nữ da đen có nhiều khả năng bị u xơ hơn phụ nữ thuộc các nhóm chủng tộc khác. Ngoài ra, phụ nữ da đen có u xơ tử cung ở độ tuổi trẻ hơn và họ cũng có khả năng bị u xơ nhiều hơn hoặc lớn hơn, cùng với các triệu chứng nghiêm trọng hơn. 
• Di truyền. Nếu mẹ hoặc chị gái của bạn bị u xơ tử cung, bạn sẽ có nhiều nguy cơ phát triển chúng hơn. 
• Những yếu tố khác. Bắt đầu hành kinh khi còn nhỏ; béo phì; thiếu vitamin D; có chế độ ăn nhiều thịt đỏ và ít rau xanh, trái cây và sữa; uống rượu, kể cả bia, dường như làm tăng nguy cơ phát triển u xơ tử cung

Biến chứng

Mặc dù u xơ tử cung thường không nguy hiểm nhưng chúng có thể gây khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng như thiếu máu, gây mệt mỏi. Hiếm khi cần truyền máu do mất máu.

Mang thai và u xơ tử cung

U xơ thường không cản trở việc mang thai. Tuy nhiên, u xơ tử cung – đặc biệt là u xơ tử cung dưới niêm mạc – có thể gây vô sinh hoặc sảy thai.

U xơ cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ nhất định, chẳng hạn như nhau bong non, thai chậm phát triển và sinh non.

Dự phòng

Mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục nghiên cứu nguyên nhân của các khối u xơ, nhưng vẫn có rất ít bằng chứng khoa học về cách ngăn ngừa. Việc dự phòng u xơ tử cung có thể không thực hiện được, nhưng chỉ một tỷ lệ nhỏ các khối u này cần phải điều trị.

Tuy nhiên, bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh, chẳng hạn như duy trì cân nặng bình thường và ăn trái cây và rau quả, bạn có thể giảm nguy cơ u xơ.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng các biện pháp tránh thai nội tiết tố có thể làm giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung.

Tài liệu tham khảo

www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/symptoms-causes/